علی شریفیان
«ماری رینفرت»، دیده‌بان خدمات رفاهی سالمندان در مورد علت ناکارآمدی این خانهها و دلایل شکایات ساکنان آن می‌گوید علت اصلی انبوه این شکایت‌ها «کمبود نیروی انسانی متخصص در ارائه سرویس و خدمات رفاهی به سالمندان است» و همچنین اضافه می‌کند «غیبت مکرر پرسنل به بهانه ناخوشی» باعث کمبود نیروی انسانی و کاهش خدمات شده است.
وی خاطرنشان کرده لازم به گفتن نیست که این «وضعیت نابسامان» به سالمندانی که خود قادر به انجام کارهایشان نیستند، آزار بسیار می‌رساند و صدمات جبران‌ناپذیری به جای می‌گذارد.
در گزارش مونترال‌گزت، رینفرت بدون اینکه از اقامتگاه و خانه سالمندان خاصی نام ببرد، نمونه‌هایی از این شکایات را به عنوان مثال برای نمایندگان مجلس بازگو کرده است. از جمله اینکه سالمندان به مدت ۳۶ ساعت از تختخواب و اتاق محل اقامت خود بیرون برده نشده‌اند. برنامه هفتگی حمام دادن سالمندان از برنامه حذف شده است. مسواک زدن و گرفتن ناخن سالمندان را به کلی حذف کرده‌اند و بسیاری برنامه‌های رفاهی دیگر کنار گذاشته شده است.
کمبود نیروی کار روی همه برنامه‌هایی که برای سالمندان در نظر گرفته شده و باید بطور منظم اجرا شوند، اثرات منفی گذاشته است. سالمندان مجبور شده‌اند در اتاق خود تنها بمانند و نمی‌توانند در فضای عمومی با دیگر سالمندان تماس و گپ‌وگفت داشته باشند، چون نیروی انسانی کافی در اختیار این خانهها قرار ندارد تا بتوانند به همه این امور رسیدگی کنند. اینها همه سبب شده گفته شود جایی که قرار بوده محل زندگی سالمندان باشد به محلی برای زنده ماندن آنها تبدیل شده است.
رینفرت یادآور می‌شود که وضعیت در ۱۸۰۰ اقامتگاه خصوصی سالمندان مونترال هم خیلی بهتر از اقامتگاه‌های دولتی این شهر نیست. چندی پیش در یکی از اقامتگاه‌های خصوصی، بیماری پوستی واگیردار گال-جرب (یا به لاتین Scabies) شایع شده بود که ۶۵ نفر از اهالی آن خانه را مبتلا کرد. اما صاحبان و مدیران آن اقامتگاه خصوصی، تلاش کردند تا موضوع از دید ساکنان و حتی کارکنان پنهان باقی بماند. تا اینکه مسئولین بهداری با خبر می‌شوند و آن اقامتگاه را تعطیل می‌کنند.
خانه‌های سالمندان دولتی کبک همیشه کمبود بودجه دارند و تن‌خواهی که از دولت دریافت می‌کنند با مخارج و تعداد استفاده‌کنندگان از آنها توازن ندارد. دولت لیبرال کبک (دولت قبلی استان) بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ یکصد میلیون دلار، یعنی حدود ۱/۷ درصد به بودجه آنها افزود . این در حالی بود که در همان دوره بر تعداد سالمندان نیازمند محل سکونت ۵هزار و پانصد نفر یا ۶ درصد افزوده شده بود. آمار نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۰ تعداد سالمندان به ۱۵ درصد افزایش می‌یابند.
دیدبان خدمات رفاهی سالمندان در گزارش خود یادآور شده است مشکلات نتیجه کار و مدیریت دولت پیشین است و ارتباطی با حزب «ائتلاف آینده کبک» (CAQ) که تازه قدرت را به دست گرفته است، ندارد. در کشور کانادا مسئولیت نگهداری از سالمندان از وظایف دولت‌های استانی است.
خانه سالمندان در کامیونیتی ایرانی
«خانه سالمندان» پدیده تازه‌ای نیست. این پدیده و نیاز به آن در اروپا از قرن هفدهم و همزمان با صنعتی شدن زندگی و توسعه دانش پزشکی شروع شد. دو مقوله‌ای که اولی باعث می‌شد تا فرزندان گرفتارتر از آن باشند که از والدین مراقبت کنند و دومی باعث افزایش طول عمر مردم شده بود. در ایران تا همین پنج دهه پیش، چنین پدیده‌ای ناشناخته بود. سالمندان بخش مهمی از خانواده محسوب می‌شدند و نگهداری از آنها از وظایف افتخارآمیز فرزندان بود. اما اکنون به نظر می‌رسد حتی در ایران هم با وجود سنت و فرهنگ متفاوتش نسبت به غرب، خانه سالمندان بنا به ضرورت و شیوه زندگی مردم به پدیده‌ای تازه اما ضروری تبدیل شده است.
موج عظیم مهاجران ایرانی از اوائل دهه ۸۰ میلادی و با موجی از جوانان عمدتا سیاسی آغاز شد که این روزها به سنین سالخوردگی نزدیک می‌شوند اما علی‌رغم سال‌ها زندگی در آنسوی مرزهای وطن، هنوز تفاوت‌های فرهنگی بسیاری با هم سن‌وسالان خود در جوامع میزبان دارند.
موضوع وقتی جدی می‌شود که پدیده سالخوردگی ایرانیان را در خارج از کشور و بین جوامع مهاجر بررسی کنیم. موج عظیم مهاجرت ایرانیان از اوائل دهه ۸۰ میلادی و با موجی از جوانان عمدتا سیاسی آغاز شد. نسلی که این روزها به سنین سالخوردگی نزدیک می‌شود اما علی‌رغم سال‌ها زندگی در آنسوی مرزها، هنوز تفاوت‌های فرهنگی بسیاری با هم سن و سالان خود در جوامع میزبان دارد.
زبان، فرهنگ غذایی و رفتاری، تعاریف متفاوت از نظافت و خیلی تفاوت‌های دیگر باعث می‌شود یک سالمند ایرانی در خانه سالمندان کبکی به مراتب معذب‌تر و ناراحت‌تر باشد. برای مهاجران صرف‌نظر از ملیت‌شان بیش از یک یا حتی دو نسل طول می‌کشد تا فرد کاملا خوی جامعه میزبان را پذیرا شود. بعلاوه نباید فراموش کنیم که ایرانیان برخلاف بسیاری از دیگر اقلیت‌ها سابقه مهاجرت ندارند و این موضوع برای ما پدیده جدیدی است که تازه داریم با شرایط مختلف آن روبرو می‌شویم و هر موضوعی برایمان تازگی دارد.
تا جای که اطلاعات نویسنده یاری می‌کند، خانه سالمندانی ویژه ایرانیان در استان کبک وجود ندارد. نیازی اساسی و بزرگی که باید از امروز و تا زمانی که نسل تازه وارد ایرانی و فارسی زبان به این سرزمین هنوز جوان است، فکری به حال آن نمود.
شاید زمان آن فرا رسیده که دور هم جمع شویم و خانه سالمندان جامعه خودمان را بنا کنیم. آیا بهتر نیست خانه سالمندانی داشته باشیم که با فرهنگمان خوانایی داشته باشد؟ اگر ما با هم همیاری کنیم، دولت کبک هم برای چنین اقداماتی بودجه دارد که در اختیار داوطلبان بگذارد. اگر علاقمند به شرکت در تشکیل یک کارگروه جهت تاسیس خانه ویژه سالمندان جامعه ایرانیان مونترال هستید، لطفا از طریق ایمیل info@medad.ca به ما اطلاع دهید.
همچنین بخوانید:
بسيار به نكته ى مهمى اشاره كرديد. موضوعى كه شايد كمتر در جمع ايرانيان بهش پرداخته و حتا فكر شده است.
اميدوارم پيش كشيدن و طرح اين موضوع بتواند شروع هدفمندى براى به وجودآمدن چنين مركزى باشد.