مهرنوش اردلان یکتا
تشنج ناشی از تب (Febrile Seizure)
تشنج به انقباضات عضلانی غیرارادی که به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و می‌تواند یک عضو یا کل بدن را درگیرکند، اطلاق شود. تشنج ناشی از تب، تشنجی است که به دنبال بالا رفتن دمای ناگهانی بدن به وجود می‌‌آید. این تشنج در کودکان سه ماهه تا شش ساله، بدون سابقه مشکلات تکاملی یا عصبی اتفاق می‌افتد. تشنج در کودکان در صورت بروز می‌تواند برای والدین بسیار ترسناک باشد ولی در بیشتر موارد عوارضی به جای نمی‌گذارد.
علایم ابتدایی تشنج
به صورت کلی تشنج ناشی از تب به صورت تکان‌های تمامی بدن، همراه با کاهش سطح هوشیاری ظاهر می‌شود. گاهی ممکن است خود را به صورت خشکی یا جمع شدگی در قسمتی از بدن نشان دهد.
نشانه‌‌های کلی تشنج شامل موارد زیر است:
- تب بالاتر از ۳۸ درجه
- کاهش سطح هوشیاری
- تکان یا پرش در دست‌ها و پاها
- بالارفتن چشم‌ها
- بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
- ناله کردن
- عدم پاسخ‌گویی به محرک‌ها
تشنج ناشی از تب به دو دسته طبقه‌بندی می‌شود:
- نوع ساده: در این نوع تشنج که بسیار بیشتر شایع است تشنج می‌تواند از چند ثانیه تا ۱۵ دقیقه طول بکشد. در طول ۲۴ ساعت بعد، دوباره اتفاق نمی‌افتد و تنها به یک قسمت بدن کودک محدود نیست.
- نوع پیچیده: در این نوع که کمتر شایع است، تشنج بیشتر از ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و در طول ۲۴ ساعت می‌تواند دوباره تکرار شود. این نوع از تشنج به یک سمت از بدن محدود است.
نوع تشنج پیچیده به بررسی بیشتر و به احتمال زیاد بستری در بیمارستان نیاز دارد.
علل و عوامل خطر در تشنج ناشی از تب
به طور کلی تمامی عواملی که می‌توانند دمای بدن را بالا برده و تب ایجاد کنند،حتی تب با درجه پایین، می‌توانند تشنج ناشی از تب را به وجود آورند. از مهم‌ترین عواملی که می‌توان به آن اشاره کرد، عفونت‌ها و واکسیناسیون است.
- عفونت‌ها: تمامی بیماری‌های عفونی به‌ویژه عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و یا روزئولا (بیماری ششم) همراه تب بالا هستند. تشنج ناشی از تب در این موارد شایع‌تر است.
- واکسیناسیون: خطر تشنج ناشی از تب ممکن است بعد از بعضی از واکسن‌ها در کودکان افزایش یابد. مانند واکسن سه گانه «دیفتری-کزاز- سیاه سرفه» و یا واکسن «سرخک-اوریون-سرخجه» که به دنبال تب ناشی از واکسن، تشنج اتفاق می‌افتد. در اینجا باید خاطر نشان کرد که تشنج به دلیل وجود تب ایجاد می‌شود و واکسیناسیون علت به وجود آمدن تشنج نیست.
تشنج به دلیل وجود تب ایجاد می‌شود و واکسیناسیون علت به وجود آمدن تشنج نیست. همچنین تشنج با بیماری صرع کاملا تفاوت دارد و بیشتر کودکانی که تشنج‌های ناشی از تب دارند، دچار عوارض طولانی‌مدت نمی شوند.
عوامل خطر
علت دقیق این بیماری هنوز مشحص نشده است که چرا بعضی کودکان نسبت به افزایش دمای بدن حساس هستند و تشنج می‌کنند.
دو عامل خطر تا به حال برای این بیماری شناخته شده است:
- سن پایین: پیش‌تر هم ذکر شد که سن شیوع این بیماری بین سه ماه تا شش سال است، ولی سنی که بیماری شیوع بیشتری دارد بین ۱۲ تا ۱۸ ماه است.
- سابقه خانوادگی: بعضی از کودکان زمینه ژنتیکی تشنج در هنگام تب را از یکی از والدین خود به ارث می‌برند و در این کودکان احتمال تشنج به هنگام تب بسیار بیشتر است.
اگر کودکی دچار تشنج شد
رویکرد کلی در کودکانی که تشنج داشته‌اند حتی اگر چند ثانیه بیشتر به طول نینجامیده باشد، مراجعه هرچه سریع‌تر به پزشک است. اگر تشنج بیشتر از پنج دقیقه طول بکشد، و یا به همراه استفراغ، خشکی گردن، مشکل در نفس کشیدن و یا خواب‌آلودگی شدید باشد باید با اورژانس (911) تماس گرفته شود. وجود یکی از این موارد برای تماس اورژانسی کفایت می‌کند.
نکاتی که در زمان تشنج توسط والدین باید رعایت شود:
- کودک را بر روی یک پهلو بر روی سطحی که احتمال افتادن وجود ندارد مانند کف اتاق بخوابانید.
- مدت زمان تشنج را اندازه بگیرید.
- اجسام سفت یا تیز را از اطراف کودک دور کنید.
- لباس‌های تنگ یا محدود کننده کودک در آورده شود.
- از حرکات عضلانی کودک جلوگیری نشود.
- هیچ چیز داخل دهان کودک قرار ندهید.
- کنار کودک بمانید و کم کم آرامش کنید.
پیشگیری
بیشتر اوقات تشنج ناشی از تب در ساعات اولیه تب و بیماری کودک اتفاق می‌افتد. استفاده از داروهای تب‌بر مانند استامینوفن یا ایبوبروفن مخصوص کودکان، تب را پایین آورده و ممکن است کودک را آرام‌تر کند، ولی از تشنج پیشگیری نمی‌کند. در بعضی از مواقع کودکانی که یک بار تشنج داشته‌اند با تجویز پزشک داروهای ضد تشنج دریافت می‌کنند که به هنگام تب استفاده شود.
عوارض تشنج ناشی از تب
این نوع از تشنج با بیماری صرع کاملا متفاوت بوده و بیشتر کودکانی که تشنج‌های ناشی از تب دارند به‌خصوص از نوع ساده، عارضه طولانی مدتی از این تشنج‌ها نخواهند داشت.
همچنین بخوانید:
