زینب یوسف‌زاده
براساس داستان‌های فولکولوریک، اگر یک موش‌خرما بتواند سایه خودش را در روز دوم فوریه ببیند، به لانه‌اش برمی‌گردد و این بدان معنی است که زمستان طولانی‌تر خواهد بود و بهار حداقل تا ۶ هفته دیگر از راه نمی‌رسد. ولی اگر نتواند سایه‌اش را ببیند، یعنی بهار به زودی خواهد آمد.
از سال ۱۹۵۶ وقتی اسم موش‌خرمایی به نام ویارتون ویلی سر زبان‌ها افتاد، روز موش خرما در کانادا مشهور شد. مردم می‌گفتند که او با بیرون آمدن در دوم فوریه، آمدن بهار را پیش بینی می‌کند. تحت شهرت نام این موش خرما، فستیوال‌های زمستانی هر ساله در منطقه بروس در شمال انتاریو برگزار می شود.
بسیاری از کلیساها مراسم تبرک شمع (Candlemas) خود را در این روز برگزار می‌کنند. گروهی از کانادایی‌ها نیز در این روز تزئینات کریسمس خود را به نشانه آمدن بهار جمع می‌کنند.
موش‌خرما، پستاندار بانمکی از خانواده سنجاب‌هاست که در محیط‌های باز جنگلی، دشت‌های فراخ و شیب‌های صخره‌ای در آمریکای شمالی و به خصوص قسمت‌های شرقی کانادا مثل کبک و انتاریو یافت می‌شود.
موش‌خرمای بالغ چیزی حدود ۴ تا ۹ کیلوگرم وزن دارد و طول کل بدنش با احتساب دم ۱۵ سانتی‌متری این حیوان به حدود ۴۰ تا ۶۵ سانتیمتر می‌رسد. آنها بیشتر قهوه‌ای رنگ هستند ولی ممکن است کرم قهوه‌ای یا آجری هم باشند.
محل زندگی موش‌خرماها جایی است که بتوانند از علفهای انبوه و سایر گیاهان اطراف‌شان به عنوان غذا استفاده کنند. از جاهای مرطوب یا باتلاقی بیزارند. لانه‌های تابستانی خود را معمولا در سبزه‌زارها و مراتع می‌سازند و در زمستان‌ها از حفره‌های غار مانندی استفاده می‌کنند که کنار جنگل یا بوته‌زار باشد.
موش‌خرما معمار توانایی است. برای ساختن لانه، در زمین نقب می‌زند. لانه‌اش به دقت منطقه‌بندی می‌شود: یک ورودی اصلی، یک سوراخ دیده بانی، یک محل زندگی و یک منطقه جداگانه به عنوان توالت!
آنها خانه را با پهن کردن علفهای خشک، تمیز نگاه می‌دارند. لانه موش‌خرما وقتی بلا استفاده می ماند، توسط سایر جانوران مانند روباه، خرگوش، راکون و راسو اشغال شده و به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این جوندگان کوچک ترجیح می‌دهند از گیاهان سبز تغذیه کنند. آنها می‌توانند مجموعه زیادی از گیاهان وحشی، شبدر، یونجه و گیاهان باغچه‌ها را به عنوان غذا بخورند. گاهی به ندرت از حلزون‌ها، حشرات و یا جوجه پرنده‌هایی که تصادفا سر راهشان قرار بگیرد نیز تغذیه می‌کنند. این پستانداران کوچک همچنین مهم‌ترین شکار گربه‌های وحشی، کایوتی‌ها، گرگ‌ها و خرس‌ها هستند.
زمان خواب زمستانی موش خرماها از اوایل سپتامبر یا اکتبر تا مارچ است. در این زمان ضربان قلبشان از ۸۰ نبض در دقیقه به ۵ نبض در دقیقه می‌رسد و دمای بدنشان تا سه درجه سانتیگراد کاهش می‌یابد. آنها بعد از اینکه از خواب زمستانی بیدار می‌شوند، جفت‌گیری می‌کنند.
ماده‌ها فقط یکبار در سال زایمان می‌کنند، دوره بارداریشان ۳۰ روز است و در هر بار بین سه تا چهار بچه به دنیا می‌آورند. موش خرماها در هنگام تولد نابینا و بی‌مو هستند. طول قدشان حدود ده سانتیمتر و وزنشان ۳۰ گرم است. بعد از ۲۸ روز چشمهایشان باز می‌شود و موهای کوتاهی روی بدنشان درمی‌آید.
در پنج یا شش هفتگی از لانه بیرون می‌آیند و شروع به خوردن غذاهایی غیر از شیر مادرشان می‌کنند. آنها خیلی سریع رشد می کنند و در هشت هفتگی بیش از نیم کیلو وزن پیدا می‌کنند. این وزن برای زمان خواب زمستانی بعدی آنها ضروری است.
دوم فوریه در کانادا، روز موش‌خرما (Groundhog Day) است. اروپاییان قدیمی اعتقاد داشتند که گورکن‌ها می‌توانند زمان آمدن بهار را پیش‌بینی کنند. این باور بعدها به آمریکای شمالی آمد، با این تفاوت که این‌جا موش‌خرماها بودند که نوید در راه بودن بهار را می‌دادند.
مشهور است که موش خرماها می توانند تا ده سال عمر کنند، البته که متوسط عمر آنها کوتاه‌تر و حدود ۶ سال است. به خاطر سرصداهای مختلفی که برای ارتباط با دوستان‌شان در موقعیت‌های مختلف ایجاد می‌کنند، گاهی به آنها خوک سوت‌زن (whistles pig) نیز می‌گویند.
موش خرماها کمک می‌کنند که میزان علفهای هرز باغچه شما در تعادل باشند ولی ممکن است بدشان نیاید چند تایی از گل‌های باغچه را نیز به عنوان دسر میل کنند. برای محافظت از گلهایتان به آبی که برای آبیاری استفاده می‌کنید، مواد طبیعی با طعم‌های بازدارنده اضافه کنید. بوی آب لیمو، پودر سیر، پیاز و یا پودر تالک به موش خرماها این پیام را می‌دهد که باغچه شما برای آنها چندان خوشبو و خوش طعم نیست.
کسانیکه از سرمای زمستان و لباس‌های سنگین خسته شده‌اند، دوم فوریه هر سال حواس‌شان باشد که اگر موش خرمایی دیدند که دارد دنبال سایه‌اش می گردد، از او بپرسند تا طلوع بهار چند روز دیگر باقیست!
همچنین بخوانید:
