زینب یوسف‌زاده
مرغ نوروزی یا مرغ دریایی (Seagull) جزء پرندگان محیط‌های ساحلی هستند که از سی میلیون سال پیش بر روی زمین زندگی میکنند و تقریبا در بیشتر جاهای این سیاره حضور دارند. بال‌هایشان بلند است و پاهای پره‌دارشان برای حرکت در آب تکامل یافته‌اند.
دو خانواده اصلی مرغهای دریایی لارینا و استارنینا هستند که هر کدام به ترتیب ۵۰ و ۴۴ گونه از این پرندگان زیبا را در خود جای داده‌اند.
رنگ پرندگان بالغ معمولا سفید یا خاکستری است و تمام بال یا نوک بال هایشان سیاه است. بیشترشان سر سفیدی دارند ولی سر بعضی از گونه‌ها نیز سیاه رنگ است. در کانادا ۲۳ گونه از مرغهای دریایی زندگی میکنند. هجده گونه از آنها علاوه بر اینکه مدتی از سال را در کشورمان می‌گذرانند، همینجا هم تخم‌گذاری میکنند. بزرگترین جمعیت مرغهای نوروزی مونترال که از سال ۱۹۵۳ شناسایی شده‌اند، مرغهای نوک حلقه‌ای (Ring-Billed Gull) نام دارند.
این پرندگان بسته به گونه خود در جاهای مختلفی آشیانه میکنند. بخشی از آنها در مناطق ساحلی و در کنار دریاچه‌ها مثلا در خلیج کانادا و گونه‌هایی از آنها در سبزه‌زارها و جنگل‌های کانادا آشیانه می‌سازند.
بعضی گونه‌ها نیز مناطق نزدیک به قطب را ترجیح می‌دهند. با توسعه شهرها، تعداد زیادی از مرغهای دریایی نیز در شهرهای ساحلی پرسه می‌زنند و زندگی میکنند. مرغهای نوروزی که در کنار شهرها زندگی میکنند ممکن است لانه‌های خود را روی بام‌ها، در کنار مزارع یا کارگاه‌های چوب بسازند. بیشتر آنها روی زمین یا بر روی صخره‌ها لانه می‌سازند و گونه‌های کمی هم هستند که روی درخت آشیانه میکنند.
» همچنین بخوانید سینه سرخ، آواز زندگی در زمستان یخ‌زده مونترال
غذای اصلی مرغهای دریایی ماهی است. البته آنها از حشرات و نرم‌تنان نیز تغذیه میکنند. با این حال برآورد شده که دسته‌ای از این پرندگان که در کنار شهرها زندگی میکنند بین سی تا چهل درصد غذایشان را از باقیمانده مواد غذایی در پسماند شهری به دست می‌آورند.
مرغهای نوروزی تک همسرند و در هر سال در فصل فزرندآوری حدود سه تخم می‌گذارند. رنگ تخم‌ها معمولا سبز زیتونی یا کرم با خال‌های قهوه‌ای تیره است. سه تا چهار هفته طول می‌کشد تا جوجه‌ها سر از تخم درآورند.
مرغ‌هایی که جوجه در آشیانه دارند غذا را می‌بلعند و آن را تا محل جوجههایشان حمل میکنند. بعد دوباره غذا را از معده بر می‌گردانند تا جوجه‌ها را با آن تغذیه کنند. جوجه‌ها قهوه‌ای رنگ هستند و در طی دوران بالغ شدن که تا سن دو یا سه سالگی طول می‌کشد به تدریج سفید می‌شوند.
مرغهای دریایی پرندگان بسیار باهوشی هستند که حدود ۱۰ تا ۱۵ سال زندگی میکنند. آنها در گروه‌های بزرگ زندگی میکنند و آواهای گوناگونی برای ارتباط با اعضای گروه خود دارند. یکی از رفتارهای عجیب آنها این است که با زبردستی غذا را از کف سایر پرندگان، حیوانات و حتی انسان می‌دزدند. آنها از تکنیک‌های دیگری نیز برای شکار استفاده میکنند.
» همچنین بخوانید جغد برفی، میهمان زمستان‌های مونترال
مثلا ماهی‌ها را با تکه‌ای نان به سمت خود جلب میکنند یا برای به سطح کشیدن کرم‌های خاکی، صدای باران تولید میکنند. همچنین از عادات عجیب دیگرشان این است که گاهی بچه‌های سایر همنوعانشان را شکار میکنند. مرغهای دریایی، خود غذای پرندگان شکاری بزرگتری مانند عقاب‌ها هستند.
مونترال تاکنون زیستگاه امنی برای این پرندگان بوده به طوری که از سال ۱۹۷۹ تا کنون جمعیت آنها در این منطقه تقریبا سه برابر شده است. از همین روزها تا پایان تابستان ممکن است گروه‌های بزرگ مرغهای نوروزی (مرغهای دریایی) را نشسته بر پهنه فضاهای سبز شهر ببینید.
مرغ دریایی نوک حلقه‌ای که در مونترال به وفور دیده می‌شود به آکروبات آسمان معروف است و به‌سمت هر تکه غذایی که به هوا پرتاب شود، شیرجه می‌زند. پرنده‌ای اجتماعی است، با انسان‌ها راحت است و در پارکینگ‌های بزرگ، حیاط مدارس یا حتی مکان‌های دفن زباله گشت‌وگذار می‌کند؛ اما زیستگاه طبیعی‌اش، مزارع و سواحل است و در گروه‌های بزرگ در کنار آب‌های شیرین لانه می‌کند.
حلقه‌ی سیاه رنگ دور منقارش، نقطه‌ی تمایز بین پرنده‌ی بالغ و نابالغ است. در دسته‌های بزرگ و به‌صورت گروهی لانه‌سازی کرده و هر زوج قلمروی کوچکی را از آن خود می‌کند. از حقایق عجیب اینکه در بین آنها حتی زوج‌های دو ماده‌ای می‌توان دید که توسط یک نر بارور شده‌اند.
این پرنده، پشتی خاکستری‌رنگ، شکم و سری سفید و نوکی زردرنگ دارد که حلقه‌ای مشکی به دورش نقش بسته. پرهای نوک دم و بال‌هایش نیز به رنگ سیاه است. هر دو جنس نر و ماده شبیه هم هستند؛ اما جوجههایشان خاکستری است.
جمعیت این پرنده در کانادا از دهه‌ی هفتاد به بعد که شکار آنها – به‌خاطر پرهای زینتیشان – متوقف شد، افزایش یافته است.
اگر در تابستان گرم و شرجی مونترال میل‌تان کشید تا همانطور که روی چمن پارک نزدیک خانه خود دراز کشیده‌اید و این پرندگان زیبا را تماشا می‌کنید، کتاب «جاناتان، مرغ دریایی» اثر جاودانه ریچارد باخ را هم به صورت صوتی گوش کنید، اینجا را کلیک کنید.
