زینب یوسف‌زاده
درخت افرا در ۱۲۵ گونه مختلف در جهان یافت می‌شود. درختان افرا در خاک‌های پرعمق، مرطوب و بارور رشد می‌کنند. دو سوم گونه‌های افرا در شرق آسیا و در کشور چین هستند. کشور کانادا محل زندگی ۱۰ گونه بومی درخت افراست. درختان افرای کانادا می‌توانند تا بیش از ۳۵ متر قد بکشند و بیش از ۲۰۰ سال عمر کنند.
افرا جز درختان برگ ریز است. رنگ چوبش روشن و بافت آن راست تار (Straight-grain) است. در هر گره از روی شاخه‌اش، دو برگ در خلاف جهت یکدیگر می‌رویند. ساق‌برگها بلندند و از انتها به چند رگ برگ اصلی تقسیم می‌شوند که هر کدام از این رگ‌ها به یکی از پره‌های برگ هدایت می‌شود. برگهای پنجه مانند درخت افرا، ممکن است از سه تا ۹ پره داشته باشند.
از همان زمان که این درخت در بهار شروع به شکوفه دادن می‌کند برگهایش نیز جوانه می‌زنند. گلهای افرا خوشه‌ای شکلند و بسته به گونه درخت ممکن است سفید، سبز، زرد یا قرمز باشند. گلهای ماده و نر از هم جدا هستند و بسته به گونه درخت در یکی از حالت‌هایی زیر یافت می‌شوند: در یک خوشه هم گل نر وجود داشته باشد و هم گل ماده، گلهای نر و ماده در یک درخت بر روی خوشه‌های متفاوتی باشند یا یک درخت فقط دارای گلهای ماده یا فقط گلهای نر باشد.
» همچنین بخوانید پرچم کانادا و سرنوشت یک برگ افرای قرمز
گرده گلهای افرا با باد یا حشرات پراکنده می‌شوند و گل‌ها را بارور می‌کنند. میوه‌های درخت افرا ساماراس (Samaras) نام دارند که شامل یک دانه با دوبال است که زاویه این دوبال بستگی به گونه افرا دارد. این بال‌ها به دانه کمک می‌کنند که همراه باد به پرواز درآید و درخت افرا را در دورترین نقاط تکثیر کند.
درختان افرا در چرخه حیات نقش بسیار موثری دارند. شیره گلهای افرا منبع غذایی بسیاری از زنبورها و سایر حشرات هستند. مرغ‌های مگس‌خوار و بسیاری از پرندگان دیگر از شهد گلهای افرا می‌مکند، سنجاب‌ها، سمورچه‌ها و موش‌ها، میوه‌های افرا را می‌خورند و آهوها و گوزن‌ها از دانه‌های تازه جوانه زده این درخت تغذیه می کنند.
افرا در پاییز
موضوع جالب درباره درختان افرا گستره رنگی است که برگهای این درختان در پاییز دارند. در پاییز کلروفیل برگهای سبز این درختان به آنتوسیانین ( رنگدانه قرمز ) و کراتنوید (رنگدانه نارنجی) شکسته می‌شوند. زمان و میزان تابش آفتاب بر میزان هر رنگدانه در هر برگ اثر دارد. اختلاف این عوامل باعث می‌شود که پوشش جنگلی درختان افرا در فصل پاییز تصویر بی نظیری را خلق کند که طیف گسترده‌ای از رنگهای سبز، زرد، نارنجی درخشان، گلبهی، قرمز و قهوه‌ای در آن حضور دارند. برای همین است که صحنه مسحور کننده جنگل‌های پاییزی کانادا یکی از جاذبه‌های شگفت‌انگیز این کشور محسوب می‌شود.
شیره افرا
گونه‌های افرا در کانادا به افرای شکری (Sugar Maple) معروفند. اگر چه شیره تمام درختان افرا حاوی شکر است اما میزان این ماده در افرای شکری از همه گونه‌های دیگر بیشتر است. ماه مارس و فصل بهار برای مردم کبک بوی شیره افرا (Maple Syrup) می‌دهد. چرا که ۹۰ درصد شیره افرا که محصول تجاری کانادا محسوب می‌شود در کبک تولید می‌گردد.
برای گرفتن شیره درخت افرا در پوسته درخت شکافی ایجاد می‌کنند و زیر شکاف، ظرف مخصوصی برای جمع‌آوری شهد قرار می‌دهند. مایع جمع‌آوری شده را با حرارت تغلیظ می کنند، به طوریکه از هر ۴۰ لیتر شهد افرا، یک لیتر شیره افرا به دست می‌آید.
شواهد زیادی در دست است که اولین بار بومیان شرق آمریکای شمالی بودند که توانستند شیره درخت افرا را بگیرند و آن را تغلیظ کنند. بعدها که اروپاییان به این قاره راه یافتند، روش شیره گرفتن را از بومیان آموختند.
این روزها با تابش آفتاب بهار، شکوفه‌های درختان افرا نیز جوانه می‌زنند. امسال نیز مونترال و تمام ساکنانش مهمان مهربانی بی چشمداشت این همسایگان شکوهمند خود خواهند بود.
