مریم ایرانی
در کانادا از هرکس که ۵۰ سال یا کمتر دارد اگر سوال کنید که آیا باورش می‌شود که روزی روی پرچم کانادا چیز دیگری به جز برگ افرای قرمز در وسط یک زمینه سفید، بوده‌است حتما به شما می‌گوید که نه. ولی برای کسانی که در جریان تحولات پرچم کانادا از دهه ۱۹۴۰ تا دوران اوج آن در سال‌های ۱۹۶۰ بوده‌اند، روایت پرماجرای پرچم ملی کانادا چندان هم ناآشنا نیست.
پرچم کانادا؛ داستان از کجا شروع شد؟
بعد از استقلال کانادا در اول جولای سال ۱۸۶۷ میلادی، پرچم رسمی کانادا تا سال‌ها همان پرچم سلطنتی بریتانیای کبیر بود.
اما در همان زمان یک پرچم غیر رسمی هم برای کانادا وجود داشت که زمینه‌اش قرمز رنگ بود و روی آن به نشانه هریک از ایالت‌های رسمی کانادا که تا آن زمان وجود داشت، نمادی قرار داشت. مثلا گل‌های زنبق طلایی به نشانه ایالت کبک که تحت فرماندهی فرانسوی‌ها بود، دستگاه چنگ ایرلندی به نشانه بخشی از ایالت مربوط به امپراتوری بریتانیا، شیر طلایی نماد ایالت ریچارد شاه اول بریتانیای کبیر، شیر و زنبق قرمز نماد ایالت مربوط به اسکاتلند و در انتها هم سه شاخه افرای قرمز و طلایی که نماد مربوط به ایالت اونتاریو بود.
با این حال تا سال‌ها طرفداران سلطنت اجازه نمی‌دادند که از پرچم قرمز رنگ در هیچ مکانی استفاده شود. اولین کسی که جرات کرد تا از پرچم قرمز رنگ استفاده کند سِر جان مک دونالد نخست وزیر کانادا در سال ۱۸۹۱ بود. او در پوسترهای انتخاباتی‌اش به جای پرچم بریتانیا با پرچم قرمز رنگ کانادا ظاهر شد و این پرچم را بر فراز پارلمان کانادا برآویخت.
این کار به شدت مورد انتقاد لندن قرار گرفت و برای جبران آن بلافاصله در زمان نخست وزیر بعدی یعنی سر ویلفرد لاریه پرچم بریتانیا دوباره به سر جای خودش برگشت.
این کشمکش‌ها ادامه داشت تا اینکه در سال ۱۹۴۶، نخست وزیر جدید به نام ویلیام مکنزی کینگ، دوباره پرچم قرمز را به دستور کار پارلمان آورد و درخواست کرد تا یک پرچم واقعی و ملی برای کانادا طراحی شود. برای این کار یک فراخوان عمومی داده شد و در حدود 25 هزار طرح هم به دست پارلمان کانادا رسید ولی در نهایت با مخالفت ایالت‌های مختلف از جمله ایالت کبک که با ورود طرح‌های جدید زیاد موافق نبود پرچم جدید نهایتا فقط یک برگ افرای طلایی رنگ که مورد تایید همه ایالت‌ها از جمله اونتاریو و کبک هم بود به پرچم قرمز اضافه کرد و بقیه علامت ها به جز علامت بریتانیای کبیر را حذف کرد.
در این بین یک سری اختلافات جدی هم بین ایالت کبک و اونتاریو بر سر طرح پرچم همیشه وجود داشت و کبک همیشه می‌خواست که گل‌های زنبق و زمینه آبی رنگ خودش را به نشانه حضور فرانسوی‌ها در پرچم حفظ کند ولی در نهایت در آخرین طرح پرچم اثری از فرانسوی‌ها باقی نماند.
وعده انتخاباتی آقای نماینده برای تغییر پرچم کانادا
در دهه ۱۹۶۰ مساله پرچم برای کانادا خیلی جدی شده بود. دلیلش هم این بود که پرچم کانادا هنوز برای خود این کشور نبود. علامت بریتانیای کبیر سایه‌اش را از سر این پرچم برنداشته بود بسیاری از وطن‌پرستان از این مساله بشدت ناراحت بودند. لِستر پیرسون، یکی از نمایندگان جناح مخالف در یک نطق آتشین درسال ۱۹۶۰ به شدت دولت را مورد انتقاد قرار داد و خواستار تصویب یک طرح بسیار ویژه برای رسیدگی به این قضیه شد. اما دولت محافظه کار وقت به هیچ وجه این مساله را نپذیرفت. پیرسون که نماینده حزب لیبرال بود وعده داد که ظرف دوسال بعد از انتخاب خود در انتخابات، مساله پرچم ملی کانادا را فیصله بدهد. لیبرال‌ها در سال ۱۹۶۳ با جناح اقلیت وارد دولت شدند و پیرسون توانست به وعده خود عمل کند. در سال ۱۹۶۴ طرح جدید پیرسون برای پرچم کانادا رونمایی شد که یک شاخه افرا با سه برگ روی زمینه سفید با مرزهای آبی رنگ بود. رنگ قرمز اصلی زمینه پرچم طبق شعار اصلی دولت کانادا که «از دریا تا دریا» نام داشت به آبی تغییر پیدا کرده بود.
پیرسون در نطقی میهن دوستانه در ۱۷ می ۱۹۶۴ از همه مردم خواست از پرچمی که نماد کانادای واقعی باشد حمایت کنند.طرح پرچم جدید به شدت مورد انتقاد رسانه‌ها قرار گرفت و آن‌ها حضور رنگ آبی در پرچم را نشانه‌ای از امتیاز دادن به فرانسوی ها و دولت کبک می‌دانستند. طرح پرچم جدید به رفراندوم گذاشته شد.
باید در اینجا به انتخاب هوشمندانه پیرسون دقیق شوید. چون او با زیرکی از تمام نمادهای سنتی و ایالتی در پرچم استفاده کرده بود. ضمن اینکه در سخنانی با خاطرنشان کردن رنگ‌های قرمز و سفید به عنوان لطف دولت بریتانیا به کانادا سعی کرد رضایت شاه انگلستان را هم جلب کند و از طرفی برگ افرا را هم در پرچم لحاظ کرده بود. حضور رنگ آبی هم دل فرانسوی‌ها را نرم می‌کرد. پیرسون فرد بسیار پیگیر و سختکوشی در عالم سیاست بود و یکبار هم برنده جایزه صلح نوبل شد. در هر حال دولت کمیته‌ای تشکیل داد و طرح پیرسون مورد بررسی قرار گرفت. با حدود 2000 رای موافق برگ افرا رسما وارد پرچم کانادا روی یک زمینه سفید شد .
تفاوت پرچم تصویب شده با پرچم پیرسون در این بود که دیگر خبری از سه برگ نبود و فقط یک برگ قرمز مورد قبول واقع شد که آن هم پیشنهاد جرج استنلی بود که یک نویسنده و تاریخ نگار و سیاستمدار مشهور بود. با این حال دولت وقت این پرچم را هم به رسمیت نشناخت و بحث‌های زیادی درگرفت. اما با حمایت فرانسوی‌ها و جناح لیبرال و آرای مردم بالاخره پرچم جدید که شامل یک برگ افرای قرمز روی زمینه سفید و با حاشیه پرچم‌های بریتانیای کبیر و دولت کبک بود به عنوان پرچم اصلی در دسامبر سال ۱۹۶۴ مورد قبول واقع شد.
در ژانویه ۱۹۶۵زمانی که پیرسون در مراسم تشییع جنازه وینستون چرچیل که در لندن برگزار می‌‌شد شرکت کرده بود، ملکه الیزابت دوم طرح فعلی پرچم کانادا را که فقط یک برگ افرای قرمز روی زمینه سفید است مورد تایید قرار داد و بدین ترتیب پرچم فعلی کانادا متولد شد که دیگر در آن خبری از پرچم‌های بریتانیا و کبک هم نبود. در ۱۵ فوریه ۱۹۶۵ در مراسمی رسمی در اتاوا و با حضور جورج ونیه نخست وزیر وقت، این پرچم به طور رسمی پرچم کانادا اعلام شد و همزمان در تمام دنیا پرچم قدیمی را پایین کشیدند و پرچم جدید به اهتزاز درآمد.
چرا افرای قرمز و رنگ سفید
شاید برایتان سوال پیش آمده باشد که چرا اینقدر برگ افرا و رنگ سفید و قرمز در پرچم مهم است. از قرن 18 میلادی به دلیل وجود درخت افرا در طبیعت کانادا، برگ افرا نماد کانادا به حساب می‌آمد و هر دو ایالت کبک و اونتاریو هم به عنوان ایالت های مهم آن را قبول داشتند. شاه جرج پنجم در سال 1921 رنگ‌های قرمز و سفید را به عنوان دو رنگ اصلی لباس‌های ارتش کانادا انتخاب کرده بود و سربازان کانادایی در طول جنگ‌های اول و دوم جهانی همیشه لباس هایشان را مزین به برگ افرا می‌کردند. طرح کنونی برگ افرای پرچم کانادا از روی یک طرح صنایع دستی کانادا که در اتاوا نگهداری می شود روی پرچم رسم شده و کیفیت چاپ نقاط روی برگ به گونه‌ای است که در وزش باد پرچم با بالاترین وضوح ممکن به چشم بخورد.
به هر حال پرچم امروز کانادا با نماد افرای مشهور قرمز روی زمینه سفیدش مورد تایید همه ایالت‌های کانادا است که هر یک به طور جداگانه هم برای خود پرچم دارند. آن ها قرمز را نشانی از خون هر کانادایی که برای وطن می‌دهد و سفید را نمادی از پاکی و خلوص مردمان در راه میهن تلقی می‌کنند.
اگر از خواندن این مطلب لذت بردید، نگاهی هم به مقاله «آه ای کانادا» بیندازید.
