زینب یوسف‌زاده
راسو (به انگلیسی Weasel و به فرانسوی Belette) پستانداری گوشتخوار با بدنی خوش‌تراش و کشیده و گردنی‌بلند است که به یک سر کوچک با گوشهایی گرد منتهی می‌شود. راسوها در بیشتر مناطق آمریکای شمالی و تقریبا در همه جای کانادا زندگی می‌کنند، از بریتیش کلمبیا گرفته تا شمال انتاریو و کبک.
سه گونه از راسوها در کانادا زیستگاه دارند که شامل راسوی دم کوتاه، راسوی دم بلند و راسوی کوچک (Least weasel) می‌شوند. در استان کبک زیستگاه راسوهای دم کوتاه که در فارسی به آنها قاقُم (ٍErmine) می‌گوییم از بقیه انواع آن گستردگی بیشتری دارد.
خز راسوهای کوچک از قهوه‌ای تیره تا کرم سفید متغیر است و زیر شکم‌‌شان اغلب سفید رنگ است. ولی جالب است بدانید که گونه‌هایی از راسوها برای استتار در زمستان تغییر رنگ می‌دهد و خزشان کاملا سفید می‌شود. آنها زندگی در جنگل‌های مخروطی (با درختان سوزنی همیشه سبز) و در توندراها را ترجیح می‌دهند با این حال در مرداب‌ها و علفزارها نیز زندگی می‌کنند. راسوهای دم بلند بزرگترین گونه این خانواده هستند که ترجیحشان زندگی در کنار آب است.
راسوهای نر و ماده فقط در فصل جفتگیری با هم ملاقات می‌کنند و بعد از آن از هم جدا می‌شوند. زمان بارداری راسوها با توجه به گونه‌‌ی آنها متفاوت است و ممکن است از یک تا ۷ ماه به طول بیانجامد. راسوهای ماده در سال یک یا دوبار زایمان می‌کنند و تعداد بچه‌ها در هر باربین سه تا ۶ توله است.
» همچنین بخوانید سمورچه، جونده پر سر و صدای مونترالی
غذای راسوها را پستانداران کوچک و حشرات تشکیل می‌دهند، اگرچه بچه‌خرگوش‌ها و جوندگان بزرگتر را نیز شکار می‌کنند. گاهی نیز قورباغه‌ها، پرنده‌ها و یا تخمهایشان را می‌خورند. بدن باریک، کشیده و انعطاف پذیر راسوها به آنها این امکان را می‌دهد که از هر سوراخی وارد شوند و شکار خود را بیابند. برخی بر این باورند که گونه راسوهای کوچک توانایی این را دارند که از سوراخی به کوچکی یک حلقه نامزدی نیز عبور کنند. برای همین به آنها لقب کوچکترین گوشتخواران جهان را داده‌اند.
یکی از بدنامی‌های راسوها از همین قدرت نفوذشان ناشی می‌شود. با اینکه حضور آنها در مزرعه از جهت کاهش جمعیت موش‌ها خوب است ولی اگر به محل نگهداری مرغ‌ها راه پیدا کنند، ممکن است کشتار خونینی را آغاز کنند و خسارت زیادی به مزرعه‌داران وارد نمایند. از آنجا که راسوها نمی‌توانند غذا را به صورت چربی در بدن خود ذخیره کنند مجبورند برای تامین سوخت‌وساز بالای بدنشان، گاهی در یک روز به اندازه نصف وزن خود غذا بخورند. همچنین معمولا بیش از میزان نیازشان شکار می‌کنند و بقیه شکار را برای روزهای کمبود غذا ذخیره می‌کنند. این باعث شده است که مزرعه‌داران به آنها لقب قاتلان زنجیره‌ای را بدهند.
راسوها شکارچیان ماهری هستند و می‌توانند طعمه‌هایی بزرگتر از خودشان را شکار کنند. آنها روی طعمه‌شان می‌پرند و گردنش را از پشت سر گاز می‌گیرند. پاهایشان را نیز دور بدنش حلقه می‌کنند تا امکان حرکت را از او بگیرند. آنقدر در این حال می‌مانند تا شکارشان را از پای دربیاورند.
» همچنین بخوانید راکون، همسایه آرام و زیرک مونترالی‌ها
استراتژی جالب دیگری که راسوها در هنگام شکار استفاده می‌کنند به «رقص جنگ» معروف است. وقتی شکارشان را در گوشه‌ای می‌یابند یک نمایش پرتحرک را در مقابل چشمانش آغاز می‌کنند. بالا و پایین می‌پرند، روی خاک غلت می‌زنند، خود را خم و راست می‌کنند، لحظه به لحظه به طعمه که خیره حرکات آنهاست نزدیک می‌شوند و در یک موقعیت مناسب پشت گردنش را می‌گیرند. البته هنوز دلیل این رفتار راسوها برای دانشمندان کاملا روشن نیست زیرا آنها گاهی نیز بدون حضور تماشاچی می‌رقصند و انگار با رقصیدن تفریح می‌کنند.
راسوها معمولا شب‌ها به فعالیت می‌پردازند. بیشتر زمان بیداری راسوها به شکار کردن، ذخیره و خوردن غذا می‌گذرد. با اینکه راسوها با پنجه‌هایشان به سرعت و راحتی می‌توانند زمین را بکنند ولی گاهی لانه زیرزمینی حیوانات دیگر را تصاحب می‌کنند. حتی دیده شده که لانه موریانه‌ها را نیز اشغال کرده‌اند.
معمولا در نزدیکی ورودی لانه‌شان یک حفره زیرزمینی می‌کنند و در آن غذا ذخیره می‌کنند. زمستان‌ها وقتی که بیرون از لانه سرد است سراغ انبار دست‌سازشان می‌روند و خودشان را سیر می‌کنند. راسوها در کنار مقعدشان دو غده دارند که می‌توانند ازطریق آنها مایع بدبویی ترشح کنند. از این ماده برای علامت‌گذاری محل نگهداری غذا، در امان نگهداشتن ذخیره از دستبرد سایر جانوران و دفاع از خود استفاده می‌کنند.
با اینکه تا اینجای کار به نظر می‌رسد که راسوها با توجه به طبیعت و ساختار تکاملی خود در شکار کردن مکار و بی‌رحمند ولی علاوه بر آنکه حضورشان باعث کنترل جمعیت موش‌ها و جوندگان می‌شود، خودشان نیز در زنجیره غذایی شکار گوشتخواران بزرگی نظیر کایوتی‌ها، جغدها و گربه‌های وحشی هستند.
» همچنین بخوانید اپوسوم: کیسه‌دار کانادایی، مادری فداکار، هنرپیشه‌ای زبردست
«راسوی کوچک» برای انسان خطری محسوب نمی‌شود به طوریکه گاهی به عنوان حیوان خانگی نیز نگهداری می‌شود. تابلوی «زنی با یک راسو»ی لئوناردو داوینچی در اواخر قرن ۱۵ ام نیز می‌تواند شاهدی قدیمی‌تر برای این مدعا باشد. راسوها به خاطر خز خوشرنگ خود هدف شکار انسان قرار می گیرند و همچنین مانند سایر موجودات دیگر گرمایش زمین بر کاهش زیستگاه و منابع غذایی آنها تاثیرات منفی زیادی گذاشته است.
در ویدیو زیر که برشی از یکی از ویدیوهای نشنال جئوگرافیک است می‌توانید رقص جنگ یک راسو که سراغ خرگوشی به مراتب بزرگتر از خودش می‌رود را تماشا کنید.
پوریا ناظمی
