زینب یوسف‌زاده
این روزها بیش از هر زمان دیگری عکس و فیلم چشم‌های اشک‌بار و لب‌های خشمگین گرتا تونبرگ (Greta Thunberg) در فضای مجازی دست به دست می‌شود.
او امروز تبدیل به یک چهره جهانی شده است، نماد نسل جدیدی که به گفته او با «دنیای خالی» و در حال ویرانی روبرو شده‌اند. انگشت اتهامش به سمت قدرت‌های سیاسی و اقتصادی جهان است، کسانی که در تالارهای بزرگ می‌نشینند و نتیجه تصمیمات‌شان بر آینده مردم عادی تاثیر می‌گذارد. اتهامی که به آنها وارد می‌کند، قتل سیاره زمین و بی‌عملی و سهل‌‌گیری در مقابل تخریب گسترده اقامتگاه تمام موجودات زنده است.
گرتا تونبرگ در ۳ ژانویه ۲۰۰۳ به دنیا آمده است و در حال حاضر ۱۶ سال دارد. ابتلای او به اوتیسم به گفته خودش باعث شده با پیچیدگی‌های زبانی و تعارفات رایج میانه‌ای نداشته باشد و حرفش و احساسش را همانطور که هست، بر زبان بیاورد. او جنبشش را از سال گذشته و به تنهایی شروع کرد. روزهای جمعه مدرسه را تعطیل می‌کرد، روی پله‌های پارلمان سوئد می‌نشست و پلاکادرش را که بر روی آن نوشته بود «اعتصاب دانش آموزان به خاطر تغییرات اقلیمی» در دست نگاه می‌داشت.
» همچنین بخوانید از گرتای سوئدی تا دانش‌آموزان کبکی، همه خشمگینند!
مداومت او دانش‌آموزان دیگر را نیز به این جنبش کشاند و باعث شروع سلسله تظاهرات دانش‌آموزی در کشورهای مختلف جهان شد. موضوعی که این اعتصاب‌ها قصد دارند نگاه‌ها را به آن متمرکز کنند، وعده‌هایی است که در کنفرانس‌های جهانی برای کمک به رفع موضوع تغییرات اقلیم در جهان داده می‌شود ولی همیشه اقدامات عملی مربوط به آن وعده‌ها در زیر سایه طرح‌های اقتصادی، سیاسی و نظامی گم می‌شود.
سال‌هاست که دانشمندان از افزایش حجم گازهای گلخانه‌ای (به خاطر اصرار بشر بر توسعه اقتصادی) و به تبع آن روند فزاینده گرمایش زمین صحبت می‌کنند. آتش گرفتن مداوم جنگل‌ها در سراسر جهان، آب شدن یخ‌های قطبی، انقراض گسترده سایر گونه‌ها، به زیر آب رفتن کشورهایی نظیر مالدیو و سونامی‌های بزرگ که این روزها بیش از هر زمان دیگری پی‌در‌پی رخ می‌دهند، سند اثبات مدعای این دانشمندان است.
پیش‌بینی متخصصان برای آینده جهان، افتادن در یک چرخه خود تخریبی است که دیگر امکان بازگشتی از آن وجود ندارد و زمان برای فروغلتیدن در این چرخه بسیار کوتاه است. به گفته آنها اگر نتوانیم تا سال ۲۰۳۰ روند افزایش گرمای زمین را کنترل کنیم، آن وقت است که دیگر تبعات آن از کنترل ما خارج خواهد شد و این به معنای آغاز انقراض عظیمی است که به دست گونه انسان رقم خواهد خورد.
جنبشی که گرتا اکنون تبدیل به نماد آن شده، بر اولویت داشتن مساله تغییرات اقلیم بر تمام مسائل دیگر جهان تاکید می‌کند. به همین علت بود که قرار شد گرتا تونبرگ در نیویورک حضور یابد و با رهبران جهان در نشست فوق‌العاده سازمان ملل برای تغییرات اقلیم رودررو سخن بگوید.
سفر گرتا به نیویورک در طی ۱۵ روز و بر روی قایقی که دریای آتلانتیک را در می‌نوردید انجام شد. علت سفر دریایی او این بود که گازهای گلخانه‌ای ناشی از سفرهای هوایی در کنار روند افزایشی اینگونه سفرها نقش قابل توجهی در گرمایش زمین ایفا می‌کنند.
گرتا در سخنرانی آتشینش در سازمان ملل بسیار خشمگین بود و لرزش لب‌ها، گونه‌های سرخ و چشم‌های خیس او گواه احساساتش بود. اگرچه سخنرانی گرتا با تحسین حضار و دست زدن‌های رهبران سیاسی و اقتصادی جهان، پاسخ گفته شد ولی فقط مورد تشویق گرفتن مورد انتظار گرتا و هواداران جنبش‌های محیطزیستی نیست. در اولویت اهداف این جنبش‌ها اقدام رهبران سیاسی بر مبنای یافته‌های دانشمندان تغییرات اقلیم، توقف روند افزایشی تولید و مصرف سوخت‌های فسیلی، برقراری عدالت محیطزیستی و ایجاد فرصت‌های شغلی سبز قرار دارد.
گرتای ۱۶ ساله مانند هر چهره دیگری در جهان با افزایش محبوبیتش مخالفینی نیز پیدا کرده است. بسیاری حرکات او را نمایشی می‌دانند و ادعا دارند که جریان‌های سیاسی چپ در پشت حرکت او مخفی شده‌اند. بعضی حرکت او را تنها در مخالفت با سیاست‌های ترامپ خلاصه می‌کنند.
برای بعضی، غیر قابل باور است که دختری به سن و سال او بتواند بدون حمایت جریان‌های قدرت که ممکن است او را بازیچه قرار دهند چنین حرکاتی در سطح جهانی انجام دهد. کسانی هم هستند که به خاطر بی‌اعتمادیشان به رسانه‌ها معتقدند حالا که صدا و تصویر او به صورت گسترده در رسانه‌ها بازتاب می‌یابد حتما کاسه‌ای زیر نیم کاسه است که بعدا افشا خواهد شد.
فارغ از شخصیت گرتا، جنبشی که او به راه انداخته و اهدافی که او سرلوحه اعتراضش قرار داده، مورد پذیرش میلیون‌ها نفر در سراسر جهان است. انسان‌هایی که به دلایل مختلف در زیر بار توسعه، افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی و مسابقه‌های تسلیحاتی، هوا و آب و خاک‌شان آلوده‌تر می‌شود، شغل‌هایشان را از دست می‌دهند و مجبور به تن دادن به آوارگی و مهاجرت از سرزمین‌شان می‌گردند.
آنها که دست به گریبان این سختی‌ها هستند از تلویزیون سران کشورها را می‌بینند که بدون توجه به اولویت‌ها، بر سر مسائل دیگری دعوا می‌کنند و راه زندگی آنها را بیش از پیش ناهموار می‌کنند.
گرتای ۱۶ ساله در سفرش به قاره آمریکا تاکنون در تظاهرات‌های گوناگونی شرکت کرده و در روز جمعه، ۲۷ سپتامبر نیز در مونترال حضور خواهد داشت تا درکنار دانش‌آموزان، دانشجویان و فعالان محیط زیستی کانادا به خیابان بیاید. پیش‌بینی می‌شود که راهپیمایی روز جمعه یکی از بزرگ‌ترین اعتراض‌های هماهنگ جهانی برای مبارزه با تغییرات اقلیم باشد.
دانشگاه‌های کنکوردیا، مونترال و شربروک در حمایت از این حرکت، کلاس‌های بعدازظهر روز جمعه خود را تعطیل کرده‌اند وبعضی از دانشگاه‌ها مانند مک‌گیل از اساتید خواسته‌‌اند تا ترتیبی اتخاذ کنند که غیبت دانشجویان در این روز در نمره آنها اثر داده نشود. انجمن‌های محیطزیستی گوناگونی مانند بنیاد دیوید سوزوکی و چهره‌هایی مانند نائومی کلاین از این تظاهرات حمایت کرده‌اند.
همه این جریان‌های کوچک در حال پیوستن به یکدیگرند به امید آنکه چیزی را در حرکت سرمایه محور توسعه اقتصادی جهان به نفع حفظ محیط‌زیست و بقای سیاره عوض کنند.
ویدئوی پیوست، سخنرانی گرتا گوتنبرگ در اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل را نشان می‌دهد.
عالی بود!