فرمهر امیردوست
اما هفته پیش ناگهان الکساندر تایفر، موسس تئو تاکسی، اعلام کرد تئو تاکسی به پایان خود رسیده و او در این ورشکستگی، تمامی سرمایه‌اش را از دست داده است. سرمایه تایفر در تاکسی تئو ۴ میلیون دلار برآورد شده است. حالا که این شرکت اعلام ورشکستگی نمود، مشخص شد چرا از روز اول خیلی‌ها این مدل تجاری را به یک رویا تشبیه کرده بودند!
تئو تاکسی در تمام این سال‌ها یک مدل تجاری ناموفق را جلو می‌برده که بر اساس کمک مالی هنگفت دولتی بنا شده بود. مدلی که با تغییر دولت، دچار دردسر شد و کشتی بزرگی را با خود به گل نشاند.
تئو تاکسی روز سه‌شنبه هفته پیش برچیده شد و ۴۵۰ راننده فعال در این تاکسی بی‌کار شدند. الکساندر تایفر، بنیانگذار تئو تاکسی در نامه‌ای سرگشاده اظهار امیدواری کرد که دارایی‌های شرکت در اختیار دیگران، منجمله هیدروکبک، قرار گیرد و پیشنهاد داده هیدروکبک یا شرکت سرمایه‌گزاری کبک، جایگاه‌های شارژ و نرم‌افزارهای مورد استفاده تئو تاکسی را خریداری کنند. همچنین امکان استفاده از مرکز تلفن تئو تاکسی برای دیگر سرویس‌های تاکسی وجود دارد. تایفر گفته است ۲۲۰ خوردوی برقی موجود در ناوگان تئو تاکسی همچنان می‌تواند برای استفاده در دیگر سرویس‌های تاکسی یا دیگر شرکت‌های همسان مفید باشد.
حرف درستی است. هرچند مدل تجاری تئو تاکسی موفق نبوده اما تجهیزات و تکنولوژی مورد استفاده در این شرکت ممکن است نظر دیگران را به خود جلب کند.
فرانسوا لوگو، نخست‌وزیر کبک، روز سه‌شنبه اعلام کرد که تئو تاکسی دیگر سرمایه‌ای از سوی دولت کبک دریافت نخواهد کرد. صندوق بودجه (Caisse de Depot) در سال ۲۰۱۵ پانزده میلیون دلار و بعدا هفده میلیون دلار در این طرح سرمایه‌گذاری کرده بود. چندین بخش استانی دیگر نیز تا سقف ۹/۵ میلیون دلار در این پروژه سرمایه‌گذاری کرده بودند. دولت قبلی کبک نیز چهار میلیون دلار به این شرکت وام داده بود. بخش خصوصی نیز ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار در تئو تاکسی سرمایه‌گذاری کرده بودند.
تئو تاکسی، شرکت تاکسیرانی مبتنی بر خودروهای الکتریکی مستقر در مونترال، در سال ۲۰۱۵ برای رقابت با اوبر وارد بازار کار شد و هدف آن ارائه نوعی دیگر از سرویس تاکسی بود. تاکسی‌هایی مبتنی بر خودروهای دوست‌دار محیط زیست و شرکت عادل و صادق نسبت به رانندگان.
ناوگان تئو تاکسی کاملا از خودروی برقی تشکیل شده بود و رانندگان به صورت ساعتی دستمزد می‌گرفتند و نه با احتساب هر سفر. رانندگان تئو تاکسی همچنین از مزایای مرخصی باحقوق برخوردار بودند. رانندگان یونیفورم می‌پوشیدند و در را برای مسافران باز می‌کردند. مسافران امکان انتخاب موسیقی و دسترسی به پریز برق برای شارژ دستگاه‌های دیجیتال خود را داشتند.
در آن روزها وقتی جنجال بر سر اوبر و دیگر سرویس‌های تاکسی مشابه بالا گرفت، نخست وزیر وقت استان کبک، فیلیپ کویارد از تئو تاکسی به عنوان نمونه برجسته صنعت تاکسیرانی در آینده نام برد. اما این روزها به نظر می‌رسد که تئو تاکسی، حامیان پیشین (دولت لیبرال) خود را از دست داده است.
مشکل تئو تاکسی چه بود؟
در هفته‌های اخیر گزارشاتی منتشر شد که نشان می‌داد تئو تاکسی با مشکلات مالی رو‌به‌رو شده است. تایفر به دنبال گرفتن مهلت از بستانکاران بود. شکایت‌های مشتریان تئو تاکسی نیز بالا گرفته بود که مدتی طولانی منتظر تاکسی می‌مانند و نهایتا مجبور می‌شدند با شرکت دیگری تماس بگیرند. یکی از اعضای اتحادیه رانندگان نیز بیان کرده که گاهی ماشین‌ها به درستی شارژ نمی‌شدند.
ژان فرانسوا اویه، استاد کارآفرینی و ابداعات در دانشکده تجارت مونترال (HEC)، مدل تجاری این شرکت را – که شامل دستمزد به علاوه انعام بیش از پانزده دلار در ساعت و ناوگان خصوصی و گرانقیمت شرکتی می‌شد را دلیل اصلی ورشکستگی می‌داند.
در حالی که رانندگان اوبر از خودروهای شخصی استفاده می‌کنند و تنها در ازای هر سفر درآمد دارند، درآمد رانندگان تئو حتی با وجود ترافیک تضمین شده بود. این بدان معنی است که تئو تاکسی بایستی پیش‌بینی می‌کرد در زمان معین چند راننده در مسیر دارد – چیزی که به درستی محاسبه نشده بود. در مقابل، اوبر از «سرعت» و «انعطاف» در پاسخگویی به تقاضا بهره می‌برد.
ژرژ بوسوآ، سخنگوی تاکسی مونترال بزرگ، اتحادیه شرکت‌های تاکسیرانی مونترال، گفته است که این مدل تجاری از روز اول دچار نقص و شکست آن حتمی بود. «تعجبی نکردم.» بوسوآ اذعان دارد که این شرکت با کمک لیبرال‌ها سر پا مانده بود. «وقتی ائتلاف آینده کبک وارد بازی شد، شک داشتیم که مانند لیبرال‌ها حامی شرکت باشند.» بوسوآ نیز بر این باور است که دستمزد ساعتی برای یک روز هشت ساعته، راه واقع‌گرایانه‌ای برای درآمدزایی نیست.
بوسوآ می‌گوید: «اگر از هر راننده تاکسی در مونترال بپرسید، در ازای هشت ساعت کار احتمالا تنها هزینه سوختش را در می‌آورد. حتما باید دوازده تا چهارده ساعت در روز کار کنید تا خرج زندگی در بیاید. در حالی که تئو تاکسی در ازای هشت ساعت کار، ۱۲۰ دلار پرداخت می‌کرد».
«بلندپروازانه و متحول‌کننده»، البته اگر درست از آب در می‌آمد
نورا جاباغی، کاندیدای دکترا که در دانشکده تجارت جان مولسون دانشگاه کونکوردیا روی موضوع نیروی کار دیجیتال تحقیق می‌کند، می‌گوید رقابت با اوبر که غولی بین‌المللی است، مخصوصا با توجه به هزینه بالای نیروی کار و ناوگان گرانقیمت تئو تاکسی، کار دشواری بود.
«بد شد که تئو برچیده شد چون فکر می‌کنم در مونترال جا برای مدلی محلی و عادلانه خالی است. فکر می‌کنم امکان رسیدن به نقطه میانی وجود دارد. فکر می‌کنم تئو بیش از حد از وضعیت اعتدال خارج شده بود.»
پس از اعلام برچیده شدن تئو تاکسی، گزارشی در وب‌سایت این شرکت منتشر شد که تایید می‌کرد پرداخت دستمزد ساعتی به رانندگان چالش بزرگی بوده است. همچنین هزینه بالای ناوگان خوردوهای برقی و قوانین سخت استان کبک در صنعت تاکسیرانی که اجازه نمی‌داد شرکت قیمت‌هایش را بالاتر ببرد نیز مزید علت شده بود.
تئو تاکسی در بیانه خود از مشتریان تشکر کرده که به «برنامه بلندپروازانه و متحول‌کننده برای دنیایی سبزتر و پذیرنده‌تر» باور داشتند.
یادداشت اینچنین تمام می‌شود: «به لطف شما، در طی سه سال در مونترال ۲۴/۹ میلیون کیلومتر راه پیمودیم و از انتشار ۵ هزار تن گاز گلخانه‌ای جلوگیری کردیم. متاسفانه، اکنون باید به فعالیتمان پایان دهیم.»
