مهرنوش اردلان یکتا
یکی از رویدادهایی که در چند سال اخیر در ماه نوامبر سازمان‌دهی و اجرا می‌شود حرکت موومبر (Movember) است. موومبر یک تکواژه چندوجهی است و از واژه‌های انگلیسی Moustache و November به وجود آمده است. در این حرکت مردان به‌منظور توجه و تغییر نگرش نسبت به بهداشت و سلامت مردان، سبیل می‌گذارند. هدف آن‌ها جلب‌توجه تمامی مردان به معاینات سالیانه و شناسایی بیماری‌هایی مانند سرطان پروستات در مراحل اولیه بیماری است. به این منظور مطلب این هفته را به سرطان پروستات که از شایع‌ترین سرطان‌های مردان است، اختصاص داده‌ایم.
سرطان پروستات چیست؟
پروستات غده کوچکی در مردان است که در زیر مثانه قرار دارد و با تولید مایع منی موجب تغذیه و حرکت اسپرم‌ها می‌شود. سرطان پروستات شایع‌ترین سرطان در مردان است. سرطان پروستات انواع متعددی دارد برخی انواع آن رشد بسیار آهسته‌ای دارد و علائم چندانی تولید نمی‌کند، ولی بعضی از انواع آن بسیار تهاجمی هستند و بدون درمان به‌سرعت رشد می‌کنند و به نقاط دیگر بدن هم می‌توانند پخش شوند.
سرطان پروستات چهارمین سرطان شایع در کاناداست و از هر هفت مرد کانادایی یک نفر در طول عمرش دچار سرطان پروستات می‌شود. ۹۹ درصد موارد سرطان پروستات در مردان بالای ۵۰ سال اتفاق می‌افتد و ۷۰ درصد سرطان‌های پروستات در مراحل اولیه یک و دو بیماری تشخیص داده می‌شوند.
نشانه‌های ابتلا به سرطان پروستات
سرطان پروستات در مراحل اولیه بدون علامت است و در مراحل پیشرفته‌تر بیماری ممکن است علائم زیر دیده شود:
- سختی در هنگام شروع ادرار کردن
- تکرر ادرار بخصوص در هنگام شب
- جریان ادرار ضعیف یا دارای وقفه
- خون در مایع منی و یا ادرار
- احساس ناراحتی در ناحیه لگن
- درد استخوانی
- اختلال در نعوظ
در صورت وجود هرکدام از این نشانه‌ها باید حتماً با پزشک مشورت شود. لازم به یادآوری است که بعضی از این علائم می‌تواند در بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات نیز دیده شود و همیشه نشانه سرطان نیستند. تنها پزشک می‌تواند با انجام معاینات و آزمایش‌های تکمیلی به تشخیص قطعی برسد.
غربالگری سرطان پروستات
دو روش برای غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان پروستات وجود دارد. یکی از این روش‌ها معاینه انگشتی – مقعدی (DRE) است که به‌وسیله پزشک صورت می‌گیرد و از طریق معاینه اگر تورم یا سفتی بر روی غده پروستات وجود داشته باشد، تشخیص داده می‌شود.
» همچنین بخوانید سرطان، این سلولهای نامیرا
روش دیگر اندازه‌گیری نوعی آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) –که پروتئینی است که به‌وسیله سلولهای پروستات تولید می‌شود- در خون است. PSA در سرطان پروستات و بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات می‌تواند بالا رود. این دو روش مکمل هم هستند و هیچ‌کدام نمی‌تواند جایگزین دیگری شود.
معمولاً حدود سن ۵۰ سال را برای غربالگری سرطان پروستات در نظر می‌گیرند ولی پروتکل همگانی برای همه افراد هنوز وجود ندارد و بحث بر سر آن زیاد است. چنانچه فرد در فامیل درجه‌یک مانند پدر و برادر سابقه سرطان پروستات وجود داشته باشد سن شروع غربالگری پایین‌تر در نظر گرفته می‌شود.
عوامل خطر بیماری
فاکتورهایی که می‌تواند خطر سرطان پروستات را افزایش دهند شامل:
- سن: ریسک سرطان پروستات با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.
- نژاد: افرادی که از تبار آفریقایی هستند ریسک بالاتری برای سرطان پروستات دارند.
- سابقه خانوادگی: مردانی که در خانواده‌شان تاریخچه‌ای از سرطان پروستات وجود دارد و یا در سابقه خانوادگی، نوعی از سرطان پستان که با ژن BRCA1 یا BRCA2 در ارتباط است وجود داشته باشد، درخطر بالاتری از ابتلا به سرطان پروستات هستند.
- چاقی: احتمال این‌که سرطان پروستاتی که در مردان چاق تشخیص داده می‌شود نوع پیشرفته‌تر و یا مقاوم‌تر به درمان باشد، بیشتر است.
پیشگیری از سرطان پروستات
با پیروی از موارد ذکرشده می‌توان ریسک ابتلا به سرطان پروستات را کاهش داد:
- انتخاب رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی که غنی از میوه و سبزی‌ها باشد و تا حد امکان از مصرف گوشت قرمز به‌ویژه پرچربی یا لبنیات چرب خودداری شود، مصرف مواد پروتئینی فرآوری شده و الکل حذف یا به حداقل برسد. جایگزینی آرد کامل به‌جای آرد سفید می‌تواند به داشتن رژیم غذایی سالم کمک کند.
- ورزش در بیشتر روزهای هفته: انجام ورزش روزانه نه‌تنها باعث کاهش وزن می‌شود بلکه در مطالعات ثابت‌شده است که مردان ورزشکار سطح PSA پایین‌تری نسبت به افرادی که ورزش نمی‌کنند دارند.
- کاهش وزن و حفظ تناسب‌اندام: با کاهش غذاهای پرکالری و ورزش کردن، به کاهش ریسک بیماری کمک می‌شود.
بعد از تشخیص بیماری بسته به نوع سرطان، مرحله بیماری و سن بیمار روش‌های درمانی متفاوتی برای بیمار مورداستفاده قرار می‌گیرد که دامنه آن از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی تا برداشت غده با جراحی و یا ترکیبی از این روش‌ها متفاوت است.
درهرحال توجه به‌سلامت عمومی و مشاوره با پزشک در مورد انجام آزمون‌های غربالگری درصورتی‌که مرد بالای ۵۰ سال هستید و یا در خانواده سابقه بیماری داشته‌اید از اهدافی است که حرکت «موومبر» سعی دارد به شما یادآوری کند.
همچنین بخوانید:
