ناصر تقوایی، فیلم‌ساز، نویسنده و عکاس نامدار، درگذشت

ناصر تقوایی، فیلم‌ساز، نویسنده و عکاس مشهور و یکی از چهره‌های اصلی و جریان‌ساز تاریخ سینمای ایران، در سن ۸۴ سالگی درگذشت.

تقوایی، متولد ۱۳۲۰ در آبادان، از پیشگامان «موج نوی سینمای ایران» در دهه ۵۰ بود؛ جریانی که سینما را به سمت اندیشه و نقد اجتماعی سوق داد.

ویژگی متمایز آثار تقوایی، نگاه انسانی، توجه دقیق به جزئیات بومی و وفاداری به فرهنگ و زبان ایرانی بود. او کارش را با ساخت مستند آغاز کرد و با نگاهی شاعرانه و دقیق به واقعیت‌های فرهنگی و اجتماعی ایران، جایگاه خاصی در سینما یافت. فیلم‌های برجسته‌ای چون «آرامش در حضور دیگران» (نخستین فیلم بلندش)، «صادق کُرده» و به‌ویژه «ناخدا خورشید»، نمونه‌های درخشانی از تلفیق ادبیات و سینما با ساختاری روایی و زبان سینمایی متفاوت هستند.

او با ترکیب دقت مستندسازانه و دیدگاهی شاعرانه، مسیری نو برای بیان واقعیت در سینمای ایران گشود و بر نسل‌های بعدی تأثیر گذاشت.

تقوایی با رویکردی تازه به زندگی اجتماعی جنوب ایران، زبان تصویری متمایزی به سینما آورد و روایت‌هایش را از کلیشه‌ها دور کرد. او همچنین در تلویزیون با ساخت سریال ماندگار «دایی‌جان ناپلئون» (۱۳۵۵)، اقتباسی طنزآمیز و انتقادی از رمان ایرج پزشکزاد، نقشی کلیدی در فرهنگ عامه ایفا کرد.

این اثر با شخصیت‌پردازی‌های ماندگار، یکی از محبوب‌ترین آثار تاریخ تلویزیون ایران شد. تقوایی مستندهای مهم دیگری چون «مشهد قالی» و فیلم کوتاه «رهایی» (۱۳۵۰) را نیز در کارنامه دارد که برای آن، شیر طلای ونیز را کسب کرد.

ناصر تقوایی در طول فعالیت هنری‌اش، جوایز معتبری کسب کرد، از جمله پلنگ برنزی جشنواره لوکارنو (۱۹۸۸) برای فیلم «ناخدا خورشید» و شیر طلایی جشنواره ونیز (۱۹۷۱) برای فیلم کوتاه «رهایی». بازیگران سرشناسی چون خسرو شکیبایی، هدیه تهرانی و جمشید مشایخی در آثار او حضور داشتند.

تقوایی پس از انقلاب ۱۳۵۷ کم‌کار تر شد و گفت: «تا وقتی که سانسور این‌گونه عمل می‌کند، کار نمی‌کنم، فیلمی نمی‌سازم و کتابی چاپ نمی‌کنم».

 

این مطلب ابتدا با این لینک در کانال تلگرامی «مداد» منتشر شد.