زینب یوسفزاده
تولید ضایعات و انباشته شدنش یکی از 25 معضل محیط زیستی بزرگ جهان کنونی است.
انسان مدرن تنها جانور روی زمین است که زباله تولید میکند. آنچه از زندگی دیگر جانداران برجا میماند، اعم از فضولات، باقیمانده غذا، پشم، مو، پر، ناخن و غیره بر اساس چرخههای زیستی در طبیعت جذب میشوند. این در حالی است که عمده چیزهایی که از مصرف ما آدمها برجا میماند با روندهای طبیعی به زمین برنمیگردد و یا تجزیه آن فرآیندی بسیار زمانبر است.
حتی فضولات انسانی که پسماندی طبیعی به نظر میآید نیز امروزه به انواع مواد شیمیایی موجود در غذاها، داروها، شویندهها یا مواد آرایشی و بهداشتی آلوده است که از طریق فاضلابهای شهری به عمق زمین و آبهای جهان راه مییابند .
زباله ها فقط زیبایی محیط طبیعی را مخدوش نمیکنند. چیزی که در سطل آشغال میاندازیم و فراموشش میکنیم، چون بومرنگی است که حیات سایر موجودات زمین را نشانه میرود و به صورت یک تهدید جدی شتابناک به سوی زندگی خودمان باز میگردد.
به خاطر قرین بودن تعاریف توسعه یافتگی با میزان تولید ناخالص، کشورهای توسعه یافته به واسطه بالا بودن نرخ تولید و سبک زندگی مصرفی خود، بیش از کشورهای در حال توسعه زباله تولید میکنند. کشور کانادا نیز ، از نظر تولید زباله رتبه خوبی در میان کشورهای جهان ندارد.
Credit:Manila Bulletinبر اساس مطالعه ای که در سال 2009 انجام شد،کانادا در یک سال به ازای هر شهروند خود 777 کیلوگرم زباله تولید کرده بود. چیزی در حدود دو برابر سرانه تولید زباله ژاپن که در بین کشورهای مورد بررسی کمترین سرانه زباله را به خود اختصاص میداد. این رقم نه تنها از متوسط تولید زباله هفده کشور مورد مطالعه (578 کیلوگرم) بیشتر بود، بلکه کانادا را در جایگاه بزرگترین تولید کننده سرانه زباله شهری، قرار میداد.
البته این روند در آینده سیر مثبتی به خود گرفت و مطالعات بعدی در سال 2013 حاکی از آن بود که کانادا جایگاهش را در این رتبه بندی بهبود داده است ولی همچنان در میان 10 کشور بزرگ تولید کننده زباله شهری در جهان قرار دارد.
چه بخواهیم و چه نخواهیم تک تک ما بخشی از این ماشین تولید زباله هستیم که هر روز آب، زمین و هوا را پر میکند. خبر خوب آن است که حرکت جدی در جهان شکل گرفته است تا این روند پرسرعت را کنترل کند. نتایج تلاشهایی که اغلب بر دوش سازمانهای مردم نهاد است، دولتها را بر آن داشته است که برای کاهش این حجم تولید زباله برنامهریزی و قانونگذاری کنند.
در میان کشورهای آسیایی، کره جنوبی، سنگاپور و هنگ کنگ در بازیافت زبالههای خود موفق تر از سایر کشورها عمل کردهاند. همچنین نروژ، سوئد، سوئیس و ایرلند در میان کشورهای اروپایی سرآمد مدیریت زبالهاند.
نهادهای مرتبط با توسعه پایدار، در حوزه مدیریت زباله، سه استراتژی که به 3Rs معروف هستند را توصیه میکنند. این سه راهکار Reduce یا کاهش تولید ضایعات، Reuse یا استفاده مجدد در کاربردهای جدید و Recycle یا بازیافت را شامل میشوند. رویههای سهگانه ذکر شده، میتوانند طیف وسیعی از تکنیکهای صنعتی یا انفرادی را دربربگیرند و به عنوان رویکردهایی تلقی گردند که جریانهای جدیدی از خلاقیت و نوآوری را در تحقیقات علمی و سبک زندگی فردی شهروندان مسئول پدیدار میکنند.
credit: high countryconservation center
کشور کانادا سرزمینی وسیع با ذخیره خدادادی عظیمی از منابع طبیعی است و شاید مدت زمانی که اثرات انباشت زباله در آن برای شهروندان عادی ملموس گردد، طولانی باشد. امروزه ما با تجربه کشورهایی آشنا هستیم که سهل انگاری نسبت به محیط زیست، زندگی عادی در سرزمینشان را با دشواریهای لاینحلی مواجه کرده است. کشورهایی نیز سراغ داریم که به مدد مسئولیتپذیری شهروندانشان توانستهاند گامهای مؤثری برای مدیریت پایدار زبالههای شهری بردارند. این دو روی سیاه و سفید تجربه بشریست که میتواند انگیزههای ما را به سمت انتخاب سبک زندگی و رویکردی در مدیریت زباله سوق دهد که نتایج آن حفظ منابع طبیعی برای نسلهای بعدی را بیشتر تضمین میکند.
