زینب یوسف‌زاده
تابستان مونترال امسال در شرایطی شروع شد که مونترالی‌ها، زمستانی سرد و طاقت فرسایی را پشت سر گذاشته بودند. البته شادی بهارانه مونترال خیلی طول نکشید و تابستانی داغ و غیر عادی به سرعت جایگزین آن شد. تابستانی که با موج‌های غیر منتظره گرما جان حدود ۷۰ نفر را در استان کبک گرفت. بسیاری از خانواده‌ها به تب و تاب خرید کولر افتادند تا بتوانند شب‌های تابستان را به صبح برسانند. تا جایی که برخی از خانواده‌هایی که در اواسط تابستان برای خرید کولر به فروشگاه‌ها مراجعه کردند با کمبود وسایل سرمایشی و افزایش قابل توجه قیمت‌شان مواجه شدند.
اما چه عاملی باعث شده است تا مونترال چنین تابستان کم سابقه و رکورد شکنی را شاهد باشد؟ هواشناسان اِل‌نینو را یکی از متهمان اصلی می‌دانند.
همچنین بخوانید:
بازگشت اِل نینو
ال نینو و لا نینو دو پدیده آب و هوایی هستند که بر اثر تغییر جریانات باد بر سطح آب اقیانوس آرام در راستای خط استوا به وجود می‌آیند و بر آب و هوای جنوب قاره آمریکا و سواحل اقیانوس آرام در شرق آسیا و قاره استرالیا اثرات شدیدی دارند. اما آثار آنها فقط به این مناطق محدود نمی‌شود و با تاثیر بر دمای هوا، کل کره زمین را در می‌نوردند و باعث تغییرات در تَرسالی و خشکسالی مناطق دیگر جهان می‌شوند.
در شرایط طبیعی بادهای موسوم به تجارت (trade winds) که بر سطح اقیانوس آرام می‌وزند آبهای گرم را از آمریکا به سمت آسیا هدایت می‌کنند و این جریان باعث می‌شود که آبهای سرد سطح زیرین که سرشار از مواد غذایی برای آبزیان هستند به سمت بالا حرکت کنند و جایگزین آبهای گرم شوند. وقتی این جریان باد، کند و یا مختل می‌شود، سطح آب ساکن می‌ماند و با آبهای سرد زیرین ترکیب نمی‌گردد. همچنین سکون آن در زیر تابش خورشید باعث افزایش بیشتر دمای آن می‌شود.
به زبان ساده وقوع پدیده ال نینو باعث افزایش حرارت در سواحل اقیانوس آرام در قاره آمریکای مرکزی و کانادا و سواحل آسیایی اقیانوس آرام و افزایش باران در آمریکای جنوبی و خشکسالی در اندونزی و استرالیا می‌شود. لا نینو پدیده‌ای عکس ال نینو است که معمولا متعاقب آن صورت می‌گیرد.
کارشناسان هواشناسی معتقد هستند که این تغییرات آب و هوایی طبیعی هستند و هر دو تا هفت سال رخ می‌دهند و برای کاهش پیامدها فقط باید آنها را به دقت پیش‌بینی کرد.
با این حال برخی از دانشمندان می‌گویند تغییرات اقلیمی مرتبط با گرمایش زمین این تغییرات طبیعی آب و هوایی را شدت می‌بخشند و سوپر ال نینو به وجود می‌آورند که باعث افزایش دما، بیش از مقدار قابل پیش‌بینی آن می‌گردد. به این معنی که با افزایش روند گرم شدن زمین باید به وقوع بیشتر تابستان‌های طاقت فرسا عادت کنیم.
غول تغییرات اقلیم
سالها است موضوع تغییرات اقلیم از مقالات علمی به در آمده و علاوه بر فراگیر شدن در رسانه‌ها به بحث‌های خانوادگی ما نیز سرایت کرده است.
داستان علاالدین و غول چراغ جادو شاید تمثیل جالبی برای گرمایش زمین باشد. علاالدین نماد جامعه بشریست که چراغدانی می‌یابد. چراغدان می تواند مثالی از تکنولوژی بشر باشد. علاالدین دست بر چراغ جادویش می کشد تا تمیزش کند ولی ناگهان غول زندانی درون آن آزاد می‌شود. درست است که علاالدین عاقبت به خیر بود وغول چراغش تا پایان داستان در خدمتش ماند اما مدتی است که هیولای تکنولوژی بشری یاغی شده است و بیم آن می‌رود که از کنترل خارج شود و به جای خدمت، طومار زندگی آدمی را در هم بپیچد.
داستان گرمایش زمین همیشه در ادامه بحث انتشار و تجمع گازهای گلخانه‌ای در جو زمین مطرح می‌شود. گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن بر اثر فعالیتهای دنیای مدرن از قبیل احتراق سوخت‌های فسیلی در اتومبیل‌ها، کارخانه‌ها و منازل، کشاورزی صنعتی، صنعت پرورش احشام و سایر فعالیتهای صنعتی بشر به وجود می‌آیند. همچنین با رشد تکنولوژی و افزایش جمعیت به صورت روز افزونی گسترده می‌شوند. تجمع این گازها در جو زمین مانند دیوار شیشه‌ای گلخانه دور تا دور زمین را احاطه می‌کند. نور خورشید به همراه حرارت از این دیواره شفاف عبور می‌کند به زمین می‌خورد و بازتاب می‌یابد ولی حرارت راهی برای خروج نمی‌یابد و همانجا می‌ماند و دما را افزایش می‌دهد.
بنابراین محصول استمرار توسعه اقتصادی بشر گرمایش زمین است که خود سرمنشا بسیاری از مشکلاتی است که امروزه با آن دست به گریبان هستیم.
تغییرات اقلیم، گرم شدن دما و آثار بسیار دیگر
سال ۲۰۱۸ نه تنها گرمترین سال روی زمین است بلکه چهارمین سال متوالی است که دمای متوسط کره زمین از رکورد قبلی خود بالاتر بوده است. دانشمندان می‌گویند که نشانه‌های تغییرات اقلیم برای مردم عادی دیگر کاملا محسوس است.
لازم نیست که راهی قطب بشویم و آب شدن کوه‌های یخ و وضعیت اسفبار خرس‌های قطبی را ببینیم. یا به عمق آب برویم و شاهد مرگ مرجان‌ها، از بین رفتن زیستگاه ماهی‌ها و مناطق مرده اقیانوس‌ها باشیم. کافی است به همین اخبار اطرافمان نظری بکنیم. مثل تصاویری که در آینه محدب ماشین میبینیم نشانه‌ها از آنچه ما فکر می‌کنیم به زندگی ما نزدیک‌تر هستند.
هشدارهای زیادی امسال شهروندان مونترالی را از بر حذر بودن از نیش کنه‌ای به نام لایم که باعث یک سلسله بیماری‌های مشترک بین حیوانات و انسان می‌شوند برحذر می‌داشت.
همچنین بخوانید:
نکته قابل توجه اینجا است که شروع خطر گزیدگی توسط لایم هر سال نسبت به سال گذشته زودتر رخ داده است. برخی از کارشناسان افزایش تعداد کنه‌های لایم در مناطق شرقی کبک و سرایت آن به مونترال و حتی انتاریو را از اثرات گرمایش زمین می‌دانند. همچنین هزار پاهای کرک دار مشهور به کاترپیلار نیز امسال تعدادشان بسیار زیاد بود که به اعتقاد برخی از کارشناسان از اثرات تغییرات اقلیم است.
اگر بتوان این حشرات را هم در زندگی روزمره نادیده گرفت ولی نمی‌شود از هشدارهای گرما که هر تابستان بیشتر می‌شوند و زمستان‌هایی که هر سال، به طور متوسط، بی‌رمق تر می‌گردند، چشم پوشی کرد. میانگین دما در کانادا مانند سراسر جهان در حال افزایش بوده است و نسبت به سال ۱۹۴۸ معدل دمای هوا ۱/۶ درجه سانتیگراد افزایش داشته است. در حالی که دانشمندان معتقدند زمان بسیار کمی داریم تا از پیامدهای غیر قابل برگشت گرمایش زمین جلوگیری کنیم، انگار بعضی از سیاستمداران جهان هنوز عزم جدی برای مقابله و کنترل این بلای تمدن‌سوز را ندارند.
آنچه به جایی نرسد فریاد است
اخبار این روزها پر از درگیری‌های سیاسی و نظامی در حوزه های آبی در سراسر جهان است. عده ای از مردم مهاجرت می‌کنند زیرا که سرزمینشان خشک شده و دیگر غذایی از آن به دست نمی‌آورند. تعداد دیگری از مردم از افزایش سطح دریا و زیر آب رفتن سرزمینشان بیمناک هستند. هر روز خبرهای فراوانی از خشکسالی‌های گسترده، از بین رفتن دریاچه‌ها و رودخانه‌ها و باز شدن حفره‌های بزرگ بر سطح خاک ناشی از خالی شدن سفره‌های زیر زمینی، آتش سوزی‌های گسترده در جنگل‌ها و طوفان‌های سهمگین می‌شنویم.
اگر چه انتظار می‌رود سردمداران جهان نسبت به این اخبار که پیامدهای مستقیم تغییرات اقلیم است حساس‌تر باشند ولی شاهد آن هستیم که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از معاهده پاریس که توافق حداقلی برای مقابله با تغییرات اقلیم است خارج می‌شود. او در نطق خود در هنگام اعلام خروج، این توافق را توطئه چین می‌خواند و اظهار می‌دارد که برای نجات اقتصاد آمریکا دست به این اقدام زده است.
نظام‌های سرمایه‌داری همچنان بر تولید بیشتر، مصرف بیشتر و افزایش جمعیت تاکید دارند و اراده قوی برای مهار گازهای گلخانه‌ای در کشورهایی مانند چین، آمریکا ، هند و روسیه که مهمترین تولید کنندگان دی‌اکسید کربن هستند وجود ندارد.
در دنیای امروز که صدای فعالان محیط زیست در میان هیاهوی مسابقه های تسلیحاتی و اقتصادی به جایی نمی‌رسد، افزایش آگاهی ما نسبت به راههای پیشگیرانه و تغییر دیدگاه کلی ما به جهان در راستای حفظ محیط زیست، به جای کوبیدن بر طبل توسعه اقتصادی، می‌تواند راهگشا باشد.
منبع :Omaha.com
جهان در مقابله با تغییرات اقلیم چه می کند؟
تغییرات اقلیم که پیامد فعالیتهای صنعتی انسان مدرن است یکی از بزرگترین مشکلاتی است که حیات بر روی کره زمین را تهدید می‌کند. مقابله با پیامدهای گرمایش زمین یکی از 17 هدف سند جهانی توسعه پایدار (Agenda 2030) است که اکثر قریب به اتفاق کشورها در سازمان ملل متعهد به انجام آن شده اند.
این توافق‌های جهانی مبنای حرکت چشمگیری به سمت کاهش گازهای گلخانه‌ای و همکاری و سرمایه‌گذاری در زمینه زیرساخت‌های مربوط به انرژِی‌های پاک بوده‌اند. دولت لیبرال کشور کانادا نیز برنامه عمل خود برای مقابله با تغییرات اقلیم را بر چارچوب تعیین قیمت بر آلودگی کربن، تولید الکتریسیته پاک، حمل و نقل، ساختمان‌سازی و نوآوری‌های سازگار با تغییرات اقلیم اعلام کرده است.
با اینهمه به نظر می رسد سرعت اقدامات پیشگیرانه چندان زیاد نیست و زمان برای مقابله بسیار کوتاه است.
منبع: Tina Oliver /OUR GREAT MINDS
مسئولیت ما چیست؟
دکتر کریستوفر فیلد دانشمند آمریکایی که از او بیش از ۲۰۰ مقاله علمی درزمینه تغییرات اقلیم منتشر شده است در جواب اینکه آیا مردم به‌صورت فردی می‌توانند وارد مبارزه با آثار تغییرات اقلیم و کاهش روند آن شوند؟ پاسخ می‌دهد: « هر یک از ما قطعا می‌توانیم تغییری ایجاد کنیم.»او زمینه فعالیت‌ها یا اقدامات موثر فردی را در سه دسته سبک زندگی، سبک رای دادن و سبک سرمایه‌گذاری طبقه بندی می کند.
سبک زندگی از دیدگاه او دربردارنده انتخاب‌های ما در مورد مواد و روندهای مصرفی است. او انتخاب درست اتومبیل، رژیم غذایی و نوع سفر را از عوامل موثر در این زمینه می‌داند و می‌گوید:
« اگر تقاضای مصرف‌کنندگان برای محصولات دارای انرژی بهینه و دوستدار محیط‌زیست افزایش یابد می‌تواند به نیرویی موثر و تعیین‌کننده در تعیین وضع بازار به نفع محصولات دارای آلایندگی کمتر تبدیل شود.»
از نظر کریستوفر فیلد رای ما دربردارنده پیام‌هایی است که به رهبران منتخب خود می‌دهیم.
هیچ‌وقت اقدامی از سوی دولت‌ها صورت نمی پذیرد مگر آنکه رای دهنده‌ها آن اقدام را طلب کنند.
سبک سرمایه‌گذاری نیز به تصمیم‌هایی اشاره دارد که ما درباره فرصتهای سرمایه‌گذاری خود می‌گیریم. به اعتقاد او در زمان سرمایه گذاری باید از خود بپرسیم:
«آیا سرمایه‌گذاری‌های ما – به هر مقدار و در هرجایی – بر روی فناوری‌های نو و صنایع صرفه‌جو در انرژی تمرکز دارد؟ آیا ما این پیام را به شرکت‌ها منتقل می کنیم که در ازای سرمایه‌گذاری‌های ما و پولی که وارد آنها می‌کنیم، انتظار داریم تا بخشی از حل مساله باشند نه آنکه خودتولید کننده مشکل شوند. »
در نهایت چه گرمای این تابستان ریشه در ال نینو داشته باشد یا جلوه دیگری از تغییرات اقلیم باشد، به نظر می‌رسد انسان مدرن راهی جز تغییر در الگوی مصرفش برای نجات آینده نخواهد داشت.
این مقاله در شماره بیست‌ودوم مجله «مداد» منتشر شده است.
