پوریا ناظمی
دیدگاه الیسون هیز در مونترال گزت
با آغاز اجرایی شدن قوانین مربوط به قانون 96 درباره تقویت زبان فرانسه در کبک، الیسون هیز در دیدگاهی در مونترال گزت به بررسی اجرایی شدن این قانون پرداخته است.
یک نوار آبی‌رنگ بر سر در بخش انگلیسی وب سایت شهرداری مونترال به بازدیدکنندگان هشدار می‌دهد که ممکن است در حال نظاره کردن محتوایی ممنوع و غیرقانونی باشند.
هشدار این صفحه به مخاطبان می‌گوید: «این محتوا برای کسانی تهیه‌شده است که تحت قانون 96 در طبقه استثناها طبقه‌بندی می‌شوند.» صدای ضبط‌شده‌ای در خط تلفنی 311 به مخاطب هشدار می‌دهد که مخاطب اگر می‌خواهد پیام شکایتی را درباره اینکه زباله‌های محله جمع‌آوری نشده است، ضبط کند باید تائید کند که یک انگلیسی‌زبان رسمی است.
هشدار مشابهی بر بالای وب سایت اداره مالیات کبک و برای کسانی که به دنبال اطلاعاتی به زبان انگلیسی برای پر کردن فرم‌های مالیاتی خود هستند قرار داده‌شده است.
برای یادآوری اینکه تنها کبکی‌هایی که پیش‌تر مجاز به استفاده از خدمات زبان انگلیسی شناخته‌شده‌اند، کسانی که حق تحصیل در مدارس انگلیسی‌زبان را داشته‌اند، بومیان، اینویی ها و مهاجرانی که کمتر از شش ماه از ورود آن‌ها به کبک نگذشته و کسانی که از خارج از استان وارد سایت می‌شوند مجاز به استفاده از خدمات انگلیسی هستند.
بقیه افراد باید به‌سرعت از این صفحات خارج شوند چون در حال نقض منشور زبان فرانسه هستند.
خیلی سخت است که آدم بتواند تصمیم بگیرد که باید بخندد یا گریه کند.
شاید هم باید دهان‌هایمان را ببندیم و از اینکه لازم نیست شماره کد اقامتمان را برای دسترسی به نسخه انگلیسی سایت‌ها وارد کنیم خوشحال باشیم. ژان فرانسوا روبرگ، وزیر زبان فرانسه دولت کبک اخیراً گفته است، – برخلاف آنچه پیش‌تر تصور می‌شد- او شهروندان را وادار به اثبات اینکه در زمره مشمولین استثنا هستند نمی‌کند و به‌جای آن به رفتار خوب کبکی‌هایی که به دنبال خدمات به زبان انگلیسی هستند تکیه می‌کند که تنها در صورتی از این خدمات استفاده‌کننده که شامل آن می‌شوند. چقدر بزرگوارند ایشان که به ما اعتماد می‌کنند که مبادا به‌طور غیرقانونی گواهینامه خود را به زبان انگلیسی تمدید کرده یا به زبان انگلیسی از SAQ مشروب بخریم.
اما پوچی تلاش شرمنده سازی که مهاجرانی که شش ماه و یک روز در کبک بوده‌اند برای اینکه به فرم درخواست شهروندی دائم خود به زبلان انگلیسی نگاه نکنند، نشان‌دهنده این است که قانون 96 در واقعیت تا چه حد بی‌حاصل و خطا است.
تلاش برای حراست از زبان فرانسه در کبک هدفی لازم و قابل‌ستایش است و موضوع مورد مناقشه‌ای به شمار نمی‌رود؛ اما این برچسب‌های هشداردهنده واقعاً چه دست آوردی دارند غیرازاینکه باعث ایجاد اَنگ برای 3/1 میلیون کبکی انگلیسی‌زبان شود؟
این موارد تنها نمونه‌های جزئی از قانون 96 هستند که مهم‌ترین به‌روزرسانی قوانین حفاظت از زبان فرانسه در نسل ما به شمار می‌رود. جنبه‌های فوق‌العاده سخت گیرانه و هراسناک دیگری در این قانون وجود دارد مانند اینکه این قانون به دولت اجازه می‌دهد حقوق شهروندان تصریح‌شده در قانون اساسی را بر اساس مصوبه حق تعلیق قانون بر اساس اولویت قانون زبان و همین‌طور قرار دادن منشور زبان فرانسه در کبک بالاتر از تعهدات حقوق بشر کانادا و کبک اشاره کرد.
اگرچه پیش راندن و عملیاتی کردن چنان تمایلاتی همیشه به نظر امری مجرد و غیرواقعی می‌آمد اما ما اکنون شاهد این هستیم که با اجرایی شدن بخش‌های مختلف، قانون 96 چه چیزهایی را در خورجین خود دارد. پ
از اول ژوئن، مهاجران تازه‌وارد به کبک تنها شش ماه فرصت دارند پیش از اینکه تمام خدمات موردنیازشان در کبک را تنها به زبان فرانسه دریافت کنند. هیچ‌چیزی نمی‌تواند به‌اندازه اینکه صدای تیک‌تاک شمارش معکوسی را بالای سر خود بشنوید درحالی‌که سعی می‌کنید زبانی تازه را در کشوری تازه بیاموزید، بگوید به کبک خوش‌آمدید.
کسب‌وکارهای کوچک حالا باید به‌صورت عمومی مهارت کارمندان خود در زبان فرانسه را اعلام کنند. برادر بزرگ‌تر همیشه در حال نگریستن به شما است.
موارد بیشتری در راه است. CEGEP های انگلیسی هنوز در تقلا هستند تا نیازمندیهای درس‌های فرانسه را در برنامه خود اعمال کنند آن‌هم در شرایطی که دولت سقف ثبت‌نام حداکثری برای آن‌ها در نظر گرفته است اگر تعداد دانش‌آموز بیشتری از این سقف را قبول کنند باید به دولت جریمه بدهند. به‌خصوص اگر دانش آموزان فرانسه زبان یا دوزبانه را ثبت‌نام کنند.
هنوز در انتظاریم تا نخستین جستجوی بدون نیاز به‌حکم، از سوی دفتر زبان فرانسه بر مبنای خبری ناشناس را شاهد باشیم. اتفاقی که به مأموران این دفتر اجازه می‌دهد، لپ تاپ‌ها و گوشی‌های همراه شرکتی را جلب کرده و مطمئن شوند همه ارتباطات داخلی آن شرکت به زبان فرانسه بوده است. این دفتر تا همین‌الان هم بر اساس شکایت‌هایی علیه دانشگاه مک گیل و میخانه Ye Old Orchad به دلیل اینکه زیاده از حد انگلیسی‌زبان بودن اقداماتی را صورت داده است.
اما شاید بزرگ‌ترین تغییری که قانون 96 در جامعه ایجاد خواهد کرد این است که پس از چندین دهه از همزیستی نسبتاً مسالمت‌آمیز میان دو گروه زبانی در کبک، این قانون فضای شک و رنج و غضب را میان آن‌ها تقویت خواهد کرد. این قانون پیکان سرزنش کاهش جایگاه زبان فرانسه را به‌سوی انگلیسی‌زبان‌ها، دوزبانه‌ها، مهاجران و هر کس دیگری می‌گرداند که بتوان آن‌ها را «دیگری» نامید. ما مشکل هستیم – این تقصیر ما است. مهم نیست چقدر خوب فرانسه حرف بزنیم، مهم نیست تا چه حد در کبک جذب‌شده باشیم، هیچ‌وقت کافی نخواهیم بود.
لازم نبود که ما به اینجا برسیم. اگر قانون 96 تا این حد و بدون هیچ نیازی جنبه تنبیهی نداشت.
این قانون در درک این واقعیت که کبکی‌های انگلیسی‌زبان همکاری مشتاق برای زبان فرانسه هستند که بر اهمیت حفاظت از زبان فرانسه تأکیددارند، ناکام است. ما (انگلیسی‌زبان‌های کبک) نیز به اهمیت زبان فرانسه به‌عنوان سنگ بنای هویت کبکی، تنها جامعه فرانسه زبان در آمریکای شمالی، احترام می‌گذاریم. باور کنید یا نه زبان فرانسه یکی از جنبه‌هایی است که مار ا نیز، یگانه می‌کند و باعث افتخار ما نیز هست. ما با خوشحالی به زبان فرانسه صحبت می‌کنیم. می‌خواهیم فرزندانمان نیز فرانسه را به‌خوبی یاد بگیرند و در هر دو زبان خود ماهر و روان باشند. آیا این غیرمنطقی است که ما – انگلیسی‌زبان‌ها، بومیان یا سایر فرهنگ‌های متنوع جامعه – هم‌زمان بخواهیم میراث خود را نیز حفظ کنیم؟
چیزی که هضم آن برای ما دشوار است این است که تلاش برای حراست از زبان فرانسه به قیمت حذف حقوق بنیادین ما، موقعیت ما، آینده فرزندان ما، چشم‌انداز اقتصاد و سرزندگی جامعه ما در حال رخ دادن است. واقعیت این است که این اتفاق به قیمت از دست دادن حقوق قانون اساسی همه کبکی‌ها در حال رخ دادن است. حقوقی که به‌سختی به‌دست‌آمده است و بااین‌وجود بسیاری از کبکی‌ها گویا نسبت به از دست دادن این حقوق یا آگاه نیستند یا برایشان اهمیتی ندارد.
برای گروهی از افراد که در نظرشان هدف هر وسیله‌ای را توجیه می‌کند، جرات پرسش درباره معیارهای قدرت زبان فرانسه ممکن است معادل کفر گویی به شمار رود. همین‌طور ازنظر سیاسی درست و مصلحت اندیشانه نیست که احزاب مخالف دولت در مجلس ملی به نقد از این قانون بپردازند.
اجتماع انگلیسی‌زبان‌های کبک که متحدان اندکی دارند، تنها امیدشان به دادگاه و سایر اجتماع‌های محلی است که ما در شکل‌دهی و رشد آن‌ها نقش داشته‌ایم مانند هیات مدیران مدارس و بیمارستان‌ها؛ اما دولت کبک به دنبال تضعیف این ستون‌های زندگی انگلیسی‌زبان‌ها است و این کار را با روند هشدارآمیز تجمیع و مرکزی کردن ساختار سلامت و آموزش و همین‌طور استفاده از حق عدم رعایت قانون اساسی برای خود به انجام می‌رساند.
تمرکز قانون 96 بر تأکید بر کسانی است که بار سرزنش را بر دوش آن‌ها بیندازد و آن‌ها را مقصر نشان دهند؛ اما حفره عظیمی که در میان این قانون وجود دارد انکار و نادیده گرفتن ضعف توانایی زبانی در میان خود فرانسه زبان‌ها است. باوجودی که سطح زبان فرانسه در دهه‌های اخیر افزایش‌یافته است آمارها نشان از آن دارد که هنوز 46 درصد جامعه فرانسه زبان کبک توانایی درک کامل متن‌های پیچیده فرانسه را ندارند. این موضوع همچون فیلی در میانه اتاق است که نمی‌توان نادیده‌اش گرفت و باید پیش‌تر و قبل از هر موضوعی به آن پرداخت.
اما افسوس که برچسب زدن بر سر در وب‌سایت‌های دولتی و تشویق مردم به خبرچینی از کبکی‌های انگلیسی‌زبان و گزارش دادن آن‌ها به OQLF کار ساده‌تری است.
خبرهای صبحگاهی
