پوریا ناظمی
نتایج تحقیق تازه‌ای که در ژورنال پزشکی نیچر منتشر شده است بار دیگر این فرض را تقویت کرده است که برخی از مواد موجود در قارچ‌های جادویی که اثر روان‌گردان دارند ممکن است برای درمان افسردگی مزمن کارآمد باشند.
اما قبل از اینکه این تحقیق را بهانه‌ای برای استفاده از این مواد روان‌گردان قوی کنید باید نکاتی را در نظر داشته باشید.
قارچ جادویی یا مجیک ماشروم به گونه‌هایی از قارچ‌ها گفته می‌شود که زیر چتر قارچ‌های سایلوسایبین طبقه‌بندی می‌شوند.
همان‌طور که از اسم این قارچ‌ها مشخص است درون خود ماده‌ای به نام سیلوسایبین دارند که پس از ورود به جریان خون اثرات روان‌افزا دارند. این اثرات شامل سرخوشی ، توهمات دیداری و ذهنی، تغییر در ادراک ، حس تحریف‌شده از زمان و موارد مشابه آن است.
این قارچ‌ها و اثرات آن از زمانی بسیار دور شناخته‌شده بوده است و نه‌تنها در انسان‌ها که استفاده از آ ندر برخی از جانوران دیگر نیز مشاهده‌شده است. قدمت استفاده از این مواد روان‌گردان به دوران غارنشینی بازمی‌گردد و در برخی از نقاشی‌های پیش‌ازتاریخ نشانه‌هایی دیده می‌شود که به نظر می‌رسد بر استفاده از این مواد اشاره دارد.
در طول تاریخ ادیان و فرق مختلف این قارچ‌ها را به‌عنوان ابزاری برای کشف و شهود استفاده می‌کرده‌اند و به‌نوعی آن را به بخشی از مراسم آیینی بدل کرده بودند و معتقد بودند اثرات روان‌گردان این قارچ‌ها باعث می‌شود تا استفاده‌کننده به‌نوعی کشف و شهود نائل شود.
اگرچه هنوز در مورد عملکرد دقیق این قارچ‌ها و اثر آن بر مغز بحث وجود دارد اما نظر غالب بر این است که پس از مصرف این ماده ترکیبات آن روی گیرنده‌های عصبی سروتنین مغز اثر می‌گذارد و با ایجاد شبکه‌های ارتباطی میان نرون های مغزی راه‌های میان بری میان پیام‌رسان‌های مغزی ایجاد می‌کند که درنتیجه باعث بروز توهمات مربوط می‌شود.
این قارچ‌ها ازنظر سم شناختی ضعیف به شمار می‌روند و خطر استفاده محدود و زیر نظر آن‌ها به‌طور بالقوه پایین است.
این اولین باری نیست که دانشمندان درباره اثرات ضدافسردگی این قارچ‌ها به‌طور خاص و مواد روان‌گردان به‌طور عام بحث کرده‌اند.
ساخت ماده روان‌گردان ال اس دی اصولاً به‌عنوان دارویی برای مقابله با افسردگی آغاز شد و باوجوداینکه نتایج آن بسیار امیدبخش بود، درز آن به بیرون فضای آزمایشگاهی و استفاده تفریحی از آن به‌خصوص در دهه 1960 و 1970 باعث اعلام جنگ دولت‌ها علیه آن شد و بسیاری از تحقیقات مربوط به آن‌که فواید بالقوه بالایی را بروز می‌دادند، متوقف شد. هنوز هم در بسیاری از کشورهای جهان این مواد و ازجمله قارچ‌های جادویی در رده مواد غیرقانونی طبقه‌بندی‌شده و خریدوفروش و استفاده از آن ازنظر قانونی جرم به شمار می‌رود.
بااین‌وجود در سال‌های اخیر انگ و استیگمای منتسب شده به این داروها کاهش‌یافته و بار دیگر تحقیقات درباره اثرات آن افزایش‌یافته است.
در تحقیقی که نتیجه آن به‌تازگی منتشرشده است محققان دریافته‌اند درصورتی‌که این ماده تحت نظر پزشک و در دز مشخص به افراد دارای افسردگی حاد ارائه شود، می‌تواند در درمان و بهبود شرایط بیماران کارآمد باشد.
به نظر می‌رسد این ماده با ایجاد شبکه‌ای از ارتباط‌های مغزی مسیرهای تازه‌ای در مغز ایجاد می‌کند که باعث می‌شود درگاه‌ها و مسیرهایی که مرتبط با اضطراب و افسردگی هستند مسدود شوند.
بااین‌وجود نباید این یافته را به‌عنوان دلیل و مجوزی بر استفاده خودسرانه از این مواد توهم‌زا و روان افزا قلمداد کرد.
هم در ساختار آزمایش‌های پزشکی و هم در روش‌های استفاده سنتی و آیینی از این مواد، همیشه استفاده از آن تحت نظر و با نظارت فردی خبره باید صورت بگیرد.
باوجودی که این قارچ‌ها به نظر اثر سمی کمی دارند (کمتر ممکن است منجر به اوردُز شوند) و همین‌طور اثر وابسته کننده و اعتیادآور اندکی دارند اما ممکن است باعث بروز تجربه‌های ناخوش آیندی در افراد مختلف شوند. همچنین استفاده بدون نظارت ممکن است باعث شود تا فرد تحت تأثیر اثر روان‌گردان آن به خود یا دیگران آسیب برساند.
نکته مهم دیگر اینکه هر قارچی، دارای این اثر نیست و برخی از قارچ ها ممکن است هم‌زمان بااینکه برخی از عوارض مشابه را داشته باشند اما به‌شدت سمی باشند.
نکته مهم دیگر اینکه فاقد از سود و زیان این روان‌گردان‌ها نکته‌ای که قطعاً مشخص است این است که استفاده تفریحی آن برای نوجوانان و کودکان در سن رشد به‌طور بالقوه خطرناک است و ممکن است در فرآیند توسعه و تکامل مغزی آن‌ها اثر بگذارد.
مانند هر ماده دیگری که با ذهن و سلامت شما سروکار دارد اگر به هر دلیلی تصمیم به تجربه آن گرفتید مطمئن باشید که زیر نظر متخصصان آن را بیازمایید و همچنین درباره عواقب قانونی آن آگاه باشید.
نیروانا احسانی
