زهرا فرودی
هرسال، درمجموع، دو تا چهار ابرماه اتفاق می‌افتد. این رویداد قمری (وابسته به ماه) منظره‌ای درخشان و بی‌نظیر را بالای سرمان به تصویر می‌کشد. ابرماه‌ها روشن‌تر و بزرگ‌تر از ماه کامل هستند و تعریف‌های مختلفی برای آنها وجود دارد؛ اما این رویداد طبیعی، معمولاً، با میزان نزدیکی ماه به زمین توصیف می‌شود.
اتفاق خاص 26 ماه می این است که همزمان با ابرماه، اولین ماهگرفتگی کامل از ژانویه‌ی ۲۰۱۹ تا الان نیز اتفاق خواهد افتاد. امشب، عبور ماه از سایه‌ی زمین بیش از سه ساعت طول خواهد کشید، اما ماهگرفتگی کامل تنها ۱۵ دقیقه به درازا خواهد انجامید.
درطول مدت ماهگرفتگی، فیلتر نور خورشید در جو زمین چهره‌ی ماه را قرمز می‌کند؛ بنابراین، میتوان رویداد این ماه را به «ماه خون‌آلود» نیز تعبیر کرد.
هرکدام از ما، بسته به موقعیت مکانی‌مان می‌توانیم بخشی از این ماهگرفتگی را مشاهده کنیم. اگر شما در آمریکای شمالی یا جنوبی هستید، در ساعات اولیه‌ی صبح، و اگر در آسیا و استرالیا زندگی می‌کنید، این رویداد در ساعات اولیه‌ی شب برایتان دیدنی خواهد بود.
در ایالات متحده، ماهگرفتگی کامل ساعت ۷:۱۱ صبح شروع شده و ۷:۲۶ دقیقه تمام خواهد شد. اما ماهگرفتگی جزئی از ساعت ۵:۴۵ صبح تا 8:52 دیده می‌شود. برای دیدن این امه‌گرفتگی به وقت محلی خودتان به این آدرس سر بزنید: www.timeanddate.com
ماه کامل را «گلِ صورتی ماهِ می» می‌نامند و علتش هم‌زمانی آن با شکوفایی گل آتشین در آمریکای شمالی‌ست.
بسیاری از قبایل بومی آمریکای شمالی نیز برای نامیدن ابرماه ماه می از شکوفه‌های بهاری الهام گرفته‌اند.
قبیله‌ی Anishnaabe در منطقه‌ی گرِیت لِیک، ماه کامل را waabigwani-giizis یا ماه شکوفه نامیده است. قبیله‌ی Lakota در نورثرن پلِینز آن را canwape to wi یا «ماه روی برگ‌های سبز» نام‌گذاری کرده است. برخی قبایل مانند Potawatomi در منطقه‌ی گرِیت لِیک آن را به نام te’minkeses می‌شناسد و برخی مانند قبیله‌ی Shawnee در میدوِست، آن را hotehimini kiishthwa میخواند که هر دو به معنای ماه توت‌فرنگی است.
سال ۲۰۲۱ درمجموع، ۱۲ ماه کامل دارد. در زیر فهرستی از ماه‌های کامل این سال از این تاریخ به بعد را برطبق مطلب
The Old Farmer’s Almanac می‌توانید مشاهده کنید.
۲۴ام ژوئن – ماه توت‌فرنگی
۲۳ام جولای – ماه باک (Buck)
۲۲ اوت – ماه خاویار
۲۰ سپتامبر – ماه درو
۲۰ اکتبر – ماه شکارچی
۱۹ نوامبر – ماه سگ آبی
۱۸ دسامبر – ماه سرد
نام بومی و قبیله‌ای این ماه کامل‌ها را می‌توانید در لینک These moons as well جستجو کنید. در ادامه می‌خوانید که چه رویدادهای دیگری را میتوان از سال ۲۰۲۱ انتظار داشت.
بارش شهابی
بهترین مکان برای دیدن بارش شهابی Delta Aquariids نواحی گرمسیری جنوبی است و اوج آن ۲۸ و ۲۹ ژوئیه است که ۷۴درصد از قرص ماه کامل می‌شود.
نکته‌ی جالب اینجاست که بارش شهابی Alpha Capricornids نیز در همان شب به اوج می‌رسد. گرچه این بارش به نسبت قبلی ضعیف‌تر است، اما در ساعات اوجش توپ‌های آتشین درخشانی را در آسمان روشن می‌کند. برای دیدنش مهم نیست در کدام سمت خط استوا باشید و از هر طرف آن به راحتی قابل دیدن است.
بارش شهابی Perseid محبوب‌ترین بارش شهابی سال بوده و اوج آن ۱۱ و ۱۲ اوت در نیمکره‌ی شمالی است؛ زمانی‌که ۱۳درصد از قرص ماه کامل می‌شود.
برنامه‌ی زمان‌بندی بارش شهابی برای بقیه‌ی اوقات سال براساس Earthsky meteor shower outlook به شرح زیر است:
ماهگرفتگی و خورشیدگرفتگی:
۸ اوت: Draconids
۲۱ اکتبر: Orionids
۴ تا ۵ نوامبر: South Taurids
۱۱ تا ۱۲ نوامبر: North Taurids
۱۷ نوامبر: Leonids
۱۳ تا ۱۴ دسامبر: Geminids
۲۲ دسامبر: Ursids
خورشیدگرفتگی و ماهگرفتگی
امسال دو خورشیدگرفتگی و دو ماهگرفتگی اتفاق می‌افتد که براساس The old Farmer’s Atlantic سه مورد از آنها را میتوان در آمریکای شمالی بین ساعت‌های ۴:۱۲ و ۹:۱۱ مشاهده کرد.
خورشیدگرفتگی سالانه بین ده ژوئن در شمال و شمال غربی آمریکای شمالی بین ساعت‌های ۴:۱۲ و ۹:۱۱ قابل دیدن است. این ماهگرفتگی کامل نیست؛ بنابراین حتماً از عینک‌های مخصوص برای دیدن آن استفاده کنید.
۱۹ نوامبر ماهگرفتگی جزئی روی می‌دهد و ناظران آسمان در آمریکای شمالی و هاوایی می‌توانند بین ۱:۰۰ صبح تا ۷:۰۶ صبح آن را شکار کنند.
این سال با یک خورشیدگرفتگی کامل در ۴ دسامبر پایان می‌یابد. البته این اتفاق در آمریکای شمالی قابل دیدن نیست؛ اما آسمان‌دوستان جزایر فالکلند، جنوب آفریقا و جنوب غربی استرالیا می‌توانند از دیدنش حظ ببرند.
سیاره‌های قابل روءیت
آسمان صبحگاهی و عصرگاهی اوقات به‌خصوصی از سال ۲۰۲۱، فرصت های بسیاری برای دیدن سیاره‌ها است.
اکثر آنها را میتوان با چشم غیرمسلح دید. تنها استثنا، نپتون است که این مشکل هم با یک دوربین شکاری یا یک تلسکوپ معمولی حل می‌شود.
سیاره‌ی تیر شبیه یک ستاره‌ی روشن و درخشان از ۲۷ ژوئن تا ۱۶ ژوئیه و از ۱۸ اکتبر تا ۱ نوامبر در آسمان صبحگاهی می‌درخشد.
سیاره‌ی زهره، نزدیک‌ترین همسایه‌ی ما در منظومه‌ی شمسی، در تاریک‌وروشن غروبی آسمان غرب، حوالی بعدازظهر ۲۴ ماه می تا ۳۱ دسامبر ظاهر می‌شود. این سیاره دومین سیاره‌ی روشن آسمان بعد از ماه است.
ماه، بین روزهای ۲۴ نوامبر و ۳۱ دسامبر از چهره‌ی قرمز خود را در آسمان صبحگاهی رونمایی می‌کند و در آسمان عصرگاهی ۲۲ اوت قابل دیدن است.
سیاره‌ی مشتری، بزرگترین سیاره‌ی منظومه‌ی شمسی، سومین سیاره‌ی روشن آسمان است که در صبحگاه ۱۹ اوت روی زیبای خود را نشان می‌دهد. آسمان عصرگاهی ۲۰ اوت تا ۳۱ دسامبر نیز میزبان این سیاره‌ی زیبا خواهد بود.
حلقه‌های کیوان را تنها با کمک تلسکوپ میتوان دید؛ اما خود سیاره را میتوان با چشم غیرمسلح در صبحگاه ۱ اوت و عصرگاه ۲ اوت تا ۳۱ دسامبر نظاره کرد. این سیاره در چهار روز اول ماه اوت در درخشان‌ترین حالت خود خواهد بود.
دوربین‌های شکاری یا تلسکوپ‌ها کمک می‌کنند تا تابش سبزرنگ اورانوس را در آسمان صبحگاهی ۱۶ می تا ۱۳ نوامبر و آسمان عصرگاهی ۴ نوامبر تا ۳۱ دسامبر ببینیم. این سیاره بین ۲۸ اوت تا ۳۱ دسامبر در روشن‌ترین حالت خود خواهد بود.
دورترین همسایه‌ی ما در منظومه‌ی شمسی، نپتون، را میتوان با کمک تلسکوپ در صبحگاه ۱۳ سپتامبر و عصرگاه ۱۴ سپتامبر تا ۳۱ دسامبر مشاهده کرد. این سیاره بین ۱۹ ژوئیه تا ۸ نوامبر در روشن‌ترین حالت خود خواهد بود.
منبع: SCI-TEC
شهرام يزدانپناه
خبرهای صبحگاهی
