پوریا ناظمی
موضع رسمی کانادا در موضوع مذاکرات احیای برجام
در هفته‌های اخیر مقام‌های سیاسی ایران، کشورهای عضو گروه پنج به علاوه یک (پنج عضو دائمی عضو شواری امنیت و آلمان) به همراه نمایندگان اتحادیه اروپا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مذاکرات طولانی و پیچیده‌ای را در وین برگزار کرده‌اند که هدف آن احیای «برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام بود.
این توافق که در پس از مذاکراتی طولانی در اکتبر سال 2015 مورد تایید مشارکت کنندگان قرار گرفت و روند اجرایی آن از ژانویه 2016 آغاز شد با هدف شفاف کردن برنامه هسته‌ای ایران و اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای در مقابل رفع تحریم‌های مرتبط با فناوری هسته‌ای و توسعه روابط تجاری میان ایران و غرب صورت بندی شده بود.
این توافق هم در ایران و هم در ایالات متحده از سوی محافظه کاران مورد انتقاد جدی قرار داشت و در ایالات متحده پس از روی کار آمدن دولت دانلد ترامپ و علی‌رغم تایید آژانس و وزارت خارجه آمریکا مبنی بر تمکین ایران بر مفاد توافق، این کشور به طور یکجانبه از این توافق خارج و عملا آن را بی‌اثر کرد.
پس از روی کار آمدن دولت جو بایدن در ایالات متحده – که خود او در شکل دادن به این توافق نقشی کلیدی داشت – تلاش برای احیای آن از سر گرفته شد.
این بار اما علاوه بر متن «برجام» مشکل تحریم‌های کمر شکن تازه ایالات متحده علیه ایران که در دوره ترامپ وضع شده بود، عدم گفتگوی مستقیم نمایندگان ایران و آمریکا و فشار محافظه‌کاران آمریکا، اسراییل و عربستان برای وارد کردن مسائلی چون برنامه موشکی و حقوق بشر به این توافق بر پیچیدگی این مساله افزوده است.
در پیش بودن انتخابات ریاست جمهوری ایران موضوع دیگری است که سایه بر سر مذاکرات و تلاش‌ها برای احیای برجام انداخته است.
بر اساس گزارش‌هایی که از سوی سرپرست هیات ایرانی و نمایندگان کشورهای پنج به علاوه یک منتشر شده است با وجود همه این پیچیدگی‌ها مذاکرات پیش رفت قابل توجهی داشته است و اکنون هیات‌های نمایندگی به پایتخت‌های خود برگشته‌اند تا درباره رسیدن به توافقی در مسیر احیای برجام حرکت کنند و انتظار می‌رود طی چند روز آینده شاهد نتیجه این مذاکرات و رایزنی‌ها باشیم.
مساله برجام فراتر از مساله‌ای سیاسی بر زندگی اقتصادی ایران و ارتباطات بین‌المللی آن‌ها نیز اثر داشته است و تحریم‌های متعدد نه تنها فشاری را بر ساختار سیاسی ایران وارد کرده است که زندگی مردم عادی در ایران و ایرانیان مقیم سایر کشورهای دیگر را نیز تحت تاثیر قرار داده است.
اجتماع ایرانی‌تبارهای مقیم کانادا نیز از تاثیرات این موضوع بر کنار نیستند.
در آستانه اعلام نتایج این دور از مذاکرات «مداد» دیدگاه وزارت امور خارجه کانادا را درباره موضع این کشور درباره تلاش‌ها برای احیای برجام جویا شده است.
جیسون کُنگ، یکی از سخنگویان وزارت امور خارجه کانادا در پاسخ به سوال مداد، موضع رسمی کانادا را به این شکل بیان کرد:
«کانادا به دنبال حفظ (احیای) برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) است که زمانی که به طور کامل اجرایی شود، بهترین راه ممکن برای ایجاد مانع در مقابل توانایی ایران برای دستیابی به توانایی تولید سلاح‌های هسته‌ای است. موضوعی که برای حفظ امنیت منطقه و جهان ضروری است. برجام ایران را ملزم به تن دادن به نظارت‌های فراوان و کامل و می‌کند و راستی آزمایی رفتار او بر عهده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) خواهد بود که امری کلیدی در حفظ نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران به شمار می‌رود. کانادا یکی از اصلی‌ترین حامیان برنامه نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر عملکرد ایران است و از سال 2014 مبلغ 17 میلیون دلار به این منظور به این سازمان کمک کرده که شامل دو میلیون دلار در سال 2021 بوده است.
کانادا به قوت از ایران می‌خواهد در تصمیم خود مبنی بر تعلیق اجرای پروتکل الحاقی بازگردد و از توسعه غنی سازی و تولید اورانیوم فلزی خودداری کند و به اجرای کامل تعهداتش مبتنی بر برجام بازگردد.
کانادا از تلاش‌های مهمی که در وین در جریان است تا برجام را به طور کامل احیا کند حمایت می‌کند.
البته کانادا کماکان نگرانی‌های جدی درباره تکثیر و توسعه تسلیحات از سوی ایران دارد و تحریم‌های جدی و نظارت فشرده خود بر صادرات مواد و فناوری‌هایی که ممکن است برای توسعه برنامه هسته‌ای و برنامه موشکی ایران مورد استفاده قرار گیرد را ادامه خواهد داد.
اولویت اصلی کانادا در این مقطع تلاش برای دستیابی به پاسخ، مسئولیت پذیری ایران، اجرای عدالت و جبران خسارت خانواده‌هایی خواهد بود که عزیزانشان، در پرواز PS752 قربانی شده‌اند.»
