نیروانا احسانی
قرن‌هاست که زنان در حوزه علم، سهم به‌سزایی داشته‌اند. آن‌ها راه‌های درمانی برای نجات جان انسان‌ها را پیداکرده، اختراعاتی در جهت تغییر جهان داشته و تحقیقات گسترده‌ای را انجام داده‌اند اما در بسیاری از موارد پیشرفت‌های بی‌نظیر آن‌ها کوچک شمرده‌شده یا به‌کلی نادیده گرفته شده است.
برای مدت‌زمانی طولانی، زمینه‌های تبعیض جنسیتی در شاخه‌های مختلف علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات توسط تعصبات جنسیتی که زنان را حذف می‌کند، شکل‌گرفته است.
دسترسی نابرابر به آموزش، فن‌آوری‌ها و موقعیت‌های مدیریتی، تعداد بی‌شماری از زنان باهوش را از دستیابی به مشاغل مهم علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات محروم و پیشرفت آن‌ها را متوقف کرده است. علی‌رغم این عقب‌ماندگی‌ها، زنان و دختران خلاق و سرسخت، مرزهای دانش علمی را جابه‌جا کرده و هر روز به دنبال راه‌حل جدیدی برای چالش‌های پیچیده جهانی هستند.
کارها و فعالیت‌های آن‌ها جهان‌بینی ما را تغییر داده و شایسته است که داستانهایشان همواره بازگو شود. شکاف جنسیتی در علم، فناوری و نوآوری به معنای استعداد ازدست‌رفته، اکتشافات بکر و بدیع و راه‌حل‌های مغرضانه است.
در روز جهانی زنان و دختران درزمینهٔ‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM)، ما از هفت زن دانشمندی سخن خواهیم گفت که باید آن‌ها را شناخته و به آن‌ها احترام بگذاریم.
این مطلب، ترجمه‌ی آزادی است از مقاله‌ی منتشر شده در وب‌سایت UNWOMEN
-
تو یویو (Tu Youyou)
تو یویو یک شیمیدان فعال در حوزه دارویی است که تحقیقات نظری وی در مورد درمان مالاریا ریشه در طب باستان چینی دارد.
وی پژوهش‌های زیادی را درباره مالاریا و متون پزشکی چین باستان و درمان‌های سنتی چینی برای این بیماری انجام داد. درنهایت یویو موفق شد داروی آرتمیسینین، ترکیبی که به‌سرعت تعداد انگل‌های پلاسمودیوم را در خون بیماران مبتلا به مالاریا کاهش می‌دهد، کشف کرده و این کشف مهم توانست جان میلیون‌ها نفر را نجات دهد و همچنان نجات جان انسان‌ها از این طریق ادامه دارد.
امروزه سازمان بهداشت جهانی درمان ترکیبی آرتمیسینین را به‌عنوان اولین راه‌حل درمانی برای مقابله با مالاریا توصیه می‌کند.
یویو گفته است: «هر دانشمندی آرزو دارد کاری انجام دهد که بتواند به دنیا کمک کند.»
در سال ۲۰۱۵ جایزه نوبل پزشکی به‌طور مشترک به یویو و دو همکار دیگر وی اعطا شده و وی را به‌عنوان اولین برنده نوبل چینی در این گروه و اولین زن چینی دریافت‌کننده جایزه نوبل در هر رده‌بندی تبدیل کرد.
برای شناخت بیشتر یویو و کسب اطلاعات نسبت به کارهای وی می‌توانید به این صفحه مراجعه کنید.
-
کیارا نیرگین (Kiara Nirghin)
کیارا نیرگین ۱۹ ساله، برای ابداع یک پلیمر جذب‌کننده فوق‌العاده که بیش از ۱۰۰ برابر جرم خود را حفظ می‌کند، برنده نمایشگاه علوم ۲۰۱۶ گوگل شد. این ابداع به‌طور بالقوه، انقلابی در حفاظت از آب و حفظ محصولات در دوره‌های خشک‌سالی ایجاد کرده است.
علاقه نیرگین به صرفه‌جویی در مصرف آب از تجربه وی از خشک‌سالی سال ۲۰۱۵ در کشور خود، یعنی آفریقای جنوبی نشاءت می‌گیرد.
نیرگین در این رابطه می‌گوید: «از همان جوانی علاقه‌مند شدم تا سؤالاتی درباره نحوه کار جهان بپرسم.»
این پلیمر جاذب فوق‌العاده هنوز هم درزمینهٔ مواد جذب‌کننده، بهترین به‌حساب می‌آید و درحالی‌که از پوست پرتقال و پوست آووکادو ساخته‌شده، ارزان و تجزیه‌پذیر زیستی است. کشف نیرگین می‌تواند از مرزهای کشورش گذشته و در سراسر جهان مورداستفاده قرار گیرد. پلیمر فوق‌العاده جاذب وی که می‌تواند درزمینهٔ‌های کشاورزی استفاده شود، در افزایش امنیت غذایی در سراسر جهان نقشی مهم خواهد داشت.
نیرگین در حال ادامه تحقیقات و تحصیلات خود در دانشگاه استنفورد کالیفرنیا است و از دختران جوان حمایت می‌کند تا آرزوهای خود را دنبال کنند. وی در این رابطه می‌گوید: « درگیر کردن دختران در علوم باید در دستور کار همه قرار گیرد. من فکر می‌کنم که هر ایده اساساً قدرت تغییر جهان ما را دارد.»
برای مطالعه مصاحبه کاملی از وی و فعالیت‌هایش، از این صفحه دیدن کنید.
-
کاترین جانسون (Katherine Johnson)
کاترین جانسون ریاضی‌دانی است که محاسباتش برای اکتشافات فضایی ایالات‌متحده آمریکا ضروری است. جانسون به‌عنوان دانشمند ناسا، خط مسیرها، پنجره‌های باز پرتاب و مسیرهای بازگشت اضطراری را که اولین فضانوردان ایالات‌متحده را به فضا و مدار زمین رساند، محاسبه کرد. 
وی نخستین زن آفریقایی-آمریکایی بود که در برنامه فضایی ناسا کار کرد. جانسون به جهت نژاد و جنسیتش با تبعیض زیادی روبه‌رو شد اما از تلاشش دست نکشید.
در حال حاضر جانسون در ۱۰۱ سالگی، طرفدار ثابت‌قدم پیشرفت زنان و دختران در علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) است.
جانسون در این رابطه می‌گوید: « دختران قادر به انجام هر کاری هستند که مردان می‌توانند آن را انجام دهند.» وی در تشویق کسانی که از حرفه پیشگام خود الهام گرفته‌اند، گفت: « رؤیای خود را شناسایی کرده و سپس به آن بپردازید. زیرا اگر کاری را که انجام می‌دهید دوست داشته باشید، به‌خوبی انجام خواهید داد.»
-
ماری کوری (Marie Curie)
ماری کوری یک فیزیکدان و شیمیدان برجسته بود که تحقیقات رادیواکتیویته وی پایه و اساس علوم هسته‌ای مدرن را از اشعه ایکس گرفته تا رادیوتراپی برای درمان سرطان ایجاد کرد. وی نخستین زنی بود که برنده جایزه نوبل شده و اولین شخصی بود که دو جایزه نوبل در علوم مختلف را کسب کرد.
کوری تحصیلات دانشگاهی خود را در لهستان آغاز کرده و مدرک دکترای خود را از دانشگاه پاریس دریافت کرد. وی و همسرش، پیر کوری دو عنصر رادیواکتیو، پولونیوم و رادیوم را کشف کردند. ماری یک موسسه تحقیقات پزشکی در ورشو تأسیس کرده و واحدهای پرتوی ایکس سیال را اختراع کرد که باعث شد تا به بیش از یک‌میلیون سرباز زخمی در جنگ جهانی اول کمک شود.
ماری کوری از خطراتی که تحقیقاتش به همراه داشت بی‌اطلاع بود به همین جهت، وی در اثر ابتلا به یک بیماری مرتبط با تشعشعات رادیواکتیو جان خود را از دست داد اما اکتشافات او امروز نیز باعث نجات جان افراد زیادی می‌شود.
کوری در تشویق دیگران به کنجکاوی و شهامت دنبال کردن علایق خود گفت: «هیچ‌چیز در زندگی ترسناک نیست و همه‌چیز را می‌توان درک کرد. اکنون زمان درک بیشتر است تا شاید ترس کمتری داشته باشیم.»
-
مارسیا باربوسا (Marcia Barbosa)
مارسیا باربوسا یک فیزیکدان برزیلی است که به انجام تحقیقات در مورد ساختارهای پیچیده مولکول آب شهرت دارد. باربوسا اعتقاد دارد ناهنجاری‌های این مولکول می‌تواند به رفع مشکلات کمبود آب شیرین کمک کند.
باربوسا یک سری مدل از ویژگی‌های آب را ایجاد کرده که ممکن است درک ما را در مورد موضوعات مختلف ازجمله: نحوه وقوع زلزله، در هم آمیختن پروتئین‌ها، تولید انرژی پاک‌تر و درمان بیماری‌ها، بهبود بخشد.
وی به‌پاس تلاش‌های علمی خود در سال ۲۰۱۳ جایزه L’Oréal-UNESCO را دریافت کرد. باربوسا علاوه بر تحقیقات چشمگیر خود، متعهد به‌تساوی شرایط فعالیت برای زنان و دختران درزمینهٔ‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات است. وی چندین کنفرانس در مورد زنان در فیزیک برگزار و مقالاتی درباره تنوع جغرافیایی و جنسیتی در علوم تألیف کرده و جلسات آموزشی و سمینارهایی را که کمبود زنان درزمینهٔ‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات را بررسی می‌کردند، برگزار کرد.
-
سگنت کلمو (Segenet Kelemu)
سگنت کلمو یک آسیب‌شناس گیاهان مولکولی است که تحقیقات پیشرفته وی به کشاورزان خرده‌مالک جهان برای تولید مواد غذایی بیشتر و خروج از فقر کمک کرد.
کلمو در یک خانواده فقیر کشاورز در اتیوپی بزرگ شد و اولین زنی بود که از منطقه خود مدرک دانشگاهی گرفت. وی پس از سال‌ها تحصیل و کار در خارج از کشور، برای رهبری نسل جدیدی از دانشمندان به آفریقا بازگشت.
کلمو در این رابطه می‌گوید: «انگیزه زندگی من ایجاد تغییر در زندگی مردم و بهبود کشاورزی در آفریقا است. من فکر می‌کنم سرمایه‌گذاری در کشاورزی آفریقا، سرمایه‌گذاری در تحقیقات آفریقایی، درواقع سرمایه‌گذاری برای بشر به‌عنوان یک اصل است.»
در سال ۲۰۱۴ به کلمو جایزه L’Oréal-UNESCO برای زنان در علم اعطاشده و همچنین وی توسط فوربس آفریقا به‌عنوان یکی از صد زن نافذ آفریقایی معرفی‌شده و در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان عضو آکادمی جهانی علوم انتخاب شد.
-
مریم میرزاخانی
مریم میرزاخانی در دوره نوجوانی و هنگامی‌که در تهران زندگی می‌کرد، آرزو داشت نویسنده شود. وی طی دوره تحصیلی خود در دبیرستان ، استعدادش را در ریاضیات کشف کرد. مریم میرزاخانی در سال ۱۹۹۴، با کسب ۴۱ از ۴۲ امتیاز، به‌عنوان اولین دانش‌آموز دختر ایرانی موفق به کسب مدال طلا در المپیاد بین‌المللی ریاضی شده و در سال ۲۰۱۵ با امتیاز کامل این مقام را مجدداً به دست آورد.
میرزاخانی دکترای خود را از دانشگاه هاروارد اخذ کرده و یک محقق برجسته‌ای محسوب می‌شود که درزمینهٔ پویایی و هندسه سطوح پیچیده فعالیت می‌کرد. وی در سال ۲۰۱۴، به اولین زن برنده مدال فیلدز، معتبرترین جایزه ریاضیات تبدیل شد.
میرزاخانی درباره تحقیقات خود گفت: «هرچه بیشتر وقتم را صرف ریاضیات می‌کردم، هیجانم بیشتر می‌شد. هیجان کشف و لذت بردن از درک هر چیز جدید، احساس بودن در بالای تپه و داشتن دیدی واضح را به من می‌بخشید.»
اگرچه مریم میرزاخانی در سال ۲۰۱۷ درگذشت اما کمک‌های بی‌بدیل وی درزمینهٔ ریاضیات همچنان پابرجاست و زندگی حرفه‌ای او راهی را برای آینده بسیاری از زنان ریاضیدان هموار کرده است.
