پوریا ناظمی
این نخستین بار در تاریخ بیماری‌های ویروسی در جهان است که در چنین مدت اندکی این تعداد واکسن موثر ساخته و توزیع می‌شوند. این اتفاق مهمی برای علم است و از آن در کتاب‌های تاریخی به نقطه عطفی در واکسن‌سازی یاد خواهند کرد. البته فعلا که در میانه این شرایط هستیم و واکسیناسیون در ابتدای راه است، شاید هنوز فرصتی برای ارج گذاشتن به این دست آورد بزرگ نداشته باشیم.
واکسن‌های کووید با تمام روش‌های متفاوتی که ساخته می‌شوند، در نهایت قرار است یک کار را انجام بدهند، سیستم ایمنی بدن ما را نسبت به ویروس عامل کرونا حساس کرده و مشخصات این بیماری را تا حد امکان در حافظه سلول‌های سیستم دفاعی بدن ثبت نگاه دارند تا زمانی که ویروس وارد بدن ما شد، قبل از اینکه فرصت باز تولید و گرفتار کردن بدن را داشته باشد، سیستم دفاعی ما بتواند آن را شناسایی کرده و از بین ببرد.
بدین ترتیب اگر واکسینه شده باشیم و واکسن در ما موثر باشد، ویروس ممکن است وارد بدن‌مان بشود، اما نمی‌تواند بیماری ایجاد کند.
تاکید بر اینکه «اگر بر ما موثر باشد» در درک تاثیر واکسیناسیون بر شکست همه‌گیری بسیار مهم است. همان‌طور که در خبرها خوانده‌اید عمده واکسن‌هایی که تا کنون مجوز اضطراری را دریافت کرده‌اند، از جمله فایزر و مدرنا، ایمنی بخشی بالای ۹۰ درصد دارند. ایمنی بخشی واکسن «اسپوتنیک وی» که در ایران تائید شده نیز بیش از ۹۰ درصد اعلام‌شده است و استرازنکا/آکسفورد بیش از ۷۵ درصد. معنی این عددها این است که به‌طور متوسط از هر ۱۰۰ نفری که واکسنی مانند فایزر یا مدرنا را تزریق می‌کنند ۱۰ نفر ممکن است در مقابل ویروس ایمن نشوند. باید به یاد داشت که هیچ واکسنی در جهان ایمنی صد درصد ایجاد نمی‌کند. برای همین واکسن صرفا ابزاری برای قطع زنجیره انتقال است.
حالا در کانادا با توجه به شروع واکسیناسیون بسیاری از شهروندان یا انتظار دارند که هر چه زودتر شرایط به حالت طبیعی بازگردد یا نوبت دریافت واکسن آن‌ها فرا برسد تا بتواند زودتر به آن چیزی که زندگی نرمال پیش از همه‌گیری بود برگردند.
این انتظار درستی نیست.
هنوز بعد از دریافت واکسن نیز باید تا زمانی که همه‌گیری ادامه دارد بر مراقبت‌های بهداشتی موجود ادامه دهید، واگرنه نه تنها خودتان در معرض خطر قرار دارید که با توجه به اینکه ممکن است ویروس با وجود عدم اثر بر شما از بدن شما به عنوان ناقل استفاده کند، در شیوع بیماری نقش داشته باشید. (هنوز داده‌های واکسن‌ها درباره اینکه واکسن‌های موجود تا چه حد می‌تواند جلوی انتقال فردبه‌فرد را بگیرد قطعی نیست.)
با وجود اینکه کانادا از بیش از هر کشوری نسبت به خرید واکسن اقدام کرده بود و چندین برابر ظرفیت جمعیتش واکسن خریده است و حتی با وجودی که در رده کشورهای صنعتی و پیشرفته به شمار می‌آید، از کوواکس (CoVax) هم سهمیه گرفته بود، اما به دلیل محدود بودن توزیع و مشکلات کارخانه‌های تولیدکننده برای پاسخ دادن به انتظارات بازار، روند واکسیناسیون کشور با سرعتی کمتر از آنچه اعلام شده بود پیش می‌رود.
بر اساس داده‌های وزارت بهداشت تا ساعت ۵ عصر روز گذشته (پنج‌شنبه ۴ فوریه) یک‌میلیون و ۲۰ هزار و ۶۶دوز واکسن در کانادا به مردم تزریق‌شده است. با توجه به اینکه واکسن‌های فعلی باید در دو دوز تزریق شوند، این عدد به معنی کل افراد دریافت‌کننده نیست. مجموع کسانی که حداقل یک دوز واکسن را دریافت کرده‌اند تا کنون ۸۷۷۶۲۹ نفر بوده است. به‌عبارت‌دیگر ۲/۳۰۹ درصد از مردم کانادا حداقل یک دوز واکسن دریافت کرده‌اند.
این عدد تا عدد لازم برای رسیدن به قطع زنجیره که چیزی حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد جامعه است فاصله زیادی دارد.
ضمن اینکه باید در نظر داشته باشیم، بر اساس سیاست توزیع واکسن و کمپین واکسیناسیون، ابتدا افراد سالخورده و کارکنان خط مقدم مقابله با کرونا، افراد داری بیماری‌های خطرناک زمینه، کارمندان بخش‌های ضروری و سپس بقیه مردم باید واکسینه شوند.
بدین ترتیب اگر شما یا یکی از بستگانتان در این فهرست قرار داشتید و واکسن دریافت کردید، حتما در نظر داشته باشید تا زمانی که همه‌گیری ادامه دارد هنوز سه‌گانه موثر «شستن مدام دست‌ها با صابون یا مواد ضدعفونی‌کننده، رعایت فاصله فیزیکی و زدن ماسک و عدم معاشرت حضوری مگر در موارد ضروری» باید ادامه داده شود. البته وقتی از معاشرت ضروری صحبت می‌کنیم منظور واقعا موارد ضروری است و برای مثال دل‌تنگ شدن یا سررفتن حوصله را در برنمی‌گیرد.
شاید مثال دقیقی نباشد اما برای اینکه تصویری از دلیل این امر در ذهن داشته باشید، داستان مانند این است که ممکن است شما واکسن هاری زده باشید و بدانید که احتمالا بدنتان در برابر ویروس هاری مقاوم است، اما این دلیل نمی‌شود که خود را به دست خود در مقابل جانوری که مبتلا به هاری است قرار داده و در خطر قرار دهید.
»» همچنین بخوانید: همه آنچه باید درباره واکسن‌های فایزر و مدرنا بدانید
به طور خاص و در مرحله فعلی اگر شما هم‌بستگانی دارید که به دلیل سن بالای خود واکسن را دریافت کرده‌اند و دل‌تنگی و سختی یک سال قبل باعث شده است تا کمی بی‌قرار باشند و اکنون به بهانه اینکه واکسن زده‌اند یا شما یا اعضای دیگر خانواده راضی به ملاقات حضوری با آن‌ها بشوید، لطفا دست نگاه دارید. اولا هنوز اغلب این افراد هر دو دوز را دریافت نکرده‌اند، و میزان مقاومت بدنشان کمتر از ایده‌آل است. حتی اگر دو دوز را دریافت کرده باشند، هنوز احتمال این وجود دارد که در رده کسانی باشند که واکسن در آن‌ها اثر نداشته است.
شما و خانواده شما تا اینجا صبر کرده‌اید و از این فاجعه جان سالم به در برده‌اید. چند ماهی دیگر هم صبر کنید.
واکسیناسیون اگر به همراه رعایت سه‌گانه بهداشت فردی ادامه یابد، به زودی ما از این وضعیت خارج خواهیم شد. اینجا جایی است که باید بیشترین احتیاط را به خرج دهیم. اندکی سهل‌انگاری در این مقطع هم پشیمانی به همراه دارد و هم یک‌باره همه آنچه تاکنون انجام داده‌ایم را زیر سوال می‌برد و بی‌اثر می‌کند.
نکته نهایی اینکه با سرعت گرفتن روند واکسیناسیون بازار شبه‌علم و تئوری توطئه و جنبش ضد علم و ضد واکسن از همیشه فعال‌تر شده است. مراقب باشید به دام این سوداگران خرافه نیفتید. آن‌ها با جان شما بازی می‌کنند. هیچ‌کدام از واکسن‌ها تغییری ژنتیکی در بدن شما ایجاد نمی‌کنند، هیچ خبری از ریزتراشه در آن‌ها نیست، بزرگ‌ترین عارضه جنبی در زیر نیم درصد دریافت‌کنندگان نوعی واکنش آلرژیک موقت بوده است.
از بین علم و شبه‌علم، علم را انتخاب کنید.
ـــ
مداد: اگر خودتان یا یکی از بستگانتان واکسینه شده‌اید، با ما تماس بگیرید و از تجربه خود بگویید. شماره تماس: ۸۰۶۸ ۷۳۸ ۴۳۸
