مهرنوش اردلان یکتا
طی هفته گذشته خبر افزایش تعداد موارد ابتلا به نوعی «فلج حاد کودکان» که علایمی مشابه «فلج اطفال» دارد در کانادا و آمریکا سر و صدای زیادی به پا و بسیاری از خانوادهها را نگران کرد. درج این خبر در «مداد» باعث دریافت تعداد زیادی تماس از طرف والدین نگران ایرانی ساکن استان کبک شد. تماسهایی از مونترال، شربروک، کبکسیتی و حتی تورنتو در استان انتاریو ما را بر آن داشت تا با اطلاعات بیشتر، نگرانیهای خوانندگان «مداد» را کاهش دهیم. حالا کمی دقیقتر می توانیم به شما بگوییم بیماری AFM چیست و آیا باید از ابتلای کودکتان به آن نگران باشید یا نه. فقط کمی دقیقتر!!!
واقعیت این است که بیماری Acute Flaccid Myelitis که به اختصار به آن AFM میگویند بیماری جدیدی نیست و از سالها قبل شناسایی شده است، ولی به دلیل نادر بودن این بیماری، پژوهشگران در یافتن شواهد محکم علت بیماری محدودیت داشتهاند. به همین دلیل است که علت ابتلا به این بیماری هنوز هم به درستی مشخص نیست.
همچنین بخوانید:
از سال ۲۰۱۴ تا به امروز هر دو سال یک بار تعداد ابتلا در کودکان روندی افزایشی به خود دیده است. برای این افزایش دورهای هم مثل خود بیماری دلیلی یافت نشده است. اما همین موضوع توجهات و نگرانیها را نسبت به این بیماری افزایش داده است.
در سالهای گذشته موارد ابتلا به این بیماری به طور شایع در دو ماه سپتامبر و اکتبر دیده میشده است. از ابتدای سال ۲۰۱۸ تا به امروز در کانادا ۲۵ مورد از این بیماری ثبت شده است که ۵ مورد آن در مونترال بوده است. تمامی موارد ابتلا کمتر از ۱۵سال سن داشتهاند. نکته حاثز اهمیت که خبر بیماری امسال را ویژه کرده این است که تعداد موارد ابتلا نسبت به مدت مشابه در سالهای قبل بیشتر بوده است.
یکی از نظریههایی که در مورد علت «فلج حاد کودکان» وجود دارد این است که به دنبال ابتلا به نوعی عفونت ویروسی، سلولهای ایمنی بدن در طی از بین بردن ویروسها، سلولهای عصبی حرکتی بدن را نیز از بین میبرند.
بیماری «فلج حاد کودکان» (AFM) چیست؟
بیماری «فلج حاد کودکان» یا AFM بیماری است که با التهاب طناب نخاعی و گاهی اعصاب مغزی خود را نشان میدهد و باعث التهاب و تخریب عصبهای حرکتی و در نهایت منجر به فلج آن دسته از عضلاتی میشود که عصب آنها درگیر است. عضلات دست و پا، مناطق شایعی هستند که معمولا درگیر میشوند، و در بعضی موارد، درگیری عضلات صورت و چشمها نیز دیده میشود. در موارد شدید عضلات تنفسی درگیر شده و گاهی بیمار نیاز به تنفس با دستگاه تنفس مصنوعی پیدا میکند.
این بیماری معمولا کودکان زیر ۱۸ سال را مبتلا میکند. پزشکان توصیه میکنند که در صورت مشاهده نشانههای زیر در کودک، والدین باید بلافاصله به مراکز درمانی مراجعه کنند:
- ضعف و از دست رفتن قدرت عضلانی دستها یا پاها
- ضعف، افتادگی یا غیرقرینگی صورت
- سختی در حرکت دادن چشمها
- افتادگی پلک
- سختی در قورت دادن و بلعیدن
- صحبت کردن نامفهوم
منبع: www.cdc.gov/acute-flaccid-myelitis
این بیماری معمولا بلافاصله به دنبال ابتلا به نوعی عفونت بروز میکند. به همین دلیل پزشکان به نوعی از ویروسها شامل انترو ویروسها (که علایم اسهال و استفراغ ایجاد میکند) و رینو ویروسها (علایم سرماخوردگی میدهند) مشکوک هستند و در حال حاضر بررسیها بر روی این ویروسها، به عنوان عامل بیماری ادامه دارد. لازم به ذکر است که این بررسی کار چندان راحتی نیست زیرا تا به حال حداقل یکصد نوع رترو ویروس شناخته شده است.
یکی از نظریههایی که در مورد علت «فلج حاد کودکان» وجود دارد این است که به دنبال ابتلا به نوعی عفونت ویروسی، سلولهای ایمنی بدن در طی از بین بردن ویروسها، سلولهای عصبی حرکتی بدن را نیز از بین میبرند. دلیل دیده شدن این بیماری در کودکان نیز برمیگردد به اینکه ایمنی بدن کودکان هنوز مانند افراد بزرگسال تکامل نیافته است.
نکته مهم:
بیماری «فلج حاد کودکان» بسیار نادر است و در موارد بسیار اندکی که معمولا ناشی از دریافت دیرهنگام خدمات پزشکی بوده، منجر به ضایعه دائمی در کودک گردیده است. بنابراین ضمن هوشیار بودن نباید ابتلای کودکتان به این بیماری را آخر خط ببینید. تقریبا در همه موارد کودکی که به موقع به مراکز درمانی رسانده شود، پس از طی یک دوره درمان حمایتی، سلامتی خود را باز مییابد.
درضمن با توجه به اینکه تنها تعدادی از کودکان به این بیماری مبتلا میشوند، پژوهشگران تصور میکنند که عوامل سموم زیستمحیطی و فاکتورهای ژنتیکی نیز در ایجاد بیماری نقش داشته باشند.
تشخیص بیماری به وسیله ام.آر.آی انجام میشود و برای تایید تشخیص نیاز به گذشت زمان و طی شدن پروسه بیماری است. اختلال حرکتی که در بیماران ایجاد میشود با گذشت زمان بهبود مییابد ولی در خیلی از موارد اختلال برای مدت طولانی باقیمانده و حتی ضایعه دائمی بر جای میگذارد.
درمان
«فلج حاد کودکان» (AFM) هنوز درمان خاصی ندارد و اقدامات برپایه درمان حمایتی و بهبود نشانههای بیماری (و نه از بین بردن علت بیماری) صورت میگیرد.
دربعضی از مراکز مانند مایوکلینیک در امریکا استفاده از IVIG (مادهای که از تغلیظ آنتیبادیهای به دستآمده از بدن یک فرد سالم استخراج میشود) برای تقویت سیستم ایمنی استفاده میشود.
«فلج حاد کودکان» (AFM) هنوز درمان خاصی ندارد و اقدامات برپایه درمان حمایتی و بهبود نشانههای بیماری (و نه از بین بردن علت بیماری) صورت میگیرد.
علاوه بر آن شروع فیزیوتراپی برای قویتر کردن عضلات اطراف ناحیه درگیر، در اولین فرصت بعد از بهتر شدن حال عمومی کودک برای مدت هفتهها یا ماهها به صورت روزانه توصیه میشود.
در مواردی که ضایعه به صورت دائمی بر جای میماند، جراحی برای استفاده از عصبهای نزدیک به محل ضایعه انجام میگیرد که کودک محدودیت حرکتی کمتری را تجربه کند.
پیشگیری از AFM
روش پیشگیری از «فلج حاد کودکان» که مرکز کنترل بیماریهای امریکا (CDC) توصیه میکند، همان روشهایی است که برای پیشگیری از عفونتهای ویروسی دیگر توصیه میشود.
- شستن مرتب دستها
- خودداری از فرستادن کودک به مدرسه یا مهدکودک در صورت بیمار بودن
- انجام واکسیناسیون کامل برای کودکان بخصوص واکسن فلج اطفال
- از آنجایی که یکی از احتمالات ابتلا به این بیماری، گزیدگی توسط نیش پشه به ویژه «ویروس نیل غربی» است تمام مواردی که از گزش پشه پیشگیری میکند را نیز باید رعایت کرد
همچنین بخوانید:
