مهرنوش اردلان یکتا
با شروع فصل پاییز و سردتر شدن هوا یکی از نگرانی‌های افراد، به ویژه کسانی که در مناطق سرد زندگی می‌کنند، ابتلا به سرماخوردگی و نوع شدیدتر آن، آنفلوانزا است. هر فردی که کوچک‌ترین تجربه‌ای از ابتلا به آنفلوانزا داشته باشد، می‌داند که این بیماری گاهی می‌تواند به تجربه‌ای ناخوشایند بدل شود. اگر از دسته افرادی هستید که به اخبار رسانه‌ها توجه دارند، حتما درباره افرادی که به دلیل این بیماری در بیمارستان بستری شده‌اند و یا فوت شده‌اند، شنیده‌اید. اما آیا راهی برای پیشگیری وجود دارد؟
یکی از موثرترین راه‌های پیشگیری از آنفلوانزا، تزریق واکسن است. واکسن آنفلوانزا (Flu shot) نوعی از ویروس کشته شده این بیماری است که برای ایجاد ایمنی به بدن تزریق می‌شود. در سالهای اخیر شایعاتی از عوارض خطرناک این واکسن و عدم تاثیر بر روی بدن وجود دارد. در این مطلب واقعیات علمی درباره این واکسن و لزوم دریافت و عوارض جانبی احتمالی آن توضیح داده شده است.
واکسن ضد سرماخوردگی؟
واکسن آنفلوانزا بدن را وادار می‌کند که علیه ویروس‌های آنفلوانزای به خصوص و پیش‌بینی شده‌ای، آنتی‌بادی تولید کند تا بدن برای مواجهه با این ویروس‌ها آماده‌تر باشد.
واکسنی که برای فصل شیوع ۲۰۱۹-۲۰۱۸ تجویز می‌شود، در نوع چهار ظرفیتی‌اش شامل ویروس آنفلوانزای نوع H1N1- A و H3N2 – و دو نوع ویروس آنفلوانزای نوع B است. همانطور که قبلا هم گفته شد این واکسن تنها بر علیه ویروس آنفلوانزایی که پیش‌بینی شده است، بدن را ایمن می‌کند و اگر بدن با نوع دیگری از ویروس و یا ویروس سرماخوردگی مواجهه داشته باشد اثر چندانی ندارد. پس این که این واکسن به واکسن سرماخوردگی معروف شده است کاملا غلط است.
چه کسانی می توانند واکسن بزنند؟
کودکان بالای شش ماه و تمامی افراد بالغ می‌توانند واکسن را دریافت کنند. دو نوع واکسن وجود دارد واکسن داخل بینی (Intra nasal) که از طریق بینی به بدن وارد می‌شود و برای سنین بین ۲ تا ۵۹ سال در صورتی که منع مصرفی نداشته باشند، موثر است و نوع تزریقی که معمولا به بازو تزریق می‌شود.
چنانچه کودک کمتر از نه سالهای برای بار اول واکسینه می‌شود باید دو دوز واکسن را با فاصله حداقل یک ماه دریافت کند تا موثر باشد. اگر کودک بالای نه سال باشد نیاز به دو بار تزریق نیست و یک بار برای یک سال کافی است، حتی اگر اولین بار باشد که واکسن دریافت می‌کند.
همچنین بخوانید:
دریافت واکسن در چه کسانی حیاتی‌تر است؟
دریافت واکسن در افرادی که احتمال ابتلا به نوع شدیدتر آنفلوانزا و عوارض ناشی از آن و احتمال بستری شدن دارند مهم‌تر است و به شدت توصیه می‌شود. این گروه شامل:
افراد مسن بالای 65 سال
زنان باردار
کودکان و بزرگسالان بالای شش ماه که بیماری مزمن دارند که بیماری‌های آسم، انواع سرطان‌ها، بیماری‌های مزمن انسدادی ریوی (COPD)، سیستیک فیبروزیس، دیابت، ایدز، بیماری‌های کلیوی یا کبدی، بیماری‌های قلبی و چاقی شدید را در بر می‌گیرد.
تمام افرادی که با گروه‌های حساس ارتباط نزدیک دارند و زیر یک سقف زندگی می‌کنند.
فواید واکسن
دو هفته بعد از تزریق واکسن ایمنی موثر نسبت به آنفلوانزای فصلی شایع ایجاد می‌شود و تا یک سال این ایمنی وجود دارد باید توجه داشت که در صورتی‌که نوع شایع آنفلوانزا از نوع پیش‌بینی شده متفاوت باشد، واکسن در پیشگیری از ابتلا تاثیر کمتری دارد. با تزریق واکسن حتی در صورت ابتلا، شدت بیماری بسیار کمتر خواهد بود و انتشار ویروس را از فرد آلوده به دیگران بسیار کاهش خواهد داد در نتیجه در زمان همه‌گیری آنفلوانزا در کنترل بیماری در جامعه بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
بهترین زمان برای انجام واکسیناسیون
از اوت هرسال واکسن جدید وارد بازار می‌شود و می‌توان با مراجعه به مراکز تزریق واکسن با وقت قبلی نسبت به واکسیناسیون اقدام کرد. بهترین زمان ابتدای فصل پاییز است تا در زمان شیوع دوم آن که در ماه فوریه است، واکسن هنوز موثر باشد. اثر واکسن حدود دو هفته بعد از تزریق شروع می‌شود.
امسال در کبک واکسن آنفلوآنزا از اول نوامبر به صورت رایگان برای گروه‌های خاصی از مردم تزریق می‌شود. در تزریق واکسن امسال در کبک با توجه به نتایج تحقیقات روی تاثیر واکسن آنفلوانزا روی گروه‌های سنی مختلف، کودکان ۶ تا ۲۳ ماه و افراد بین ۶۰ تا ۷۴ سال که تندرست باشند از لیست دریافت‌کنندگان رایگان واکسن حذف شده‌اند.
عوارض واکسن
واکسن آنفلوانزا، در کل واکسن بی‌خطری است و آسیب جدی و طولانی مدت ایجاد نمی‌کند. شایع‌ترین عارضه آن درد، قرمزی و کمی تورم در محل تزریق است که به زودی از بین می‌رود. عوارض کمتر شایعی مانند خارش و کبودی محل تزریق، تب و لرز تهوع و استفراغ و اسهال که در کمتر از ده درصد افراد دیده می‌شود. عارضه بسیار نادری به نام سندرم گیلن باره (GBS) نیز از عوارض آن است که با فلج یا بی‌حسی پیشرونده اندام خود را نشان می‌دهد که معمولا موقتی است. اما باید به خاطر داشت که خود ویروس آنفلوانزا نیز در صورت ابتلا می‌تواند باعث ایجاد این سندرم شود و درصد شیوع در واکسن بسیار کمتر از خود بیماری است.
چه افرادی بهتر است واکسن نگیرند
افرادی که قبلا واکنش بسیار شدیدی به واکسن داده‌اند و کلیه افرادی که به تخم مرغ حساسیت بسیار شدید دارند، باید از تزریق واکسن خودداری کنند. افرادی که به تخم مرغ حساسیت خفیف تا متوسط دارند حتما در مرکزی که پزشک وجود دارد تحت نظر واکسن دریافت کنند.
چه زمانی بعد از دریافت واکسن باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده نشانه‌های جدی و غیرمعمول و یا بدتر شدن علایم بعد از تزریق با گذشت زمان و
در صورتی‌که نشانه‌ها بیشتر از ۴۸ ساعت باشد باید به پزشک مراجعه شود. لازم به ذکر است که در هر ساعت از شبانه‌روز در صورت وجود هر گونه سوال می‌توانید با شماره 811 (Info-Santé) تماس بگیرید.
