مهرنوش اردلان یکتا
با نزدیک شدن به ۱۷ اکتبر و شروع اجرای قانونی شدن مصرف ماریجوآنا در کانادا، بحث بر سر درستی یا نادرستی مصرف این ماده نیز بالا گرفته است. خیلی از مهاجران با نام ماریجوانا در اینجا آشنا شده‌اند و اطلاعات دقیقی در مورد آن ندارند. حالا که استفاده از این گیاه در کانادا قانونی می‌شود، زمان خوبی است تا نگاهی به این گیاه و اثرات مصرف آن از زاویه پزشکی بیندازیم.
ماریجوانا ماده‌ای است که از برگ‌ها و جوانه‌های گیاه کانابیس یا شاهدانه به دست می‌آید. کاشت و پرورش این گیاه به حدود سه‌هزارسال قبل بازمی‌گردد. در گذشته از این گیاه برای ساختن کاغذ، جامه، طناب یا بادبان استفاده می‌شده است و دانه‌های این گیاه مصرف خوراکی داشته است. به دلیل سرعت رشد بالای این گیاه، کشت آن برای مصارف صنعتی به سرعت گسترش یافت.
شواهد زیادی وجود دارد که مردم باستان در مورد خواص روان‌گردان آن می‌دانستند و حتی ممکن است گونه‌های خاصی از این گیاه که دارای جزء شیمیایی THC – که همان جزئی است که باعث حالت سرخوشی می‌شود- بیشتری بودند را تنها برای مصرف در جشن‌های مذهبی یا مراسم شفایابی کشت می‌کرده‌اند. دانه‌های سوخته شاهدانه از مقبره‌های «شمن»ها در چین و سیبری مربوط به 500 سال قبل از میلاد مسیح به دست آمده است. اولین بار در سال ۱۸۳۰ خواص درمانی کاهش درد معده برای آن مطرح شد و بعد از آن به عنوان مُسَکِن مورد استفاده قرار می‌گرفت.
تاریخ‌نگار باستانی یونان، هرودوت، در کتابش درباره سکاها – گروه بزرگی از عشایر که در آسیای مرکزی زندگی می‌کردند- توضیح می‌دهد که این افراد دود ناشی از سوزاندن کردن دانه‌ها و گل‌های گیاه شاهدانه را برای سرخوش شدن استنشاق می‌کرده‌اند.
با این وجود در دوره مدرن به دلیل خاصیت روان‌گردانی که مصرف این گیاه به همراه دارد، استفاده از آن در بسیاری از جوامع ممنوع شده است.
کانادا در سال ۱۹۲۳ قانون ممنوعیت مصرف و خرید و فروش ماریجوانا را به تصویب رساند. از آن زمان تاکنون مصرف ماریجوانا در کانادا صرفا برای مصارف پزشکی قانونی بوده است.
ماریجوآنا چیست؟
ماریجوآنا، خشک شده گل، جوانه و گاهی برگ‌های گیاه شاهدانه (cannabis sativa) است. در مویَک‌های بالایی این گیاه بیشتر از 100 نوع ماده شیمیایی تولید و جمع می‌شود که آن‌ها را کانابیوئید می‌نامند. این کانابیوئیدها بر روی گیرنده‌های سلول‌های مغزی و بدنی اثر می‌گذارند و نوع رفتار و ارتباط آن‌ها را تغییر می‌‌دهند. یکی از این کانابیوئیدها که تا به حال بیشترین تحقیق بر روی آن انجام گرفته است THC نام دارد. این ماده بیشترین تاثیر را بر روی احساس سرخوشی بعد از مصرف و یا ایجاد مسمومیت دارد. ماریجوانا همچنین به نام‌های Weed, Mary jane, Grass, Pot, Cannabis شناخته می‌شود و در ایران نیز به نام‌های گل، علف، گرس، ماری‌جین و مرجان مشهور است.
بسیاری ماریجوانا را با حشیش یکی می‌دانند در صورتی که این دو با هم متفاوت هستند. هر دو آن‌ها از گیاه شاهدانه به دست می‌آیند اما ماریجوانا خشک شده گل‌ها، جوانه‌ها و گاهی برگ‌های گیاه است در حالی‌که حشیش از صمغ گیاه به دست می‌آید و THC بیشتری دارد.
بسیاری ماریجوآنا را با حشیش یکی می‌دانند در صورتی که این دو با هم متفاوت هستند. هر دو آن‌ها از گیاه شاهدانه به دست می‌آیند اما ماریجوانا خشک شده گل‌ها، جوانه‌ها و گاهی برگ‌های گیاه است در حالی‌که حشیش از صمغ گیاه به دست می‌آید و THC بیشتری دارد.
مصارف پزشکی ماریجوآنا
یکی از موارد مورد استفاده ماریجوانا مصارف پزشکی آن است. سازمان غذا و دارو امریکا چند دارو را که از مواد شیمیایی شناخته شده در ماریجوانا ساخته می‌شوند، تایید کرده است. یکی از آن‌ها در درمان تهوع و استفراغ شدید ناشی از شیمی درمانی و نوع دیگر در درمان بیماری بی‌اشتهایی عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سال‌های اخیر مطالعات فراوانی در مورد اثرات درمانی ماریجوانا صورت گرفته است که همچنان نیز ادامه دارد.
در نتیجه این تحقیقات مشخص شده که:
- کانابیوئیدهای موجود در ماریجوآنا می‌توانند در کاهش دردهای مزمن موثر واقع شوند.
- ماریجوانا ممکن است بتواند در کاهش فشار داخل چشم در بیماری گلوکوم کمک کننده باشد. البته این کاهش فشار موقتی است و برای چند ساعت بیشتر طول نمی‌کشد.
- بعضی از مطالعات ماریجوانا را در کاهش اضطراب‌های اجتماعی موثر می‌دانند، این در حالی است که بعضی از مطالعات بیان می‌کنند که مصرف کنندگان منظم ماریجوانا در طولانی مدت بیشتر احتمال دارد که به اضطراب دچار شوند.
- در ارتباط با تهوع و استفراغ ناشی از داروهای شیمی درمانی برای درمان سرطان، کانابیوئیدهای خوراکی موجود در ماریجوانا موثر هستند.
- استفاده کوتاه مدت از کانابیوئیدهای خوراکی موجود در ماریجوانا در کاهش انقباضات مداوم عضلانی که در بیماری ام اس دیده می‌شود، می‌تواند موثر باشد.
- در ماه ژوئن امسال (سال ۲۰۱۸) سازمان غذا و داروی آمریکا داروی خوراکی دیگری که شامل کانابیوئید CBD است را برای درمان دو نوع نادر و شدید تشنج تایید کرده است.
اما ماریجوانا تنها برای مصارف پزشکی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد بیشتر افراد از این ماده به منظور تفریح و برای ایجاد سرخوشی استفاده می‌کنند.
روش‌های مصرف
ماریجوآنا به صورت‌های مختلفی مانند کشیدن با استفاده از نوع پیچیده شده در کاغذ سیگار یا با استفاده از پیپ و پات، به شکل بخور با دستگاه‌های Vaporizer یا به صورت خوراکی مانند استفاده از روغن و گیاه در شیرینی‌ها یا نان‌ها و یا نوشیدن نوشابه‌ها یا چای‌های دارای ماریجوانا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بعد از استفاده از ماریجوآنا چه اتفاقاتی در بدن می‌افتد؟
در مرحله اول حالت سرخوشی دقایقی بعد از استنشاق، یا در حدود یک ساعت بعد از خوردن آن به وجود می‌آید؛ در این مرحله حالات زیر تجربه می‌شود:
یوفوریا یا حالتی به همراه رضایت یا حال خوب؛
احساس سبکباری یا بی‌خیالی؛
افزایش روحیه اجتماعی؛
افزایش ادراک تجربیات حسی؛
احساس خلاقیت بیشتر؛
خندیدن بی اختیار
در مرحله دوم فرد حالتی را تجربه می‌کند که به آن Stoned گفته می‌شود، به این معنی که فرد به هر چیزی که توجه‌اش را جلب کند با نگاهی خالی، خیره می‌شود. خواب آلودگی، حرکات بدنی آرام و عملکرد ذهنی کند از خصوصیات این مرحله است که معمولا یک ساعت بعد از استنشاق و یا شش ساعت یا بیشتر بعد از خوردن ماریجوانا اتفاق می‌افتد.
علاوه بر آن مصرف ماریجوانا می‌تواند بر عملکرد شناختی فرد تاثیر بگذارد و در حافظه کوتاه مدت و میان مدت، توجه و تمرکز اختلال ایجاد کند. قضاوت را مختل و سرعت واکنش را کند می‌کند که به همین دلیل رانندگی تحت تاثیر ماریجوانا بسیار خطرناک است. از دیگر عوارض مصرف آن پرخونی چشم‌ها، خشکی دهان، افزایش اشتها، بالارفتن ضربان قلب و فشارخون را می‌توان نام برد.
خطرات ناشی از مصرف ماریجوآنا
بر اساس مطالعاتی که تاکنون صورت گرفته مواردی یافت شده که نشان می‌دهد مصرف ماریجوآنا می‌تواند ضرر و زیان‌هایی به همراه داشته باشد. کشیدن منظم ماریجوانا ریسک سرفه مزمن را بالا می‌برد، اما هنوز شواهد محکمی که ارتباط میان مصرف ماریجوانا و بیماری‌های مزمن ریوی را نشان دهد یافت نشده است ولی بعضی از شواهد از ارتباط آن با بدخیمی‌های ریوی نام برده‌اند.
ارتباطی میان مصرف ماریجوآنا و نوعی از سرطان بیضه (سمینومای با رشد آهسته) در بعضی از مدارک مشاهده شده است.
در مطالعه‌ای که بر روی نوجوانان در کانادا انجام گرفت و در آن ۲۵۶۶ نوجوان ۱۳ تا ۱۶ ساله به مدت چهار سال تحت مطالعه بودند، مشخص شد که نوجوانانی که به صورت هفتگی یا روزانه ماریجوانا مصرف می‌کنند ۱۵۹ درصد بیشتر از نوجوانان معمولی در خطر بروز نشانه‌های شبه‌جنون هستند و ارتباط خطی میان مصرف منظم ماریجوانا و خلقیات شبه‌جنون در نوجوانان وجود دارد. از سویی دیگر در مطالعه دیگری مشخص شد که نوجوانان کمتر از ۱۸ سالی که حداقل دو یا سه بار در هفته ماریجوانا استفاده می‌کنند در سال‌های ابتدای جوانی بسیار بیشتر از دیگر بزرگسالان احتمال دارد نشانه‌های بیماری شیدایی (مانیا) را از خود نشان دهند و ارتباطی بین آن وجود دارد. به همین دلایل و تغییراتی که ماریجوانا بر مغز این گروه سنی می‌گذارد مصرف آن برای زیر ۱۸ سال ممنوع است.
در صورت وجود بیماری‌های اعصاب و روان، ماریجوآنا باید با احتیاط مصرف شود، زیرا مصرف آن می‌تواند نشانه‌های بیماری افسردگی را تشدید کند و یا باعث بروز حالات شیدایی در بیماری دو قطبی شود. در صورت وجود بیماری اسکیزوفرنی نیز حالات جنون را تشدید می‌کند. از سویی دیگر بین مصرف آن و افکار خودکشی، ارتباط وجود دارد.
خانم‌های باردار به دلیل خطراتی که ممکن است مصرف ماریجوآنا برای جنین‌شان داشته باشد، باید از مصرف آن پرهیز کنند.
ماریجوآنا در تصویر
شرایط حمل و نگهداری ماریجوانا بعد از ۱۷ اکتبر در کبک
هر فرد تنها می‌تواند تا ۳۰ گرم ماریجوانا با خود داشته باشد.
در هر منزل مسکونی تنها تا ۱۵۰ گرم ماریجوانا می‌تواند وجود داشته باشد.
استفاده و خرید آن برای افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است.
مصرف ماریجوانا در محوطه مهدکودک‌ها، دبستان‌ها، دبیرستان‌ها و محوطه کالج‌ها ممنوع است. همچنین در محوطه دانشگاه‌ها، موسسات سلامت، خدمات اجتماعی و ایستگاه‌های اتوبوس نیز ممنوع است.
ممنوعیت رانندگی در زمانی که فرد تحت تاثیر این ماده است.
برای آشنایی بیشتر با قوانینی که دولت کبک وضع کرده، می‌توانید به وب‌سایت encadrementcannabis.gouv.qc.ca مراجعه کنید.
لازم به ذکر است که اثرات مصرف ماریجوانا می‌تواند از فردی به فرد دیگر تغییر کند و با مصرف همزمان الکل یا مواد مخدر دیگر تشدید شود. در این میان باید توجه داشت که مصرف درست و با آگاهی کامل، نظارت بهینه نسبت به رفتار نوجوانان و رعایت کلیه موارد ذکر شده می‌تواند خطرات ناشی از مصرف و یا مسمومیت با آن را به حداقل برساند.
