فرمهر امیردوست
مذاکرات اصلاح نفتا به نتیجه رسید. ایالات متحده آمریکا و کانادا در آخرین ساعات روز یکشنبه با مسامحه دو طرف بر سر اصلاح توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا به توافق رسیدند. دو کشور به همراه مکزیک توافقنامه سال ۱۹۹۴ را اصلاح کردند. بدین ترتیب عنوان توافقنامه به کانادا-مکزیک-ایالات متحده تغییر کرد. برخی از بندهای مهم این توافق را با هم بخوانیم:
خودرو
مذاکرات نفتا در سایه سنگین تنش افزایش مالیات گمرک بر خوردوهای آمریکایی انجام شد. توافقی که در روز یکشنبه حاصل شد شامل تدابیر ویژه برای محافظت از کانادا و مکزیک در مقابل گمرکی خودرو است، به این شرط که میزان صادرات از سقف ۲/۶ میلیون واحد سالانه بیشتر نباشد.
این میزان به معنی میزان صادرات فعلی به علاوه رشد چهل درصدی است – در این صورت چنانچه گمرک خودرو برای باقی نقاط دنیا اعمال شود، تا چندین سال کانادا و مکزیک را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. البته تضمینی وجود ندارد که دولت ترامپ گمرک خودرو را اعمال کند.
همانطوری که انتظار می‌رفت، به موجب توافقنامه هفتاد و پنج درصد از مواد خودروها از ایالات متحده و مکزیک تامین می‌شود، که از شصت و دو درصد فعلی بالاتر است، و چهل درصد از خودروها از کارخانه‌هایی می‌آیند که به صورت میانگین بیش از شانزده دلار به کارگران دستمزد می‌دهند. این بندها برای تضمین استراتژی ایجاد تعادل در صنعت خودروسازی در نظر گرفته شده که به سود کارگران آمریکایی خواهد بود.
دیگر گمرکی‌ها
توافقنامه بر سر مناقشه گمرک ایالات متحده روی آهن و آلومینیوم وارداتی از کانادا و مکزیک – یا گمرکی دیگر محصولات که دو کشور تنظیم می‌کنند – بندی ندارد. اما کمی جلوتر تضمین می‌کند که تا شصت روز هیچگونه گمرکی در قوانین مذکور ایالات متحده در مورد کانادا و مکزیک اجرا نخواهد شد. در این دوره «ایالات متحده و کانادا در صدد رسیدن به توافقنامه‌ای بر اساس تاریخچه و سابقه الگوهای تجاری میان دو کشور بر می‌آیند.»
سیستم‌های رفع مناقشه
نفتا سه نوع سیستم رفع مناقشه دارد. در توافقنامه جدید دو بند به شکل قبل باقی می‌مانند، اما تغییر نام خواهند داد. بند رفع مناقشه ایالتی – که قبل در فصل ۲۰ قرار داشت – باقی می‌ماند. مشکلات متعددی در این بند وجود داشت، مخصوصا در مورد نیروی کار، زیرا درخواست‌های مذاکره عموما رد می‌شوند و مناقشه سال‌ها به قوه خود باقی می‌ماند.
فصل 19 نفتای قدیمی، سیستم مذاکره کشوری – که پرونده‌های علیه یارانه ضدواردات را رفع و رجوع می‌کند – به همان شکل قدیم باقی می‌ماند. کانادا نقش مهمی در حفظ این دو داشته.
مناقشات میان سرمایه‌گذاران و ایالات، که قبلا در فصل یازده قرار داشت، میان کانادا و ایالات متحده تقسیم می‌شود اما بخش‌های اصلی آن به قوه خود و میان مکزیک و ایالات متحده باقی خواهد ماند – مواردی نظیر نفت و گاز، صنایع زیرساختی، و ارتباطات.
لبنیات
طبق توافقنامه ایالات متحده به بازار محافظت شده لبنیات کانادا دسترسی پیدا می‌کند، که از نظر دامداران کانادایی و مخصوصا کبکی‌ها خنجری به پشت آنها بود. کانادا سیستم قیمت‌گذاری کلاس هفت شیر را منتفی خواهد کرد. کانادا ۳/۳ درصد بازار را طی مذاکرات همکاری ترانس پاسیفیک از دست داده بود، اما ایالات متحده از آن زمان قرارداد را لغو کرده بود.
بند غروب خورشید
بند موسوم به غروب خورشید، که در ارتباط با خروج از توافقنامه بعد از پنج سال است، از سوی ایالات متحده پیشنهاد شده بود. کانادا و مکزیک از چنین پیشنهادی واقعا ناراحت شده بودند. در پایان، هر سه کشور توافق کردند که طول توافقنامه شانزده سال باشد، اما بعد از شش سال جلسات بازبینی و رفع مشکلات برگزار شود. نماینده تجاری ایالات متحده، رابرت لایتایزر، در ماه آگوست گفته بود که این سیستم تنها برای رفع مشکل و جلوگیری از ایجاد تنش است، و نه برای خروج از توافقنامه.
حقوق معنوی آثار
بندهایی در ارتباط با حقوق معنوی آثار (کپی رایت) نیز در نظر گرفته شده که از جمله موارد پیشنهادی نماینده تجاری ایالات متحده بود. به عنوان مثال، کپی رایت آثار تا هفتاد سال پس از مرگ مولف اعمال خواهد شد.
گمرگی بالاتر
مکزیک و کانادا توافق کردند که میزان گمرک محصولات خریداری شده از خارج از مرزهای کشورشان را افزایش دهند. این مورد هم یکی دیگر از بندهایی بود که به خواست ایالات متحده اعمال شد. مکزیک حداقل گمرک خود را از ۵۰ دلار به یکصد دلار افزایش داد. کانادا که قبلا برای خریدهایی بیش از ۲۰ دلار عوارض گمرکی می گرفت و برای خریدهای بالای ۴۰ دلار، مالیات فروش طلب می‌کرد، حالا این رقم‌ها را به ۱۵۰ دلار افزایش داده است.مفهوم این بند این است که می‌توانید از وب‌سایت‌های فروش آنلاین آمریکایی و مکزیکی تا سقف ۱۵۰ دلار بدون پرداخت عوارض و مالیات خرید کنید.
