پوریا ناظمی
همیشه لازم نیست فیلمی شاهکار سینمایی یا اثری پرفروش باشد که به تماشای آن بنشینیم. گاهی وقتی خبرهای روز را دنبال می‌کنیم، بهانه‌ای به دستمان می‌آید تا به سراغ فیلم‌هایی برویم که اکنون از پرده سینماها پایین آمده‌اند اما هنوز داستان روز ما هستند.
این روزها که سیاستمداران در گوشه و کنار بی پرواتر از هر زمانی شمشیر خود را بر علیه رسانه‌های آزاد برافراشته‌اند و آن ها را بی‌پروا و بی شرمساری «دشمن مردم» می‌خوانند، در این روزها که روزنامه‌نگارانی که به دنبال حقیقت هستند با انواع و اقسام فشارها و پرونده سازی ها و تهدیدها و خطرها دست و پنجه نرم می‌کنند، بیش از هر زمانی نیاز به رسانه آزاد و معتقد به اصول روزنامه نگاری احساس می‌شود.
داستان مبارزه سخت روزنامه‌نگارانی که با رعایت اصول حرفه ای سعی می‌کنند تا سلایق و احساسات خود را مهار کنند و به دنبال کشف حقیقت به نام و برای مردم بروند نه تنها الهام بخش که یادآوری آن ها در این دوران زضروری است.
هفته گذشته خبر دیگری رسانه‌های جهان را تحت تاثیر قرار داد. خبر تجاوز و تعرض جنسی گروه بزرگی از کشیش‌های کلیسای کاتولیک به گروه بزرگی از مردم در سراسر جهان.
این داستان تازه‌ای نیست. خطا و سرپوش گذاشتن ساختارمند بر آن، به خصوص درون دستگاه های پرنفوذ اعتقادی سابقه‌ای طولانی دارد.
این دو اتفاق، هجمه علیه روزنامه نگاران و افشاگری‌های تازه علیه کلیسای کاتولیک بهانه خوبی است تا یک بار دیگر به تماشای فیلم «اسپات لایت» بنشینیم.
اسپات لایت که در لغت به معنی نورافکن است نام بخشی از تحریریه روزنامه بوستون گلوب است.
بوستون گلوب یکی از روزنامه‌های قدیمی و پر مخاطب ایالات متحده است که در عین حال که به رویدادهای جهان و ایالات متحده می پرداز تمرکز اصلی خود را بر روزنامه نگاری شهری و داستان شهر بوستون قرار داده است.
گروه اسپات لایت، بخش روزنامه نگاری تحقیقی این روزنامه است. این گروه – و گروه‌های مشابه – معمولا داستان‌هایی را دنبال می کنند که بخش های از جامعه یا ساختار قدرت سعی در پنهان کردن آن‌ها دارد. برخلاف بخش خبری رسانه‌ها که سرعت در تولید محتوا یکی از ویژگی‌های آن‌ها است، بخش روزنامه‌نگاری تحقیقی زمانی طولانی را برای تحقیق، پژوهش، آماده کردن منابع، مطمئن شدن اط صحت داده‌ها و انتشار آن صرف می‌کند گاهی یک گزارش ممکن است بیش از یک سال زمان برای تولید به خود اختصاص دهد اما در عوض اگر کار به خوبی انجام شده باشد اثرات اجتماعی و سیاسی وسیعی به همراه خواهد داشت.
داستان فیلم اسپات لایت داستانی واقعی است که به یکی از پژوهش های گروه تحقیقات روزنامه بوستون گلاب می پردازد که در سال ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ اتفاق افتاد.
در آن دوره روزنامه بوستون گلاب سردبیر تازه‌ای به اسم «مارتی بارون» (با بازی لیو شرایبر) استخدام کرد. در نخستین روز کاری سردبیر تازه او از همکارانش خواست یکی از یادداشت‌هایی که درباره تعرض یک کشیش به فردی بود را دنبال کنند.
این موضوع برای بوستون گلاب موضوعی مهم و حیاتی تلقی می‌شد به این دلیل که شهر بوستون یکی از پایگاه‌های اصلی کلیسای کاتولیک در ایالات متحده است و این کلیسا نفوذ بی‌نظیری در همه بخش‌های جامعه دارد.
گروه اسپات لایت مسولیت این پرونده را بر عهده می گیرد ساشا فایفر (با بازی ریچل مک‌آدامز)، والتر رابینسون ( با بازی مایکل کیتون)، میشل رزندس (با بازی مارک رافلو) و مت کرول ( با بازی برایان دارسی جیمز) بیش از یک سال به تحقیق و پژوهش در این باره می‌پردازند.
نتیجه کار آن‌ها شوک بزرگی به جامعه است و معلوم می‌شود بیش از ۸۷ کشیش در شهر بوستون با اطلاع کلیسا به تعرض به کودکان پرداخته‌اند و ساختار کلیسا با استفاده از نفوذ خود سعی کرده است بر رفتار آن‌ها سرپوش بگذارد.
افشای این گزارش باعث فرافتادن دومینویی می‌شود که پرده از رسوایی های بسیاری در سراسر جهان درون کلیسای کاتولیک بر می‌دارد. گروه تحقیق اسپات لایت به دلیل این کار خود جایزه پولیتزر (معروف ترین جایزه دنیای روزنامه‌نگاری) را به خود اختصاص می‌دهند.
فیلم اسپلت لایت با کارگردانی تام مک‌کارتی، به بازسازی دقیق رویدادها پرداخته است.
فیلم سعی کرده تا جایی که می‌تواند به روند تاریخی رویدادها وفادار بماند. اگرچه در مواردی برای دراماتیزه کردن داستان، تغییرات جزیی در روند حوادث داده است.
بازیگران فیلم با خبرنگارانی که در این رویداد نقش داشته‌اند گفتگو کرده و سعی کرده‌اند داستان آن ها را به بهترین نحو بازتاب دهند.
فیلم در نهایت موفق شد نامزد بهترین کارگردانی فیلم سال اسکار، نامزد بهترین کارگردانی فیلم در گلدن گلاب و برنده اسکار بهترین فیلم نامه غیر اقتباسی شد.
مارتی بارون که سردبیر وقت روزنامه بوستون گلاب بود اکنون سردبیری روزنامه واشنگتن پست را بر عهده دارد و تیم زیر مجموعه او امروز خود را در مقابل پوشش اخبار دولتی می بینند که رسانه ها را به طور عام و واشنگتن پست را به طور خاص دشمن مردم معرفی می کند.
داستان فیلم اسپات لایت در کنار اینکه جذابیت و کشش داستانی بی نظیری دارد یکی از مهم ترین فیلم ها در زمینه دنیای روزنامه نگاران حرفه‌ای است. کسانی که ارزش‌های این کار را می‌شناسند و حاضر به معامله آن در مقابل قدرت، فشار یا شهرت و نام نیستند.
این مطلب در شماره بیست و یکم مجله «مداد» منتشر شده است.
