تحریریه‌ی «مداد»
ایلان ماسک، میلیاردر جنجالی و مدیرعامل شرکت xAI، از پروژه‌ای تازه به نام «گروکی‌پدیا» (Grokipedia) رونمایی کرده است؛ دایره‌المعارفی آنلاین که هدفش رقابت مستقیم با ویکی‌پدیا است. ماسک در معرفی آن گفته است این پلتفرم «حقیقت، تمام حقیقت و هیچ چیز جز حقیقت» را عرضه می‌کند.
بر اساس گزارش وب‌سایت بیزینس اینسایدر، نسخۀ اولیه گروکی‌پدیا که اواخر اکتبر ۲۰۲۵ راه‌اندازی شد، نزدیک به ۹۰۰ هزار مقاله دارد که هرچند عددی بسیار کم‌تر از بیش از هفت میلیون مقالۀ انگلیسی در ویکی‌پدیا است اما با توجه به سن اندک این دانشنامه‌ی هوشمند، کارنامه‌ی بدی هم محسوب نمی‌شود.
مقالات این سایت با استفاده از مدل هوش مصنوعی «Grok» تولید می‌شوند و برخلاف ویکی‌پدیا، کاربران امکان ویرایش آزاد ندارند و تنها می‌توانند خطاها را گزارش دهند.
ماسک بارها از ویکی‌پدیا به‌دلیل آنچه «سوگیری چپ‌گرایانه» یا «وُک بودن» آن می‌خوانَد، انتقاد کرده است. به گفتۀ او، گروکی‌پدیا قرار است «نسخه‌ای آزاد از سانسور ایدئولوژیک» باشد. اما با توجه به گرایش فکری اخیر ماسک به جریان راستگرای ایالات‌متحده، باید منتظر ماند و دید آیا این سوگیری ایدئولوژیک، زمینه‌ساز شکل‌گیری نوعی حباب اطلاعاتی راست‌گرایانه در این دانش‌نامه می‌شود یا خیر.
روزنامه‌ی گاردین در گزارشی نوشت که بخشی از محتوای گروکی‌پدیا مستقیماً از ویکی‌پدیا گرفته شده و تنها با تغییرات جزئی بازنشر شده است. از آن سو برخی از تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که چون بسیاری از مطالب به‌صورت خودکار توسط هوش مصنوعی تولید می‌شوند، خطر خطا یا «توهم اطلاعاتی» (hallucination) بالا خواهد بود.
طرفداران این پروژه اما معتقدند گروکی‌پدیا می‌تواند تحولی بالقوه در دنیای دانش آنلاین باشد؛ چرا که توانایی به‌روزرسانی سریع‌تر و تولید مقالات متنوع‌تر را دارد و ممکن است در آینده به منبعی مکمل در کنار ویکی‌پدیا بدل شود.
با این حال، نبود شفافیت دربارهی فرایند تأیید مطالب، ناشناخته‌بودن سیاست‌های ویراستاری و گرایش سیاسی پدیدآورندگان این پروژه، پرسش‌های جدی دربارهی بی‌طرفی این دایره‌المعارف تازه، برانگیخته است.
به نظر می‌رسد گروکی‌پدیا، با وجود جذابیت فناوری و شعارهای بلندپروازانه‌اش، در آغاز راه میان دو مسیر نوسان دارد: نوآوری در دسترسی به دانش یا تکرار همان جدال قدیمی حقیقت در عصر اطلاعات.
همان‌طور‌که دربارهی ویکی‌پدیا همیشه به مخاطبان توصیه می‌شود که اگرچه این منبع می‌تواند مقدمه‌ای نیمه معتبر برای آشنایی با یک موضوع باشد، دربارهی گروکی‌پدیا نیز باید همین توصیه را با کمی احتیاط بیشتر به خصوص در ماه‌های نخست فعالیتش تکرار کرد. این دایره‌المعارف‌ها (که با جمع‌سپاری یا تکیه بر هوش مصنوعی) توسعه می‌یابند می‌توانند دروازه‌ای بی‌نظیر برای شروع تحقیق دربارهی یک موضوع باشند اما نباید به آن‌ها به عنوان سند نهایی و کامل، اعتماد کرد.
این مطلب ابتدا با این لینک در کانال تلگرامی «مداد» منتشر شد.
Add comment