این طبیعت ِزیبا، پایدار و الهام بخش نگاهی به سبک های طراحی الهام گرفته از طبیعت

مسئله‌ محیط‌زیست، حفظ و احترام به طبیعت از آن دسته موضوعاتی است که سال‌ها است که ذهن هنرمندان و طراحان، به خصوص طراحان صنعتی را به خود جلب کرده است. جنبش‌های زیادی در این زمینه ایجادشده است که هرکدام بانام و به اشکال مختلف هنر و طراحی صنعتی را به‌نوعی با این مضمون درگیر می‌کنند.
طراحی صنعتی که در واقع طراحی زیباشناختی برای تولید انبوه محسوب می‌شود، نیز در مقابل جنبش‌های محیط‌‌زیستی سر تعظیم فرود می‌آورد. این شکل طراحی حول محور طبیعت و محیط‌زیست را می‌توان به چندین دسته تقسیم کرد: طراحی با الهام از طبیعت Biomimétisme، طراحی برای احترام به محیط‌زیست écoconception، طراحی پایا Sustainable design یا Design écologique، که به‌منظور حفظ منابع طبیعی برای نسل آینده انجام می‌شود. طراحی بازیافتی یا طراحی مجدد اجسام دورریختنی و تغییر کاربرد، طراحی با استفاده از طبیعت و شاخه‌ها و شاخصه‌های بسیار دیگری که امروزه به آن‌ها توجه می‌شود.
در طراحی محیط‌زیستی éco-conception یا éco-design، محصولات طراحی‌شده به مسئله‌ی توسعه‌ی پایدار، احترام به منابع میرای کره‌ی زمین و حفظ این منابع برای نسل آینده پرداخته می‌شود. در این شکل طراحی به‌جای استفاده از موادی که از منابع ناپایدار تهیه می‌شوند، از منابعی استفاده می‌شود که می‌توان دوباره به آن‌ها دسترسی پیدا کرد. در این طراحی هم‌زمان به طریقه‌ی تولید، ضررهایی که تولید به محیط‌زیست وارد می‌آورد، طول عمر محصول، و همچنین مرحله مرگ و از بین رفتن محصول، مرحله‌ی تولید زباله و بازیافت آن توجه می‌شود. درواقع در این شیوه‌ی طراحی، زندگی یک محصول و تأثیرات آن بر روی محیط‌زیست از لحظه ورود به مرحله‌ی تولید تا پایان عمر و حذف او از چرخه بررسی می‌گردد.
در میان طراحان مشهور دنیا که به طراحی محیط‌زیستی یا الهام از طبیعت روی آورده‌اند می‌توان از فیلیپ استارک Phillipe Starck طراح مشهور فرانسوی یادکرد. فیلیپ استارک از پیشروان طراحی صنعتی در دنیا و سبک مینیمالیسم در این رشته است. او طراحی با احترام به محیط‌زیست را از رسالت‌های امروز طراحی صنعتی می‌داند و این شیوه را طراحی مسئولیت پذیرانه می‌داند.

از طراحی‌های تأثیرگذار فیلیپ استارک، درزمینه‌ی طراحی با الهام و احترام به طبیعت می‌توان به آبمیوه گیری مشهور مخصوص مرکبات که در سال ۱۹۹۰ با عنوان Juicy Salif به بازار عرضه شد یادکرد که برای طراحی آن از شکل بدن عنکبوت الهام گرفته‌شده است. از دیگر طراحی‌های او درزمینه‌ی طراحی محیط‌زیستی یا éco-design، نیز باید به صندلی که استارک به همراهی Eugeni Quitllet در سال ۲۰۱۲ با عنوان ZARTAN برای مارک ایتالیایی Magis طراحی کرده است اشاره کرد. ویژگی‌های این صندلی در عین زیبا بودن، استفاده ۱۰۰ درصد از محصولات بازیافتی چون کنف، فیبر چوب و پلی‌پروپیلن قابل بازیافت، چسبی که حلال آن آب است و بدون استفاده از پیچ هستند.
طراحانی چون کریم رشید طراح مشهور کانادایی، Javier Mariscal طراح و گرافیست اسپانیایی، Ora-ïto طراح فرانسوی و طراحان و هنرمندان زیاد دیگری هستند که خود را در برابر آنچه تولید می‌کنند مسئول دانسته و با احترام به طبیعت، منابع طبیعی و محیط‌زیست، هنر را زنده نگه می‌دارند.

این مقاله در شماره بیست‌ودوم مجله «مداد» منتشر شده است.