پوریا ناظمی
در روزهای معتدل بهار که برف‌ها در کنار رودخانه‌های کانادا آب می‌شوند، ممکن است ناگهان صدای چلپ‌چلوپ شادی‌آوری سکوت جنگل را بشکند؛ صدایی که از شیرجه زدن و سر خوردن یک حیوان بازیگوش در آب می‌آید. اگر خوش‌شانس باشید، آن موجود نه سگ آبی است، نه بیور، بلکه سمور رودخانه‌ای کانادایی است؛ حیوانی که با رفتارهای سرگرم‌کننده‌اش، قلب بسیاری از تماشاگران طبیعت را تسخیر کرده است.
نام علمی و طبقه‌بندی زیستی
سمور رودخانه‌ای با نام علمی Lontra canadensis، یکی از اعضای خانواده‌ی راسوئیان (Mustelidae) است؛ همان خانواده‌ای که حیواناتی مانند راسو، گورکن و مینک نیز در آن جای دارند. این گونه تنها یکی از ۱۳ نوع سمور در جهان است، اما تنها گونه‌ای است که به طور طبیعی در سراسر آمریکای شمالی یافت می‌شود.
سمورهای رودخانه‌ای را می‌توان در بیشتر نقاط کانادا یافت؛ از سواحل بریتیش کلمبیا گرفته تا جنگل‌های توندرا در شمال و حتی بخش‌هایی از نیوفاندلند. آن‌ها زندگی در نزدیکی منابع آب شیرین را ترجیح می‌دهند—رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، باتلاق‌ها و حتی خورهای ساحلی. خانه‌ی آن‌ها اغلب در میان ریشه‌های درختان یا سوراخ‌های نزدیک آب ساخته می‌شود و گاهی از لانه‌ی قدیمی سگ‌های آبی هم استفاده می‌کنند.
ابعاد و ظاهر
بدن سمورهای رودخانه‌ای بلند و باریک است، با پشمی ضدآب و دمی قوی و پهن. طول آن‌ها بین ۱ تا ۱.۴ متر است که بخش زیادی از آن مربوط به دم‌شان است. وزن آن‌ها بین ۵ تا ۱۴ کیلوگرم متغیر است و نرها معمولاً از ماده‌ها بزرگ‌تر هستند. بدن قهوه‌ای تیره با گلو و شکم روشن‌تر، آن‌ها را در محیط‌های مرطوب به خوبی پنهان می‌کند.
در طبیعت، این حیوانات معمولاً بین ۸ تا ۹ سال عمر می‌کنند، اما در اسارت، گاهی تا ۲۱ سال هم عمر کرده‌اند. مهم‌ترین تهدیدات برای بقای آن‌ها شامل آلودگی آب، تله‌گذاری، و از بین رفتن زیستگاه‌هاست.
رفتار و رژیم غذایی
سمورهای رودخانه‌ای شناگران ماهری هستند و با استفاده از پنجه‌های پرده‌دار و بدن کشیده‌شان، به راحتی در آب حرکت می‌کنند. غذای اصلی آن‌ها ماهی است، اما از قورباغه‌ها، خرچنگ‌ها، صدف‌ها، حشرات آبی و حتی پرندگان کوچک نیز تغذیه می‌کنند.
رفتار آن‌ها اغلب اجتماعی و بازیگوشانه است؛ از سر خوردن روی گل و یخ گرفته تا بازی با سنگ‌ها. بسیاری از زیست‌شناسان معتقدند این بازی‌ها، علاوه بر جنبه‌ی سرگرمی، به آن‌ها در بهبود مهارت‌های شکار کمک می‌کند.
تولید مثل
فصل جفت‌گیری معمولاً در اواخر زمستان یا اوایل بهار اتفاق می‌افتد. یکی از ویژگی‌های جالب تولید مثل در سمور رودخانه‌ای، پدیده‌ای به نام “تأخیر در لانه‌گزینی” (delayed implantation) است؛ تخم بارورشده تا ۱۰ ماه در رحم باقی می‌ماند بدون آن‌که رشد کند و رشد اصلی جنین تنها چند هفته پیش از زایمان آغاز می‌شود. این فرآیند به آن‌ها کمک می‌کند تا تولد نوزادان در بهار، زمانی که منابع غذایی بیشتر است، اتفاق بیافتد. معمولاً ۲ تا ۳ توله به دنیا می‌آیند که تا چند ماه وابسته به مادر هستند.
نقش اکولوژیک
سمورهای رودخانه‌ای نقش مهمی در زنجیره‌ی غذایی آبزیان ایفا می‌کنند. با کنترل جمعیت ماهی‌ها و سایر جانداران آبی، تعادل اکوسیستم حفظ می‌شود. علاوه بر این، حضور آن‌ها نشانه‌ای از سلامت محیط زیست و کیفیت بالای آب است، زیرا آن‌ها نسبت به آلودگی بسیار حساس‌اند.
جایگاه فرهنگی
در بسیاری از فرهنگ‌های بومی کانادا، سمور رودخانه‌ای نمادی از بازی، خلاقیت و مقاومت است. در داستان‌های مردمان اوجیبوِی و کری، این حیوان گاه به عنوان راهنمایی خردمند و گاه به عنوان موجودی بازیگوش ظاهر می‌شود که با شوخ‌طبعی‌اش، درس‌های بزرگی به انسان‌ها می‌آموزد. در برخی روایت‌ها، سمور به‌عنوان کسی است که با مهارت شنا و هوش خود از سخت‌ترین موقعیت‌ها جان سالم به در می‌برد.
دانستنی‌های جالب
- سمورها می‌توانند تا ۸ دقیقه نفس خود را زیر آب نگه دارند.
- آن‌ها مسیرهای سر خوردن ایجاد می‌کنند که گاهی بیش از ۷ متر طول دارند!
- غدد بویایی خاصی در نزدیکی دُم دارند که از آن برای علامت‌گذاری قلمرو استفاده می‌کنند.
- بر خلاف بسیاری از شکارچیان، سمورهای رودخانه‌ای معمولاً از انسان نمی‌ترسند و ممکن است هنگام قایق‌سواری یا پیاده‌روی، به‌راحتی دیده شوند.
وضعیت حفاظتی
در گذشته، به دلیل شکار گسترده برای پوست گران‌قیمت‌شان، جمعیت سمورها کاهش چشمگیری یافت. اما با اعمال محدودیت‌های قانونی و اجرای برنامه‌های بازسازی زیستگاه، اکنون در بسیاری از نقاط کانادا جمعیت آن‌ها پایدار شده و حتی در مناطقی که ناپدید شده بودند دوباره مشاهده می‌شوند.
Add comment