سیاست‌های تعرفه‌ای آمریکا؛ از رکود بزرگ تا دوران ترامپ

با اعلام آغاز اعمال تعرفه های تجاری ایالات متحده علیه همسایگان خود کانادا و مکزیک، رسانه های مختلف سعی کرده اند ضمن بررسی این تصمیم و اثرات آن را در بافتاری تاریخی قرار دهند. از جمله روزنامه فایننشنال پست این تصمیم را مشابه با تصمیم معروف به تعرفه های اسموت – هالی می داند که باعث آشفتگی شدیدی در بازار جهانی شد. در ادامه خلاصه ای از این مقاله که با کمک منابع دیگر تکمیل شده است را می توانید مطالعه کنید.

در تاریخ اقتصاد آمریکا، سیاست‌های تعرفه‌ای همواره به عنوان ابزاری برای حفاظت از تولید داخلی و کنترل کسری تجاری مورد استفاده قرار گرفته‌اند. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های این سیاست‌ها قانون تعرفه اسموت-هاولی در دهه ۱۹۳۰ بود که به اعتقاد بسیاری از اقتصاددانان، نه تنها کمکی به اقتصاد آمریکا نکرد، بلکه رکود بزرگ را تشدید کرد. حالا، با ظهور سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ، برخی از کارشناسان بر این باورند که تاریخ در حال تکرار است.

تعرفه اسموت-هاولی؛ قانونی که تجارت جهانی را فلج کرد

قانون تعرفه اسموت-هاولی در سال ۱۹۳۰ توسط دو سیاستمدار آمریکایی، سناتور رید اسموت و نماینده ویلیس هاولی تدوین شد. هدف اصلی این قانون، حمایت از کشاورزان آمریکایی از طریق افزایش تعرفه بر واردات محصولات خارجی بود. اما به سرعت، این سیاست گسترش یافت و شامل طیف گسترده‌ای از کالاها شد، به طوری که میزان تعرفه‌های وارداتی به طور متوسط ۲۰ درصد افزایش یافت.

بیش از ۱۰۰۰ اقتصاددان برجسته آن زمان در نامه‌ای به رئیس‌جمهور وقت، هربرت هوور، هشدار دادند که این قانون تأثیرات مخربی بر اقتصاد آمریکا و جهان خواهد داشت. اما هوور باوجود این هشدارها، این قانون را امضا کرد.

نتیجه این تصمیم کاهش شدید تجارت جهانی بود. بسیاری از کشورها، به ویژه کانادا، بریتانیا و سایر کشورهای صنعتی، در اقدامی تلافی‌جویانه، تعرفه‌های خود را بر واردات کالاهای آمریکایی افزایش دادند. این مسئله باعث شد که صادرات آمریکا به شدت کاهش یابد و فشار اقتصادی بر تولیدکنندگان داخلی بیشتر شود.

واکنش کانادا و سایر کشورها

در آن زمان، کانادا یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری آمریکا بود، به طوری که ۱۸ درصد از صادرات آمریکا به کانادا می‌رفت و ۱۱ درصد از واردات آمریکا از کانادا تأمین می‌شد.

در واکنش به قانون اسموت-هاولی، ویلیام لیون مکنزی کینگ، نخست‌وزیر وقت کانادا، تعرفه‌هایی بر ۱۶ کالای آمریکایی اعمال کرد که مجموعاً ۳۰ درصد از واردات از ایالات متحده را شامل می‌شد. اما با روی کار آمدن آر.بی. بنت در سال ۱۹۳۰، تعرفه‌های کانادا بر کالاهای آمریکایی افزایش یافت و در عوض، تعرفه بر حدود ۲۷۰ محصول بریتانیایی و مستعمرات آن کاهش یافت.

این تصمیم، میزان تجارت کانادا با آمریکا را به شدت کاهش داد و باعث شد که کانادا روابط تجاری قوی‌تری با بریتانیا و سایر مستعمرات آن برقرار کند. در همین حال، بسیاری از کشورهای دیگر نیز سیاست‌های مشابهی اتخاذ کردند و به این ترتیب، اقتصاد جهانی وارد دوران رکود عمیق‌تری شد.

اثرات اقتصادی قانون اسموت-هاولی بر آمریکا

در فاصله سال‌های ۱۹۲۹ تا ۱۹۳۳، تولید ناخالص داخلی واقعی آمریکا تقریباً ۳۰ درصد کاهش یافت و نرخ بیکاری به ۲۵ درصد رسید. این وضعیت خشم عمومی را برانگیخت و در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۹۳۳، فرانکلین دی. روزولت از حزب دموکرات پیروز شد.

یکی از اولین اقدامات روزولت در جهت بهبود اوضاع اقتصادی، تصویب قانون توافقات تجاری متقابل (RTAA) در سال ۱۹۳۴ بود. این قانون به رئیس‌جمهور اجازه می‌داد که در ازای دریافت امتیازات از سایر کشورها، تعرفه‌های آمریکا را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. نتیجه این سیاست، کاهش تدریجی تنش‌های تجاری و بازسازی روابط اقتصادی آمریکا با سایر کشورها، از جمله کانادا بود.

شباهت سیاست‌های ترامپ با اسموت-هاولی

با روی کار آمدن دونالد ترامپ، سیاست‌های تعرفه‌ای بار دیگر به موضوعی بحث‌برانگیز در اقتصاد جهانی تبدیل شد. ترامپ با این استدلال که آمریکا در تجارت جهانی دچار ضرر شده است، اقدام به وضع تعرفه‌های سنگین بر واردات کالا از چین، مکزیک، کانادا و اتحادیه اروپا کرد.

اما برخلاف اسموت-هاولی که هدف آن حمایت از تولید داخلی بود، ترامپ تعرفه‌ها را به عنوان یک ابزار قدرت و اهرم فشار در مذاکرات تجاری و ژئوپلیتیکی استفاده می‌کرد.

اقتصاددانان هشدار داده‌اند که این سیاست‌ها ممکن است اثراتی مشابه اسموت-هاولی داشته باشد، از جمله:

افزایش تورم و قیمت کالاها در داخل آمریکا، زیرا بسیاری از این تعرفه‌ها هزینه‌های واردات را بالا می‌برند.

کاهش رقابت‌پذیری محصولات آمریکایی در بازار جهانی، زیرا کشورها تعرفه‌های تلافی‌جویانه اعمال می‌کنند.

اختلال در زنجیره تأمین جهانی، که بسیاری از کارخانه‌های آمریکایی به آن وابسته هستند.

کاهش رشد اقتصادی و افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی، به ویژه در روابط آمریکا با چین و اتحادیه اروپا.

واکنش کانادا به تهدیدات تعرفه‌ای ترامپ

امروزه، کانادا اقتصاد بسیار بزرگ‌تری نسبت به دهه ۱۹۳۰ دارد و می‌تواند از تولید و مصرف داخلی خود حمایت بیشتری کند. اما همچنان، بزرگ‌ترین شریک تجاری آمریکا محسوب می‌شود و اعمال تعرفه‌های جدید می‌تواند چالش‌هایی جدی ایجاد کند.

ملانی جولی، وزیر امور خارجه کانادا، اعلام کرده که حذف موانع تجاری بین استانی یکی از پاسخ‌های کانادا به تهدید تعرفه‌های ترامپ خواهد بود. همچنین، دولت کانادا در حال آماده‌سازی فهرستی از تعرفه‌های متقابل است که در صورت اجرای تعرفه‌های آمریکا، به اجرا گذاشته شود.

با این حال، کارشناسان معتقدند که کانادا این بار به سختی می‌تواند همانند دهه ۱۹۳۰ روابط تجاری خود را با کشورهای دیگر گسترش دهد، زیرا امروز بیش از ۹۶۰ میلیارد دلار از تجارت کانادا با آمریکا انجام می‌شود، در حالی که تجارت با بریتانیا تنها ۴۷ میلیارد دلار است.

آیا تاریخ تکرار می‌شود؟

سیاست‌های تعرفه‌ای در گذشته اثرات مخربی بر اقتصاد آمریکا و جهان داشته‌اند، و به نظر می‌رسد که سیاست‌های اخیر ترامپ تکرار همان اشتباهات تاریخی باشد.

اگر آمریکا و کانادا نتوانند روابط تجاری خود را متعادل نگه دارند، ممکن است شاهد یک دوره جدید از رکود اقتصادی و کاهش تجارت جهانی باشیم. در این میان، دیپلماسی تجاری و سیاست‌های هوشمندانه می‌تواند نقشی کلیدی در جلوگیری از بحران‌های جدید ایفا کند.