خوانندگان «مداد»
آقای Jeff Bezos به عنوان موسس آمازون، قطعا نابغه است! البته کمک به سزایی که پاندمی کوید به تحول بیزینس او کرد هم غیر قابل چشم‌پوشی است. الان ثروت او به حدود ۲۵۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. {۱}
آمازون تحول اقتصادی و تجاری فوق‌العاده‌ای در دنیا ایجاد کرده:
– با سرعت فوق العاده محصولات را به دست مردم می‌رساند
– قیمت محصولات نازل می‌باشند
– مردم عادت کرده‌اند از آمازون خرید کنند
– از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در آمازون پیدا می‌شود و البته گاهی برای خرید محصولات نادر، کارایی بسیار بالایی دارد.
با مراجعه به وب سایت آمازون کانادا، در می‌یابیم که مهمترین اقلام خریداری شده از آمازون عبارتند از: جوراب، شال گردن و کلاه، کرم برای جوش صورت، دستمال کاغذی، پروتئن و کراتین برای کسانی که body building می‌کنند، پوشک بچه، ریمل مژه، نخ دندان و کتاب ! یعنی وسایل بسیار ابتدایی و عام، کلیه اقلامی که حتی در اولین داروخانه نزدیک محل زندگی خود هم می‌توانید پیدا کنید! پس چرا مردم به آمازون متوسل می‌شوند؟
در یک کلام، آمازوم برای مردم «راحتی خرید» را به ارمغان آورده است و خصوصا طی دوران همه‌گیری کووید۱۹، مردم به آن «عادت» کردند.
دنیای مدرن و اقتصاد مدرن بازار مجازیی ایجاد کرده که الان از کنترل خارج شده است. یکی از چالش‌های بازار مجازی از جمله از بین رفتن مغازه‌های کوچک و کسبه محلی، دور زدن قوانین کار و حقوق بشر کشورهاست. یکی از نمونه‌های بارز آن در کانادا فیسبوک است که به آن نمی‌پردازم چون در بحث امروز نمی‌گنجد.
آمازون، مثل همه خدمات دیگری که توسط بخش خصوصی ارائه می‌شود، از امکانات سیستم دولتی برای سود خود استفاده می‌کند. خود را روی هر آنچه که راحت انجام می‌شود، متمرکز می‌کند و هر آنچه سخت ( و طبعا پرخرج‌تر) است را به بخش دولتی محول می‌کند. به طور مثال آمازون تحویل بسته‌های مناطق دوردست‌تر در شمال کشور را به پست کانادا محول می‌کند تا سودزایی خود را حفظ کند.
در زمینه درمان، آموزش، ترابری، اکتشافات، صنعت و یا معادن هم بخش خصوصی به همین صورت عمل می‌کند و چهره موفقی که از «خود» نشان می‌دهد، صادقانه نیست. البته ناگفته نماند کارایی بخش خصوصی به مراتب بهتر از بخش دولتی است و بخش دولتی باید کارایی خود را بهبود بخشد اگر نه محکوم به فنا خواهد شد.
کانادا جزو کشورهای سرمایه‌داری است، ولی نظام سوسیال دموکراسی در آن مستقر است یعنی هم بخش خصوصی هم بخش دولتی هر دو قوی هستند و در کنار هم رشد می‌کنند.
برخلاف بعضی کشورهای سرمایه‌دار دیگر، به خاطر سیاست‌های سوسیال دموکرات حاکم بر جامعه، بازار بر همه چیز و همه کس غالب نیست بلکه قوانین دولتی آنرا محدود و کنترل می‌کند.
دولت با این قانون‌گذاری‌ها سعی در محدود کردن تمرکز قدرت و ثروت در دست سرمایه‌داران بزرگ دارد تا «رقابت سالم» مورد نیاز رشد بازار آزاد را تا حدی تضمین کند.
نیازهای مردم غالبا هم راستای نیازهای بازار نیستند. منفعت بازار را معمولا بخش خصوصی تامین می‌کند و وظیفه رسیدگی به نیازهای مردم را دولت تقبل می‌کند. بازار سعی در افزایش سود خود دارد و دولت بر خلاف آن، هدفش ارائه خدمات و تامین رفاه مردم باید باشد پس گاهی در تضاد هم قرار می‌گیرند.
از آن سو مردم دولت را انتخاب می‌کنند تا حافظ منافع‌شان باشد اما در خیلی از اوقات دولت از مردم عقب می‌ماند و متاسفانه دیگر حافظ منافع آنها نیست. اینجاست که پای اتحادیه‌های کارگری به وسط کشیده می‌شود که از جمله تشکل‌هایی هستند که تنها هدف‌شان دفاع از منافع کارگران و کارمندان و بهبود شرایط زندگی آنان است.
اهمیت و وزنه اتحادیه های کارگری در کبک (۳۸٪) از همه جای کانادا (۲۹٪) بیشتر است و همینطور شرایط کاری، مزایای اجتماعی و رفاه اجتماعی اینجا بهتر از جاهای دیگر کاناداست.{۲}
بازگشت به داستان آمازون
و اما برگردیم به داستان آمازون. حتما به یاد دارید که ماه دسامبر کارمندان اداره پست دست به اعتصاب زدند. کارمندان اداره پست و کارمندان آمازون نوع کار مشابهی دارند: بسته‌بندی، غربالگری نامه‌ها یا بسته‌ها، حمل‌ونقل آنها، رساندن‌شان له دست مشتری.
کارمند اداره پست در محیطی کار می‌کند که اتحادیه کارگری دارد بنابراین در طول زمان شرایط کاری انسانی‌تری به دست آورده‌اند و مثل کارمندان آمازون به چشم یک مهره موقت قابل تعویض با آنها برخورد نمی‌شود.
درآمد متوسط یک کارمند پست حدود ۲۴ دلار در ساعت است در صورتی که در آمد متوسط همین فرد در آمازون حدود ۲۰ دلار است. کارمند پست شغل ثابت با مزایای سالانه ( مرخصی، سابقه کار، بیمه، امنیت شغلی، اضافه حقوق، …) دارد در صورتی که کارمند آمازون معمولا پاره‌وقت و کنتراکتی کار می‌کند و البته مزیتی که بر دیگران دارند این است که آزادی عمل بیشتری برای انتخاب ساعات کاری خود دارند.
آمار حاکی از آن است که درصد سانحه‌ی کاری بین کارمندان آمازون بسیار بالاست دقیقا به خاطر ریتم کاری که به آنها تحمیل می‌شود و نبود مقررات ایمنی برای حمل و نقل و جابجایی اقلام سنگین. تحقیقی نشان داده که از ۲۰۰ کارمندی که در انبارهای آمازون کار می کردند، ۱۶۰ نفر دچار سانحه در محل کار شده بودند. {۳}
کارمندان انبار آمازون در شهر لاوال در سال ۲۰۲۴ موفق به پایه‌گذاری اولین اتحادیه‌ی کارگری در شرکت آمازون شدند.
اما شرکت آمازون برای مقابله با موج تشکیل اتحادیه‌های کارگری و به دنبال آن درخواست شرایط کاری بهتر و افزایش دستمزد، تصمیم به بستن انبارهای خود در کل استان کبک گرفت. همین مسئله در انگلیس و آمریکا هم قبلاً اتفاق افتاده بود.
تمام این تلاش‌ها علیه بهبود شرایط کارگران و کارمندان آمازون در زمانی شکل می‌گیرند که آمازون جزو پردرآمدترین شرکت‌ها است به شکلی که تنها در سه ماه آخر سال ۲۰۲۴، آمازون ۵۵ میلیارد دلار سود به دست آورده است.
اما این سود زیاد در سایه‌ی کار سخت کارگران و ضرر به محیط‌زیست ایجاد شده است. تاثیر زیست‌محیطی آمازون هم بسیار منفی هستند. از بسته‌بندی‌های بی‌حد تا حمل‌ونقل تک محصول تا محصولات بی‌کیفیت و عدم تطابق رنگ و جنس و اندازه‌ی کالا با نیازهای مشتری به دلیل خرید آنلاین و از راه دور که موجب بیشترین درصد دور انداختن محصولات خریداری شده از این فروشگاه آنلاین می‌شود.
چه می‌شود کرد؟
دولت صدها میلیون دلار قرارداد با آمازون بسته است. به دنبال اقدام غیرمترقبه آمازون درلاوال و راه‌اندازی کمپین بایکوت آمازون از طرف مردم، دولت نیز در صدد اقدام علیه این شرکت آمریکایی برآمده است. باید منتظر ماند و دید این ماجرا چگونه به پایان می‌رسد اما تا آن روز برای افرادی که کار خود را از دست داده‌اند متاسفم و با آنها هم‌دردی می‌کنم.
نیما مشعوف
مونترال
ژانویه‌ی ۲۰۲۵
1. https://www.forbes.com/real-time-billionaires/#46ebd70f3d78
2. https://www150.statcan.gc.ca/n1/pub/36-28-0001/2022011/article/00001-fra.htm
3. https://www.985fm.ca/audio/673701/doit-on-boycotter-amazon
https://www.cnbc.com/2023/01/25/amazon-workers-stage-first-ever-strike-in-the-uk-over-pay-working-conditions.html
https://www.business-humanrights.org/en/latest-news/us-continued-allegations-of-bad-working-conditions-in-amazon-warehouses/
نیما مشعوف
نیروانا احسانی
تحریریهی «مداد»
