مجله مداد
با روی کار آمدن فرانسوا لوگو و حزب ائتلاف آینده کبک (CAQ) و البته دو دوره شکست رفراندوم جدایی کبک از کانادا، بسیاری به این نتیجه رسیدند که دیگر قرار نیست صدایی جدی از طرفداران استقلال کبک شنیده شود. اما تحولات یکی دو سال اخیر نشان میدهد شاید این بار ماجرا متفاوت باشد.
اریک اندرو گیی، روزنامهنگار کبکی گلوب اند میل به تازگی در مقالهای به بررسی تحولات سیاسی و دیدگاههای برخی فعالان سیاسی در سطح فدرال و استان پرداخته است. او در این مقاله به این موضوع میپردازد که یک بار دیگر شاهد اوجگیری فعالیت استقلالطلبان کبکی هستیم و شاید این بار، بر خلاف دو دوره پیش، شاهد رقم خوردن برگزیتی دوم، این بار برای «استان زیبا» باشیم.
ترجمه فارسی این مقاله را میخوانیم.
جداییطلبی، کاپیتان کانادا، پنجاه درصد بهعلاوه یک. این عبارات از زمان آخرین همهپرسی استقلال کبک در سال ۱۹۹۵ به ندرت بر زبان طبقه سیاسی کشور جاری شده است. اما امروز، اگرچه در سطحی کمتر از دغدغههای مربوط به تورم و مهاجرت، دوباره زمزمههایی از وحدت ملی دوباره در راهروهای قدرت شنیده میشود.
توضیح مداد: «کاپیتان کانادا» (Captain Canada) یک اصطلاح غیررسمی است که به رهبر برجسته و قدرتمند جبهه فدرالیست (طرفدار اتحاد کانادا) اطلاق میشود. در همهپرسی ۱۹۹۵، ژان کرتین (Jean Chrétien)، نخستوزیر وقت کانادا، و دیگر رهبران فدرالیست نقش «کاپیتان کانادا» را ایفا کردند. آنها توانستند با بسیج حامیان وحدت ملی و رهبری کمپین «نه» به استقلال کبک، به پیروزی (هرچند با اختلاف بسیار کم) دست یابند.
حزب استقلالطلب پارتی کبکوا در نظرسنجیهای استانی پیشتازی چشمگیری داشته و در برخی نظرسنجیها با اختلاف نزدیک به ۱۵ امتیاز از دولت فرانسوا لوگو پیش افتاده است، فاصلهای که در ماههای اخیر به جای کاهش، افزایش یافته است.
علاوه بر این، پل سن-پیر پلاموندون، رهبر جوان و کاریزماتیک حزب، وعده داده است که در صورت انتخاب شدن، در اولین دوره زمامداریاش همهپرسی برگزار خواهد کرد.
فدرالیستهای برجسته در مونترال و اوتاوا، چه در محافل عمومی و چه خصوصی، درباره احتمال برگزاری دوباره رأیگیری درباره جایگاه کبک در کانادا – که پیشتر نادیده گرفته میشد – هشدار میدهند.
تا انتخابات استانی ۲۰۲۶ زمان زیادی باقی مانده و تهدیدهای انتخاباتی و تعرفهای دونالد ترامپ اخیراً توجه سیاسی استان را به خود جلب کرده است. اما برخی نگرانند که حتی با وجود این ملاحظات، نه رقیب مشخصی برای پلاموندون وجود دارد و نه رهبر بالقوهای برای یک کمپین احتمالی «نه».
آندره پرات (André Pratte)، رئیس کمیته سیاستگذاری ملی حزب لیبرال کبک میگوید: «نمونه برگزیت نشان میدهد که وقتی ماشین همهپرسی به راه میافتد، هیچکس نمیداند نتیجه چه خواهد شد.» او با اشاره به نخستوزیر سابق بریتانیا افزود: «قطعاً دیوید کامرون فکر نمیکرد که برگزیت در همهپرسی پیروز شود، اما این اتفاق افتاد.»
از زمانی که پارتی کبکوا در نظرسنجیها پیشتاز شده، هیچ موج فراگیر مردمی برای استقلال به وجود نیامده است. حمایت از جدایی از کانادا همچنان در سطح تاریخی خود، یعنی حدود ۳۵ درصد، باقی مانده است.
اما چشمانداز سیاسی کبک چندپاره شده است. حزب حاکم «ائتلاف آینده کبک» (CAQ) – که توسط لوگو برای عبور از بحث استقلال تشکیل شد – پس از شش سال قدرت، در رکود دوره دوم خود گرفتار شده است. حزب لیبرال استانی، که به طور سنتی پرچمدار فدرالیسم بوده، در آغاز رقابتهای رهبری خود قرار دارد. دو حزب دیگر چپ و راست نیز هر کدام حمایت دو رقمی در نظرسنجیها دارند.
این یعنی پارتی کبکوا میتواند انتخابات بعدی را با کسب تنها حدود ۳۰ درصد آرا ببرد و همهپرسی را برگزار کند.
دو مشاور سابق نخستوزیران لیبرال اخیراً در مقالاتی درباره آنچه خطر درگیر شدن کبک در یک رقابت تفرقهانگیز بر سر آیندهاش میدانند، هشدار دادهاند.
جرالد باتس (Gerald Butts)، دستیار ارشد سابق جاستین ترودو، میگوید گفتگوهایش با افراد مطلع در محور اوتاوا-مونترال نشاندهنده نگرانیهایی است که عموم مردم کانادا از آن بیخبرند.
او میگوید: «این خطر بزرگتر از آن چیزی است که مردم درک میکنند.»
باتس، که مقالهاش با عنوان «بحران جدایی کبک در راه است و کانادا آماده نیست» در نشریه والروس (The Walrus) منتشر شد، خود را از نزدیکی نتیجه همهپرسی ۱۹۹۵ – زمانی که دانشجوی تحصیلات تکمیلی در دانشگاه مکگیل بود – «زخمخورده» توصیف میکند. جبهه «نه» پس از سالها اطمینان از پیروزی، با اختلافی کمتر از یک درصد برنده شد.
باتس نگران است که در صورت برگزاری یک همهپرسی سوم – موضوع حاکمیت در سال ۱۹۸۰ نیز به رأی گذاشته شد – کانادای انگلیسیزبان با همان فوریتی که منجر به تظاهرات وحدت ۱۹۹۵ شد و مخالفان استقلال از سراسر کشور به مونترال آمدند، واکنش نشان ندهد.
به گفته باتس، جایگاه کبک در سیاست ملی از آن زمان کاهش یافته است. به طور مشخص، آلبرتا به کانون نگرانیهای وحدت ملی تبدیل شده و ممکن است بقیه کانادا «حوصله کمتری برای این بحث داشته باشند.» این بیتفاوتی میتواند در فضای ملتهب شبکههای اجتماعی به خصومت تبدیل شو، سازوکاری که به نفع جریان استقلالطلبی خواهد بود.
او میگوید: «دفعه قبل لازم نبود نگران کسی باشیم که پرچم گل زنبق [نماد کبک] را میسوزاند و برای میلیونها دنبالکنندهاش [در شبکههای اجتماعی] پخش میکند.»
ادی گلدنبرگ (Eddie Goldenberg)، مشاور ارشد ژان کرتین نخستوزیر وقت، نگرانیهای باتس را تکرار کرد و از جاستین ترودو خواست کنارهگیری کند تا بتواند رهبری جبهه «نه» را بر عهده بگیرد. این درخواست که در نشنال نیوزواچ (National Newswatch) منتشر شد، بازتاب نگرانیهای فدرالیستهای کبک درباره رهبری کمپین ضد استقلال است.
حزب لیبرال کبک هنوز رهبر دائمی ندارد، اگرچه ورود پابلو رودریگز، وزیر سابق کابینه لیبرال فدرال، به رقابت رهبری موجب افزایش پوشش رسانهای شده است.
محافظهکاران به رهبری پیر پوالیو احتمالاً دولت بعدی فدرال را تشکیل خواهند داد، اما به گفته شارل برتون (Charles Breton)، مدیر اجرایی مرکز تعالی فدراسیون کانادا در موسسه پژوهشهای سیاست عمومی، مشخص نیست او چگونه با بحث استقلال برخورد خواهد کرد.
برای ژان-فرانسوا لیسه (Jean-François Lisée)، رهبر پارتی کبکوا از ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸، دیدن واکنش متعجبانه تحلیلگران انگلیسیزبان کانادا نسبت به ظهور دوباره گزینه استقلالطلبی نوعی خرسندی به همراه دارد. او شوک و وحشت در آستانه رأیگیری ۱۹۹۵ را به یاد میآورد، زمانی که پیروزی جبهه «آری» ناگهان ممکن به نظر رسید.
لیسه میگوید: «انگار همه چیز دوباره تکرار میشود.»
