پوریا ناظمی
وزارت مهاجرت کانادا: درباره سربازان سپاه پاسداران پروندهها بهصورت موردی بررسی میشود
در طی هفتههای گذشته گزارشهای متعددی از سوی شهروندان ایرانی که پرونده درخواست مهاجرت، اخذ ویزا یا شهروندی دائم کانادا را داشتند منتشر شده که حاکی از آن بود که درخواستهای آنها به دلیل مشخص اینکه یکی از افراد حاضر در پرونده، دوران سربازی خود را در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گذرانده است، به تأخیر افتاده یا در مواردی مردود شده است. در برخی از موارد حتی خبرهایی از عدم تمدید ویزای تحصیلی یا اقامت موقت به همین دلیل داده شده است.
قرار دادن سپاه پاسداران در لیست تروریستی سالها بود که توسط بخش بزرگی از نیروهای مخالف جمهوری اسلامی مطرح میشد اما دو واقعهی شلیک پدافند سپاه به هواپیمای اوکراینی و فجایع پس از خیزش زن، زندگی، آزادی باعث شد تا بخش بزرگی از مردم عادی نیز به این کمپین بپیوندند و خواستار تروریستی اعلام شدن این نیروی نظامی که وظیفهاش حفاظت از جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی است (به جای ایران و ایرانیان) شدند. در آخرین نظرسنجی «مداد» حدود ۸۰ درصد از شرکتکنندگان خواستار تروریستی اعلام شدن سپاه شده بودند.
ورود و نقش سپاه پاسداران و مخصوصا واحد هواوفضای این نیرو در جنگ اوکراین و نقش غیرقابل انکار سپاه در پشتیبانی و تدارکات محور موسوم به مقاومت و حملهی تروریستی هفتم اکتبر نیز مزید بر علت شد تا دولتمردان کانادایی نیز همراه خواست ایرانی-کاناداییها و مخالفان جمهوری اسلامی شوند و پروندهی خاک خورده تروریستی اعلام شدن سپاه در پارلمان کانادا سرانجام با چند اما و اگر، تصویب شود.
یکی از آن «اما»های مهم که در سخنان نخستوزیر بارها تکرار شد، لیست کردن سپاه به شیوهای «مسئولانه» بود تا آسیبی به سربازان وظیفه وارد نشود.
در زمان مذاکرات و مشورتهای مربوط به این قانون و بر اساس گزارش برخی از حاضران در جلسات توجیهی که با حضور چهرههای فعال ایرانی کانادایی برگزارشده بود، مسئله خدمت اجباری افراد در سپاه پاسداران و همینطور افرادی که با توجه به نفوذ گسترده سپاه در ساختار تجاری و عمرانی ایران، ناچار به همکاری با این نهاد بودهاند (همانند پیمانکارهایی که در پروژههای عمرانی قرارگاه خاتم حضور داشتند) مورداشاره قرارگرفته بود. حامیان اعلام این نهاد بهعنوان سازمان تروریستی از دولت تقاضا کرده بودند در این مورد استثناهایی را وضع کند. اگرچه مقامهای دولت اعلام کرده بودند که در صورت تائید این مسئله شاید امکانات لازم برای راستی آزمایی همه ادعاها وجود نداشته باشد یا حداقل با تأخیری طولانی مواجه شود.
دولت لیبرال که تا مدتها با ادعای پیچیدگی اجرایی از اعلام این نهاد بهعنوان سازمانی تروریستی طفره میرفت، سعی کرد با اقداماتی مانند قرار دادن چند هزار نفر از مقامات ارشد سپاه در فهرست تحریمها با این چالش روبرو شود اما این اقدامی نبود که رضایت جامعه ایرانیان کانادا و نمایندگان مجلس را کسب کند و درنهایت دولت کانادا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بهعنوان سازمانی تروریستی معرفی کرد.
بر اساس این قانون و حداقل بر روی کاغذ، هر نوع ارتباط، همکاری، مبادله مالی یا کمک به سپاه پاسداران در حکم همکاری با سازمانی تروریستی به شمار میرود و نهتنها بهعنوان سابقه منفی در درخواست سفر و اقامت در کانادا ثبت میشود که اگر از سوی شهروندان کانادایی صورت بگیرد با مجازاتی نیز همراه خواهد بود.
پاسخ وزارت مهاجرت، تکلیف سربازان چه میشود؟
پس از افزایش تعداد شکایت متقاضیان خدمت کرده در سپاه، «مداد» در تماسی با وزارت مهاجرت خواستار توضیح این موضوع و شفاف کردن این روند شد.
سخنگوی وزارت مهاجرت در پاسخ به سؤال مداد درباره اینکه آیا در این زمان، دولت کانادا و وزارت مهاجرت، استثنایی را برای پرونده کسانی که بهطور اجباری خدمت خود را در این سازمان سپری کردهاند، قائل است یا نه بار دیگر بر تلاش برای بررسی موردی این پروندهها تأکید کرد و در پاسخ خود نوشت:
«قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست سازمانهای تروریستی با این هدف صورت گرفته است که اشخاصی را که نقشی مؤثر در تروریزم و رفتارهای خشونتآمیز این سازمان داشتهاند، شناسایی شوند و این اتفاق به سازمان مهاجرت، پناهندگان و شهروندی کانادا (IRCC) این اجازه را میدهد تا با بررسی پروندههای افراد به آنها اجازه اخذ ویزا، ورود به کانادا یا ادامه اقامت در این کشور را ندهد.
کانادا متعهد به حمایت از حقوق برابر برای همه کاناداییها، فارغ از محل تولد آنها، در دایره حاکمیت خود است. کانادا در کنار کاناداییهای متولد ایران و شهروندان دائمی که از رژیم ایران گریختهاند ایستاده است و بار دیگر به آنها اطمینان میدهد که هیچیک از آنها بهواسطه این اتفاق با رفتار تبعیضآمیزی روبرو نخواهند شد.
تمام پروندهها و درخواستها ازجمله درخواست افرادی که سابقه خدمت در سپاه پاسداران را دارند و برای یکی از برنامههای IRCC و مهاجرات به کانادا اقدام کردهاند، باید روند بررسیهای جدی و کامل امنیتی را پشت سر بگذارند. سپری کردن دوره خدمت اجباری در سپاه پاسداران بهطور مستقیم و الزاماً منجر به رد پرونده متقاضی نخواهد بود.
پروندههای متقاضیان بهصورت موردی و فردی بررسی میشوند. صلاحیت افراد متقاضی بر اساس ویژگیها و ملاحظاتی بررسی میشود که ازجمله شامل موارد زیر میشود (اما محدود به اینها نیست) :
- آیا خدمت آنها اجباری بوده یا داوطلبانه
- آیا آنها در رفتارهای خشونتآمیز، تروریسم یا هر اقدام دیگری که باعث بدل شدن آن هبه خطر امنیتی شود، مشارکت داشتهاند یا خیر
- نقش و مشارکت آنها در فعالیتهای داخلی سپاه یا بخشها و شاخههای آن
- حمایت آنها از اهداف و اصول سازمان سپاه پاسداران
- ماهیت وابستگی یا ارتباط افراد با اعضا سازمان سپاه پاسداران
- تمام مقامهای ارشدی که در هر زمانی از ۲۳ ژوئن ۲۰۰۳ تاکنون، در نظام جمهوری اسلامی ایران صاحب سمت و مقام بودهاند، فاقد شرایط ورود به کانادا و پذیرش درخواست ورود یا اقامت در کانادا هستند. به این معنی که ممکن است ویزاهای این افراد رد شده و یا مجوز اقامت موقت یا دائم ایشان در کانادا باطل شود. همینطور این افراد ممکن است با اعمال قهری قانون روبرو شوند که ازجمله این موارد اخراج آنها از خاک کانادا است.
تصمیم نهایی در مورد غیرقابلقبول بودن یک متقاضی توسط یک افسر مهاجرت IRCC پس از بررسی دقیق تمام اطلاعات ارائهشده توسط متقاضی و همچنین قوانین قابلاعمال و توصیههای شرکا، ازجمله آژانس خدمات مرزی کانادا (CBSA)، پلیس سلطنتی سوارهنظام کانادا (RCMP) و سازمان اطلاعات امنیتی کانادا (CSIS) گرفته میشود.»
توضیحات وزارت مهاجرت کانادا، اگرچه تأکید مجددی بر برنامههای قبلی است اما نشان میدهد که سختگیریها و بررسیهای طولانیتر و بیشتری بر روی پرونده افرادی که با سپاه پاسداران همکاری داشتهاند و همینطور مقامهایی که از سال ۲۰۰۳ تاکنون سمت اجرایی یا مقام ارشدی در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی داشتهاند، صورت میگیرد و امکان اخراج و عدم تمدید ویزا و همینطور لغو شهروندی موقت یا دائم این افراد وجود دارد.
برای شفاف شدن دقیقتر فرآیند تصمیمگیری از سخنگوی وزارت مهاجرت خواستیم تا روند ارزیابی پروندههای افراد پس از قرار گرفتن سپاه در فهرست سازمانهای تروریستی را توضیح دهد. پاسخ وزارت امور مهاجرت به مداد به این شرح است:
«درخواستها بهصورت موردی، توسط افسران مهاجرت که آموزشهای حرفهای دیدهاند و بر اساس معیارهای یکسان بررسی میشوند. این بررسی بر اساس اطلاعات ارائهشده توسط متقاضی انجام میشود. به تمام متقاضیان این فرصت داده میشود که با ارائه مدارک مستند و سایر اطلاعات مرتبط از درخواست خود حمایت کنند. تصمیمگیری تنها پس از بررسی همه عوامل انجام میشود.
IRCC با همکاری نزدیک با شرکایی ازجمله آژانس خدمات مرزی کانادا (CBSA)، پلیس سلطنتی سوارهنظام کانادا (RCMP) و سازمان اطلاعات امنیتی کانادا (CSIS)، غربالگری امنیتی را انجام میدهد تا به شناسایی افرادی که ممکن است تهدیدی برای کاناداییها باشند کمک کند و ریسکهای امنیتی بالقوه را در ارتباط با افرادی که قصد ورود به کانادا را دارند کاهش دهد.
نقش CBSA ارزیابی ریسک امنیتی و پذیرش افرادی است که به کانادا میآیند و انجام تحقیقات پذیرش درباره افرادی در کانادا که ممکن است غیرقابلقبول باشند. اگر CBSA مشکوک شود که یک فرد حاضر در کانادا ممکن است بهعنوان یک مقام ارشد رژیم تعیینشده، یا به دلیل عضویت در یک سازمانی که در اقدامات تروریستی دخیل بوده است مانند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، غیرقابلقبول باشد، این آژانس آن موضوع را بررسی میکند. اگر پس از پایان تحقیقات، افسر به این نتیجه برسد که دلایل منطقی برای باور به غیرقابلقبول بودن یک فرد وجود دارد، او را بهعنوان غیرقابلقبول گزارش میدهد.
ادعای غیرقابلقبول بودن بر اساس دلایل فوقالذکر به هیئت مهاجرت و پناهندگی (IRB) برای یک جلسه شنود ارسال میشود. اگر IRB تشخیص دهد که فرد غیرقابلقبول است، دستور اخراج او را صادر میکند. فردی که به دلیل عضویت یا مقامی ارشد در یک رژیم تعیینشده دستور اخراج دریافت کند، نمیتواند در کانادا درخواست پناهندگی دهد. به همین ترتیب، فردی که پس از درخواست پناهندگی در کانادا، توسط بخش مهاجرت غیرقابلقبول تشخیص داده شود، درخواست پناهندگی او قابل ارجاع به بخش حفاظت از پناهندگان نیست. در این صورت، IRB ممکن است درخواست پناهندگی را خاتمه دهد. IRB مسئولیت دارد که درباره مسائل مهاجرت و پناهندگی بهصورت کارآمد، عادلانه و مطابق با قانون تصمیمگیری کند.»
وزارت مهاجرت کانادا همچنین در پاسخ به این پرسش که آیا مسیری برای درخواست تجدیدنظر درباره افرادی که از سوی مرزبانی با اشاره به این قانون از ورود به کانادا منع شدهاند وجود خواهد داشت یا نه اعلام کرد که تصمیمگیری درباره این موضوع را بر عهده Canada Border Services Agency (سازمان خدمات مرزی کانادا) است.
پاسخهای وزارت مهاجرت فدرال کانادا در حالی مدعی بررسی پروندهها به شکل موردی و عدم تاثیر خدمت اجباری در سپاه بر تصمیم افسران ادارهی مهاجرت است که مشاهدات مداد از برخی پروندهها و نتایج اعلام شده، خلاف آن را نمایش میدهد. در بذخی از نامههای مردودی پرونده، به وضوح خدمت در سپاه پاسداران در پروندهی یکی از اعضای خانواده، دلیل رد درخواست اقامت دائم آنها عنوان شده است و به نظر نمیرسد افسر مهاجرتی پرونده اصلا به دنبال دلیل دیگری گشته باشد و صرف خدمت در سپاه برای او کفایت کرده است.
چنانچه شما به واسطه این قانون دچار مشکلاتی شده اید می توانید گزارش خود را برای «مداد» بفرستید. ما ضمن انتشار این گزارش ها (با رعایت حریم خصوصی افراد) در پیگیری های آینده درباره این موارد از سازمان های دولتی و همین طور فعالان اجتماعی کاناداییهای ایرانیتبار پرسش خواهیم کرد.
پینوشت: تلاش کنگرهی ایرانیان کانادا برای لغو تحریم سپاه پاسداران به دلیل مشکلات پیش آمده برای برخی از سربازان خدمت عمومی در سپاه، با پاسخ قاطع جمعی از خانوادههای سربازان مواجه شد و این تلاش کنگره محکوم گردید.
