مریم ایرانی
فرزند بردهای فراری که زمیندار معروفی شد
الیجا مککوی، در جامعه سیاهپوستان اونتاریو در سال ۱۸۴۴ متولد شد. پدر و مادر او از بردههای فراری آمریکا بودند که با سختی و مشقت فراوان در سال 1837 از ایالت کِنتاکی به کانادا گریخته بودند. در سالهای تاریک بردهداری، بسیاری از سیاهان که از رنج و سختیهای شرایط کار در مزارع اربابی و ستمهای بیپایان آنها به تنگ آمدهبودند، از طریق مسیری که به « راهآهن زیرزمینی Underground Railroad» معروف بود و شامل تمام مسیرهای مخفی و خانههای امنی بود که از آنها برای فراری دادن بردههای فراری از آمریکا به کانادا استفاده میشد، به اونتاریو مهاجرت کردهبودند.
همچنین بخوانید:
پدر الیجا قبل از تولد او با خدمت در ارتش انگلستان و جنگ برای نیروهای انگلیسی در ارتفاعات کانادای علیا، توانسته بود به پاس خدماتش به دولت بریتانیای کبیر، شانزده هکتار زمین کشاورزی از دولت بگیرد. جنگی که پدر الیجا در آن خوش درخشید، شورشی بر علیه فرماندار ایالتی جنوب اونتاریو بود.
بعد از اینکه پدر موفق به گرفتن زمینهای خودش شد، ناگهان از بردهای فراری به مردی زمیندار تبدیل شد. او با همسرش تصمیم گرفتند بچههای زیادی داشتهباشند. آنها دوازده فرزند به دنیا آوردند که یکی از آنها الیجا بود. پدر الیجا برای او تعریف کرده بود که روز تولد او، شعله آتشی را در آسمان دیده است و برای همین معتقد بود که پسرش آینده درخشانی دارد و البته حق داشت.
الیجا تمام کودکی و نوجوانی خود تا سن ۱۵ سالگی را در زمینهای کشاورزی خانوادهاش در اونتاریو سپری کرد. پس از آن بود که برای ادامه تحصیلاتش راهی اسکاتلند شد و بعد از ۵ سال مدرک مهندسی مکانیک خود را به دست آورد.
اختراعی برای نجات جان کودکان کار سیاهپوست
تا اتمام تحصیلات در اسکاتلند، الیجای جوان و با استعداد موفق شدهبود که چندین اختراع را به ثبت برساند.
او طرحهای خارقالعاده زیادی در ذهن داشت که به سرعت آنها را تبدیل به عمل میکرد. بعد از گذراندن دورههای کاری در اسکاتلند، بالاخره الیجا به خانوادهاش در شهر دیترویت در ایالت میشیگان آمریکا پیوست و با توجه به تحصیلات و تجربهاش در کار کردن با موتورهای بخار در راهآهن مشغول به کار شد.
البته او این کار را به سختی به دست آورد. جنگهای داخلی آمریکا تازه تمام شده بود و بیکاری در آمریکا بیداد میکرد. کاری که به الیجا محول شدهبود در بخش آتشکار موتورهای بخار لوکوموتیو بود که باید با مهارت زیاد و بالا، موتورهای بخار لوکوموتیو را برای حرکت در مسیر کنترل میکرد. برای این کار الیجا باید مقدار زغال سنگی که سوزانده میشد را زیر نظر میگرفت. هر چند مرتبه یکبار وقتی قطار توقف میکرد و کارگران زیر دست مککوی، از یک نوع روغن برای روان کردن سیلندر و یاتاقانهای موتور استفاده میکردند. در همین نقطه بود که مککوی، متوجه رنج و مشقت و سختی شد که کودکان کار سیاهپوست در حین انجام این کار متحمل میشدند.
از قدرت و چابکی بدن آنها برای این شغل بهرهبرداریهای زیادی میشد ولی هیچکس به مشکلات و آسیبهای جسمی که در حین این کار طاقتفرسا به این بچهها وارد میشد اهمیتی نمیداد. مک کوی جوان، تصمیم گرفت مشکل را حل کند.
ایده او افزودن یک نوع «دستگاه روغن زنی اتوماتیک» به جای مدل دستی بود که کارگران با آن کار میکردند. برای اینکه این ایده عملی شود، الیجا مککوی، ابتدا تمام طرحهایی را که تا آن زمان در بازار بود مورد تحقیق و بررسی قرار داد. او با دقت نواقصی که در این نمونهها بود را تشخیص داد و در طرح اختراعی خود آنها را رفع کرد. دستگاه او باعث شد تا قطارها دیگر برای روغنکاری مجبور به توقف نباشند و این سرعت قطارها را بالا برد.
اهمیت این اختراع به قدری بود که بلافاصله طرح الیجا وارد صنعت موتوهای بخار آمریکا شد و به شدت در تمام آمریکای شمالی و کانادا فراگیر گردید. در ۲۳ ژوییه سال ۱۸۷۲ الیجا مککوی موفق شد نخستین سیاهپوست کانادایی باشد که اختراع خود را در آمریکا ثبت کردهاست.
بعد از انقلاب مهم صنعتی که مککوی در تاریخ موتورهای بخار ایجاد کرد، بسیاری از افراد سعی کردند که از او تقلید کنند. ناگهان هزاران طرح کپی شده وارد بازار شدند.
به همین دلیل هم بود که صاحبان صنایع وقتی می خواستند موتور سفارش بدهند از اصطلاح معروف the Real McCoy استفاده میکردند. در واقع آن ها میخواستند مطمئن شوند که این موتور اصل است یا کپی است. به همین دلیل این ضربالمثل در زبان انگلیسی رایج شد. البته جالب است بدانید که کاناداییها نخستین کسانی بودند که این ضربالمثل را درست کردند. همچنین برخی از افراد هم معتقدند ریشه این ضربالمثل به الیجا مک کوی برنمیگردد اما نظر اکثریت این نیست. این اصطلاح به قدری مشهور شد که وارد بسیاری از بخشهای ادبیات وکتابهای آمریکایی شدهاست. حتی در سال ۱۹۶۶ یک برند مشهور ویسکی به نام Old Taylor در آمریکا از این عبارت برای تبلیغ اصل بودن نوشیدنیهایش استفاده میکرد.
پرافتخارترین مخترع سیاهپوست کانادایی
الیجا مککوی، لقب پرافتخارترین مخترع سیاهپوست قرن بیستم میلادی در کانادا و آمریکای شمالی را دارد. او در حدود ۵۷ اختراع بسیار مهم و کاربردی را در دنیای مربوط به موتورهای بخار به ثبت رسانده است. البته مککوی، اختراعات جالب و آشنای دیگری هم دارد. مثل «میز تاشو برای اتو کردن» و یا «دستگاه پاشش اتوماتیک آب روی چمن».
یک نکته جالب اما تلخ درباره مککوی این است که او به اندازه کافی پول نداشت که خودش بتواند طرحهایش را تبدیل به دستگاههای قابل فروش کند. به همین دلیل مجبور شد امتیازات بسیاری از آنها را واگذار کند. شاید برای همین بود که با وجود اینهمه استعداد و توانایی، مککوی هرگز نتوانست به اندازه حقش از نتایج اختراعاتش پول به دست بیاورد.
الیجا مککوی در سال ۱۹۲۰ و در اواخر عمرش توانست بالاخره کارخانه تولید محصولاتش را افتتاح کند. او به شدت تلاشگر و با پشتکار بود و حتی در سن ۷۲سالگی هم اختراع جدیدی را به ثبت رساند. مک کوی در سن ۸۵سالگی و یکسال بعد از مرگ همسرش که یکی از طرفداران حقوق زنان و فعال اجتماعی مشهوری بود، درگذشت. او بعد از مرگ همسرش به شدت دچار غم و اندوه شد. اندوهی که درنهایت او را از پا انداخت.
اثر کار و تلاش الیجا مککوی بر فرهنگ سیاهان آمریکای شمالی بسیار زیاد است. او در تمام عمر برای پیشرفت جامعه سیاهان کانادا و آمریکا تلاش کرد و از نظر مالی به حمایت انجمنهای سیاهپوستان میپرداخت.
در سال ۱۹۷۵ آمریکا یک روز را به افتخار او روز مککوی نامگذاری کرد و در سال ۲۰۱۲ خانه اختراعات الیجا مککوی در میشیگان ایجاد شد. یکی از جملات مشهور او این است: «من همیشه سعی کردم بر خلاف همه مردم، هیچ سیاهی را با هیچ سفیدی مقایسه نکنم.»
اگر به زندگی این مخترع سیاهپوست علاقمند شدهاید، «مداد» خواندن کتاب زیر را به شما پیشنهاد میکند:
این مطلب ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸ در مجله مداد شماره ۱۷ منتشر شده است
