شهرام يزدان‌پناه
پرسش «مداد» خیلی ساده بود: چرا کنگره‌ی ایرانیان کانادا ICC در آخرین لحظه تصمیم گرفت در «کمیسیون بررسی دخالت‌های خارجی در انتخابات و دموکراسی کانادا» شرکت کند؟
اما پاسخ به این پرسش ساده، آنقدرها هم ساده به دست نیامد و وقتی هم که به نتیجه رسیدیم، سه پاسخ مختلف و ظاهراً متناقض از سه عضو مختلف کنگره، دریافت کردیم.
اما قبل از آن اجازه دهید نگاهی کوتاه و مختصر به «کمیسیون بررسی دخالت‌های خارجی در انتخابات و دموکراسی کانادا» و دلایل شکل‌گیری و اهداف آن بیندازیم.
در هفتم سپتامبر سال ۲۰۲۳ و پس از برملا شدن نقش چین در به قدرت رسیدن یک نماینده لیبرال، دولت کانادا تحقیق عمومی در مورد مداخله خارجی در امور داخلی کشور را آغاز کرد. قاضی ماری خوزه هوگ از دادگاه استیناف کبک، مأموریت یافت تا در دو مرحله به این موضوع رسیدگی کند.
در مرحله نخست قرار است به دخالت «بازیگران خارجی» در انتخابات و امور داخلی کانادا رسیدگی شود و سپس در مرحله دوم، راه‌کارهای لازم برای شناسایی، دفع و بی‌تأثیر کردن این دخالت‌ها پیشنهاد شود.
در ابتدا قرار بود تحقیقات فقط روی نقش چین و روسیه متمرکز باشد. اما بعداً و مخصوصاً پس از آنکه نخست‌وزیر در اقدامی طوفانی، هندوستان را به دست داشتن در ترور یک رهبر ناراضی سیک در استان بریتیش‌کلمبیا متهم کرد، نام هندوستان نیز به این لیست اضافه شد.
از آن زمان برخی از فعالان سیاسی ایرانی-کانادایی، حزب محافظه‌کاران کانادا و علی احساسی از حزب لیبرال کانادا، خواستار قرار دادن نام جمهوری اسلامی در لیست «بازیگران خارجی» شدند تا به نقش احتمالی جمهوری اسلامی در دخالت در انتخاب‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ و همچنین دخالت در عملکرد دموکراسی در کانادا رسیدگی شود.
پس از آن بود که کنگره ایرانیان کانادا خواستار حضور در جلسات کمیسیون تحقیق شد و با ارسال یک درخواست لحظه‌ی آخری توانست مجوز حضور در هر دو فاز این کمیسیون را در جایگاه بالایی از نظر سطح دسترسی به اسناد کمیسیون و امکان اعمال نظر در آنها به دست آورد. جایگاهی هم‌تراز احزاب سیاسی عمده‌ی کانادا!
در پاسخ به پرسش «مداد» درباره‌ی دلیل حضور این کنگره در کمیسیون تحقیق، ابتدا آرزو خدیر، رئیس هیئت‌مدیره‌ی کنگره‌ی ایرانیان کانادا گفت که چون نام ایران به میان آمده، کنگره تصمیم گرفته در نقش ناظر و شنونده در اجلاس کمیسیون شرکت کند اما قصد ندارد دخالتی در روند رسیدگی انجام دهد و فقط شنونده خواهد بود.
اما چند دقیقه‌ی بعد و زمانیکه علی چنگیزی از اعضای سابق کنفدراسیون دانشجویان ایرانی در خارج از کشور در سال‌های ۱۹۷۰ و عضو فعلی کنگره‌ی ایرانیان کانادا، مشغول برشمردن فعالیت‌های این کنگره بود، با اشاره به اهمیت کمیسیون تحقیق درباره‌ی دخالت خارجی، گفت که کنگره در این کمیسیون شرکت می‌کند تا توضیحاتی در خصوص چگونگی ورود عوامل جمهوری اسلامی به خاک کانادا و دخالت آنها در امور داخلی کانادا ارائه دهد.
زمانیکه خبرنگار «مداد» به این تناقض در پاسخ‌های رئیس کنگره و یکی از اعضای آن که فردی با سابقه‌ی سیاسی طولانی است، اشاره کرد، رضا نامداری از اعضای هیئت‌مدیره‌ی کنگره‌ی ایرانیان کانادا وارد بحث شد و جزئیات بیشتری را بیان کرد.
به گفته‌ی رضا نامداری، این کمیسیون قرار است علاوه بر بررسی دخالت‌های احتمالی کشورها و دولت‌های دیگر، درباره‌ی دخالت احتمالی بازیگران غیردولتی نیز بررسی کند.
این عضو هیئت مدیره‌ی ICC اضافه کرد: « زمانیکه ما دیدیم بخشی از سیاستمداران تندروی ایرانی در تلاشند تا نام ایران را به هم به لیست بازیگران مداخله‌گر اضافه کنند، گفتیم که این خوب است که بررسی شود چه کشورهایی در انتخابات کانادا مداخله کرده‌اند اما بازیگران غیردولتی هم هستند که از دولت‌ها برای دخالت در انتخابات و سیاست کانادا پول می‌گیرند. دوستان ما در کنگره قبلاً گزارش‌هایی از این بازیگرهای غیردولتی تهیه کرده بودند که ما آنها را ضمیمه‌ی درخواست‌مان برای قاضی فرستادیم و این گزارش‌ها برای قاضی جالب بود و اینگونه بود که درخواست حضور ما در کمیسیون پذیرفته شد.»
هرچند اعضای کنگره‌ی ایرانیان کانادا توضیح بیشتری درباره‌ی آن بازیگر غیردولتی ارائه ندادند، اما با توجه به سوابق به نظر می‌رسد منظور آنها سازمان مجاهدین خلق باشد. سازمانی که تا سال ۲۰۱۲ در کانادا به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شد و گرچه طبق نظرسنجی‌ها هیچ محبوبیت و جایگاهی نزد افکار عمومی ایرانیان ندارد و قاعدتاً تهدیدی برای جمهوری اسلامی به شمار نمی‌رود؛ اما همواره توسط رژیم و عوامل داخلی و خارجی آن به عنوان چماقی جهت ساکت کردن مخالفان، منفور کردن آنها نزد افکار عمومی، دلسرد کردن‌شان از فعالیت سیاسی-اجتماعی و شکستن اتحاد مردم، مورد سواستفاده قرار گرفته است.
«مداد» قبلا نظر رسمی کانادا درباره‌ی این سازمان را از وزارت خارجه پرسیده بود و سخنگوی وزارت امور خارجه کانادا در پاسخ، به صراحت گفته بود که: «کانادا سازمان مجاهدین خلق را به‌عنوان یک بازیگر سیاسی معتبر به رسمیت نمی‌شناسد، از آن پشتیبانی نمی‌کند و هیچ نوع ارتباط و تماسی با این گروه ندارد.»
کاوه شهروز، فعال حقوق بشر ساکن تورونتو و حقوقدان عضو «کالکتیو عدالت برای ایرانیان» (IJC) که در فاز دوم کمیسیون تحقیقات درخصوص «دخالت خارجی در کانادا» شرکت می‌کند، درباره‌ی توجه ICC به موضوع «بازیگر غیردولتی»، به خبرنگار مداد گفت که: «کنگره‌ی ایرانیان کانادا (ICC) دیدگاه اکثریت قریب به اتفاق جامعه ایرانی-کانادایی را نمایندگی نمی‌کند و مواضع آن مانند مواضع رژیم جمهوری اسلامی در تهران است. خیلی گویا است، وقتی اکثر ایرانی‌های کانادایی نگران نفوذ رژیم در کانادا هستند، ICC برای حمله به یک گروه کوچک و بی‌ربط، وارد تحقیقات کمیسیون می‌شود. موضوع این است که در واقع آنها می‌خواهند با ایجاد مسیرهای انحرافی، مانع تحقیقات در مورد دخالت جمهوری اسلامی در کانادا شوند.»
در جلسه‌ی نوروزی کنگره که عصر سه‌شنبه برگزار شد، اعضای حاضر کنگره در آن جلسه، خود اذعان می‌کردند که فقط نماینده‌ی اعضای خود هستند که بنا بر گفته‌ی رضا نامداری در حال حاضر حدود ۲۰۰ نفر هستند. محمد راد، عضو دیگر هیئت مدیره‌ی کنگره نیز زمانیکه بحث بالا گرفته بود گفت که در دور پیش، ما انتخابات هیئت‌مدیره را برده‌ایم و فعلا کنگره طبق نظر ما اداره می‌شود و بقیه را تشویق کرد این را بپذیرند و اگر انتقادی دارند، در انتخابات بعدی شرکت کنند و کنترل کنگره را به دست گیرند.
تشنج در جلسه‌ی نوروزی که علی‌رغم تلاش عده‌ای از حاضران برای ایجاد آرامش، به شکل دائمی تشدید می‌شد، باعث شد تا «مداد» نتواند باقی پرسش‌های خود را با رئیس کنگره مطرح کند. امیدواریم فرصتی دست دهد تا رئیس کنگره‌ی ایرانیان کانادا بتواند در یک پخش زنده‌ی اینترنتی به این پرسش‌ها از جمله موارد زیر پاسخ دهند:
۱. آیا کنگره‌ی ایرانیان کانادا با توجه به اسم اشتباه‌اندازش، در مکاتبات خود با دولت و پارلمان کانادا به صراحت اعلام می‌کند که فقط نماینده‌ی اعضای خود است و نه نماینده‌ی کل کامیونیتی ایرانیان کانادا؟
۲. آیا همه‌ی اعضای کنگره‌ی ایرانیان کانادا، از افراد ایرانی-کانادایی هستند؟
۳. آیا کنگره‌ی ایرانیان کانادا (ICC) برنامه‌ای برای جمع‌آوری اسناد و مدارک از ادعاهای فعالین ایرانی-کانادایی مبنی بر دخالت‌های جمهوری اسلامی در کانادا و ارائه‌ی آنها به کمیسیون دارد؟ اگر نه، چرا؟ اگر بله، چگونه؟
۴. در چند سال اخیر بسیاری از فعالین ایرانی-کانادایی مخالف جمهوری اسلامی بنا بر ادعای خودشان که در رسانه‌های اصلی کشور منتشر شده، مورد تهدید، ارعاب و خشونت سیستماتیک جمهوری اسلامی قرار گرفته‌اند، آیا کنگره قبل از شرکت در کمیسیون با این افراد گفتگو کرده و مدارک را جمع‌آوری کرده است؟ اگر نه، چرا؟ اگر بله، چه نتایجی به دست آورده؟
۵. آیا کنگره‌ی ایرانیان کانادا قصد دارد مدارکی از حضور و فعالیت عوامل فعلی جمهوری اسلامی و اعضای سپاه پاسداران که وارد خاک کانادا شده‌اند را در کمیسیون مطرح کند؟ اگر نه، چرا؟ اگر بله، این اسناد به چه کسانی اشاره دارد؟
حواشی جلسه‌ی نوروزی کنگره‌ی ایرانیان کانادا
جلسه‌ی نوروزی کنگره‌ی ایرانیان کانادا در مونترال که سه‌شنبه دوم آوریل در کافه‌ی زعفران برگزار شد، قبل از شروع، باعث ایجاد جنجال در فضای مجازی شده بود.
عده‌ای از فعالین مونترالی منتقد کنگره، از گروه‌های کمیته‌ی یادمان، ستاد زن زندگی آزادی مونترال و حلقه‌ی جوانان، از صبح در فضای مجازی درباره‌ی این جلسه نوشته بودند. این موضوع باعث شد تا جلسه با حضور پلیس و ممانعت از ورود برخی از این فعالین به محیط کافه آغاز شود که در نهایت با پادرمیانی خانم طوفان، فعال مستقل پادشاهی‌خواه برطرف شد.
بحث، خیلی داغ و جنجالی شروع شد اما در ادامه برای لحظاتی آرام گرفت و منطقی شد ولی با کوچک‌ترین حرفی که خلاف میل یکی از طرفین بود، دوباره اوج می‌گرفت و داغ می‌شد.
مالک کافی‌شاپ زعفران که از این بحث‌های داغ، حیران شده بود با میهمان کردن همگی حاضران به چای تازه‌دم، تلاش داشت تا نقش مصلح را بازی کند. در انتها هم از اینکه کافه‌ی کوچک، دنج و زیبایش محلی برای «گفتگو» شده بود، ابراز خوشحالی کرد. اگر هنوز گذرتان به این کافه نیفتاده، خودتان را به یک ساندویچ سوسیس‌بندری و چند فنجان چای داغ، کمی شله‌زرد و شاید بستنی زعفرانی، میهمان کنید.
