مریم ایرانی
در حوالی شرقی‌ترین بخش خیابان شربروک، یک کافی‌شاپ «تیم هورتونز» (یا آنطور که فرانسوی‌ها تلفظ می‌کنند، «تیم هورتون») زیبا، با چراغ‌های قرمز و طراحی همیشگی و آشنایش دیده می‌شود که بسیار نزدیک به کانال بزرگی است که یکی از مهم‌ترین شاخه‌های رود سن‌لوران از آن عبور می‌کند. مثل همه تیم‌هورتون‌های دیگر، محلی برای توقف و رفع خستگی است. نشستن در این تیم‌هورتون زیبا و بکر در انتهای شرقی‌ترین قسمت خیابان شربروک لذت ویژه‌ای دارد. خصوصاً اینکه طراحی داخلی‌اش هم بسیار منحصربه‌فرد است. تابلوی بزرگی از کسی که این دم‌ودستگاه بزرگ را که پرفروش‌ترین برند کانادایی قهوه است به راه انداخته، روی دیوار به چشم می‌خورد.
امروزه، فنجانی قهوه با ترکیب دو شکر و دو کرم یا همان دابل-دابل، علامت شناسایی یک برند محبوب کانادایی در سراسر آمریکای شمالی و حتی بخش‌هایی از اروپا و خاورمیانه است. شاید درست به همین دلیل در حوالی روز ملی کانادا باید به سراغ تیم هورتونز رفت.
«تیم هورتونز» در زبان فرانسوی که زبان غالب مونترالی‌هاست، در بعضی موارد «تیم هورتون» تلفظ می‌شود. ما در این متن از هر دو تلفظ استفاده کرده‌ایم
شراکت سرنوشت‌ساز بازیکن تیم هاکی
«تیم هورتون»، Tim Horton، پسری از اهالی شهر هامیلتون، یکی از بازیکنان ثابت تیم هاکی روی یخ استان انتاریو بود. او سال‌ها در پست دفاع، باقدرت بدنی بالایی که داشت برای تیم تورنتو مپیل لیف به میدان‌ها‌ی ورزشی می‌رفت و رکوردهای بسیار بزرگی هم به‌جای گذاشت.
البته به‌جز این تیم مشهور، «تیم هورتون» برای چندین تیم مطرح آمریکایی هم بازی کرده اما به‌جرئت می‌توان گفت که پرافتخارترین سال‌های ورزش حرفه‌ای او به حدفاصل سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۸ با تیم میپل لیف برمی‌گردد. در اواسط دوران بازی حرفه‌ای «تیم هورتون»، او با مردی به نام «جیم چاراد» Jim Charade آشنا شد که سرنوشت او را از یک بازیکن پرافتخار تیم هاکی به یک مرد سرمایه‌دار و بزرگ تغییر داد.
جیم چاراد، فردی علاقه‌مند به تجارت ولی اندکی بداقبال بود. او سال‌های زیادی تلاش کرده بود تا یک سری رستوران‌های زنجیره‌ای قهوه و دونات به راه بیندازد ولی همه تیرهایش به سنگ خورده بود و به‌اصطلاح کارش رونق و بازار خوبی پیدا نکرده بود. برای همین هم به ذهنش رسید که از یک نام مشهور برای اهداف تجاری‌اش استفاده کند.
همچنین بخوانید:
او با چند واسطه با «تیم هورتون» که آن روزها در هاکی نام بزرگی برای خودش شده بود، وارد مذاکره شد و توانست هورتون را به سرمایه‌گذاری روی طرحش قانع کند. ولی تیم هورتون علاقه‌ای به فروختن دونات و قهوه نداشت و به این دلیل آن‌ها نخستین مغازه خود را در قالب یک همبرگر فروشی در منطقه‌ای به نام North Bay در استان انتاریو به راه انداختند.
ولی ظاهراً سرنوشت مسیر دیگری برای تیم هورتون انتخاب کرده بود. کار همبرگر فروشی اصلاً امیدوارکننده پیش نرفت و در آوریل ۱۹۶۴، تیم هورتون و چاراد اولین مغازه تیم هورتون را که امروز در ایستگاه پمپ‌بنزین قدیمی در شهر هامیلتون واقع‌شده به راه انداختند. برای شروع آن‌ها هر دونات را ۶۹ سنت و هر فنجان قهوه را ۱۰ سنت می‌فروختند و دونات‌هایشان دو طعم هم بیشتر نداشت. بااین‌حال بالاخره اتفاقی که سال‌ها جیم چاراد منتظر آن بود رخ داد.
ایده جدید او و تیم هورتون به‌سرعت شهرت پیدا کرد و دونات‌های آن‌ها در دهه ۶۰ تبدیل به دونات‌های مشهور کانادا شد. شهرتی که تا به امروز ادامه دارد. به‌زودی شعبات جدید تیم هورتونز درجاهای مختلف افتتاح شدند و این نام تجاری کانادایی فراتر از انتظار صاحبانش محبوب شد و رشد کرد.
در سال ۱۹۶۷، تعداد شعبات تیم هورتون به ۳ عدد رسیده بود که یک افسر پلیس سابق شهر هامیلتون به نام ران جویس Ron Joyce، برای شراکت با تیم هورتون اعلام آمادگی کرد. این دو با یکدیگر شعبه چهارم تیم هورتونز را راه انداختند. در سال ۱۹۶۸ دیگر تیم هورتون نه‌تنها یک نام مشهور ورزشی نبود، بلکه یکی از مولتی میلیونر‌های محبوب کانادا هم شده بود.
مرگ نابهنگام تیم هورتون
تیم هورتون با مجموعه کافی‌شاپ‌های زنجیره‌ای‌اش ثروت بزرگی را به ارمغان آورد. ولی ناباورانه و در اوج قدرت در سال ۱۹۷۴ در یک تصادف رانندگی، اندکی بعد از برد در یک بازی تیم هاکی میپل لیف و درحالی‌که یکی از سه ستاره زمین انتخاب شده بود، درگذشت.
نکته عجیب این بود که او در مسیر خود توقف کوتاهی هم نزد «ران جویس» کرد و چون به دلیل مصرف الکل حال مناسبی برای رانندگی نداشت، جویس خواست که همراهش شود و نگذارد رانندگی کند ولی هورتون این مسئله را رد کرد.
بعد از اعتراضات جدایی‌طلبان کبکی و هواداران حفظ زبان فرانسه و حذف نام‌های انگلیسی، کافی‌شاپ‌های تیم هورتونز مجبور شدند که عنوان مغازه خود را با حذف آپاستروف که علامت زبان انگلیسی است از Tim Horton’s به Tim Hortons تغییر دهند.
مرگ تیم هورتون، تمام کانادا را در بهت فرو برد و شرکای تجاری‌اش را نگران کرد. آن‌ها نمی‌دانستند آینده این کافی‌شاپ‌ها چه خواهد شد. در این میان اما رون جویس نگذاشت کسب‌وکار رفیق و شریک ازدست‌رفته‌اش روی زمین بماند.
او به‌سرعت سهم یک‌میلیون دلاری خانواده تیم هورتون را از همسر بیوه او خرید و مالک این تجارت مشهور شد. تا آن زمان ۴۰ کافی‌شاپ به نام تیم هورتونز در سطح کانادا وجود داشت که باهمت و مدیریت جویس، تعداد آن‌ها در سال ۲۰۱۳ به ۴ هزار و ۶۰۰ شعبه رسید. پسر ارشد ران جویس چند سال بعد با دختر بزرگ تیم هورتون ازدواج کرد و این باعث عمیق‌تر شدن ریشه‌های خانوادگی و تجاری آن‌ها شد.
البته همسر تیم هورتون بعدها از فروش سهمش به ران جویس پشیمان شد و چندین بار علیه او شکایاتی را مطرح کرد ولی راه به‌جایی نبرد. بااین‌حال دخترش به‌عنوان عروس جویس هم‌اکنون به همراه شوهرش، شعبه‌ای از تیم هورتونز در انتاریو را اداره می‌کنند. ران جویس برای یادبود تیم هورتون، یک بنیاد خیریه حمایت از کودکان تأسیس کرد و بارها به‌عنوان مدیر و کارآفرین نمونه کانادایی در انجمن‌ها و محافل مشهور موردتقدیر قرار گرفت.
حقایقی جالب درباره کافی‌شاپ‌های تیم هورتون
در سال ۱۹۷۶ و حدود دو سال بعد از مرگ تیم هورتون، ایده جدید تیم‌بیت TIMBIT که یک نوع دونات لقمه‌ای بود به‌سرعت محبوب و انواع طعم‌های آن وارد کافی‌شاپ‌های تیم هورتونز شدند. امروز هم اگر سراغ کافی‌شاپ‌های تیم هورتون بروید، تیم‌بیت‌های محبوب را خواهید یافت. به‌تدریج و درگذر سال‌ها انواع مافین، کیک، کروسان و حتی غذاهای گرم هم به منوی تیم‌هورتون اضافه شدند.
کانادایی‌ها سالانه در حدود ۱۴ میلیارد فنجان قهوه مصرف می‌کنند (منبع) که از این تعداد دو میلیارد فنجان آن را تیم هورتونز تهیه می‌کند. این مقدار مصرف قهوه حتی از آمریکا، ایتالیا و فرانسه هم بیشتر است.
میزان فروش قهوه در کافی‌شاپ‌های تیم هورتون در کانادا از رقبایی چون استارباکس بیشتر است. همچنین میزان مصرف دونات کانادایی‌ها نسبت به همسایه خود یعنی آمریکا به لطف دونات‌های تیم هورتون بیشتر است. به‌عنوان یک فست فود هم تیم هورتون در کانادا محبوبیت خودش را دارد و حتی با مک‌دونالد می‌تواند رقابت کند.
چند واقعیت تاریخی
- قهوه محبوب و پرفروش تیم هورتون که به دابل-دابل مشهور است و معنی دو شکر و دو کرم در قهوه را می‌دهد، آن‌قدر شهرت جهانی پیدا کرد که در سال ۲۰۰۴ میلادی به‌عنوان یک کلمه وارد دیکشنری آکسفورد شد.
- یکی از مشهورترین چهره‌های سیاسی که اولین بار دابل-دابل را در آمریکا سر زبان‌ها انداخت، کاندولیزا رایس بود. او بعد از سفری که به کانادا داشت و از این قهوه محبوب نوشید یکی از طرفداران آن شد.
- بعد از اعتراضات جدایی‌طلبان کبکی و هواداران حفظ زبان فرانسه و حذف تمام نام‌های انگلیسی از مغازه‌ها، کافی‌شاپ‌های تیم هورتون مجبور شدند که عنوان مغازه خود را از Tim Horton’s به Tim Hortons (با حذف آپاستروف که علامت زبان انگلیسی است) تغییر بدهند تا بتوانند در کبک باقی بمانند و بعدها این تغیر را به‌طور رسمی در تمام شعب داخلی و خارجی هم اعمال کردند.
- در سال ۲۰۱۴ «برگر کینگ» که یک برند آمریکایی است برای خرید تیم هورتون اعلام آمادگی کرد و مبلغ ۱۱/۴ میلیارد دلار پیشنهاد داد. اما کانادایی‌ها تیم هورتوزن را نفروختند. آن‌ها این نام تجاری را یک هویت ملی می‌دانند که نمی‌خواهند به دست آمریکایی‌ها بیفتد.
- توجه بیش‌ازحد کانادایی‌ها به برند تیم هورتون و منوهای محبوبی چون TIMBIT یا همان دونات لقمه‌ای باعث شده که برخی کانادا را ملت TIMBIT هم بدانند. مقالات و تحقیقات زیادی در این زمینه وجود دارند و حتی موزه‌ای هم در شهر هامیلتون برای این برند محبوب تاسیس شده است. تیم هورتون بخش مهمی از هویت ملی مردم کانادا است که روزی رؤیای یک بازیکن تیم هاکی بود.
این مطلب ششم ژوئیه ۲۰۱۸ در مجله «مداد» شماره ۱۵ منتشر شده است
در پایان توجه شما را به یکی از جالب‌ترین تبلیغات تلویزیونی «تیم هورتونز» / «تیم هورتون» جلب می‌کنیم:
