پوریا ناظمی
این شب ها آسمان میزبان دنباله داری است که چندین هزار سالی را به سفر از لبه منظومه شمسی به سوی ما سپری کرده است.
اگر به ستاره‌شناسی علاقه دارید و خبرهای آن را دنبال می‌کنید حتماً شنیده‌اید که این شب‌ها آسمان شب میزبان میهمانی دیدنی و چشم‌گیر است.
دنباله‌دار ZTF (C/2002 E3) این شب‌ها میهمان آسمان سرد زمستانی است و اگر دسترسی به دوربین دوچشمی یا تلسکوپی کوچک داشته باشید به‌راحتی می‌توانید آن را این شب‌ها در نیمه شمالی آسمان تماشا کنید.
در حال حاضر قدر ظاهری این دنباله‌دار (معیاری برای تعیین میزان درخشش ظاهری اجرام آسمانی) در حدود 6.5 تا 7 است و این یعنی اگر شما از آسمانی تیره‌وتار بهره‌مند باشید شاید بتوانید با چشم غیرمسلح آن را به شکل لکه محو مه‌آلودی تماشا کنید. اما اگر آسمانی نیمه تارک در اختیار دارید با کمک یک دوربین دوچشمی یا تلسکوپی کوچک می‌توانید به استقبال این دنبال دار روید.
برخی از پیش‌بینی‌ها حدس می‌زنند تا اواخر ژانویه قدر این دنباله‌دار به حدود 5 برسد که به‌شرط داشتن آسمانی تاریک در رده مشاهده‌پذیری با چشم غیرمسلح قرار خواهد گرفت. همچنین این دنباله‌دار هدفی عالی برای کسانی است که به عکاسی از اجرام آسمانی علاقه دارند. به‌خصوص آن‌هایی که عکاسی از عمق آسمان را ترجیح می‌دهند.
در تصاویری که از این دنباله‌دار گرفته‌شده می‌توانید دنباله آن را به رنگ آبی و سبز مشاهده کنید. دلیل این رنگ که بسیاری از دنباله‌دارهایی که در حال حرکت به سمت خورشید هستند، دنباله خود را به آن رنگ می‌کنند، تأثیر متقابل پرتوها فرابنفش خورشیدی است که زمانی که با مواد آلی موجود در هسته دنباله‌دار برخورد می‌کند باعث آزاد شدن ترکیبات ساده‌تری می‌شود که به رنگ سبز دیده می‌شوند. یکی از این مواد ترکیب دواتمی کربن یا C2 است.
این دنباله‌دار نخستین بار در سال 2022 (دوم ماه مارس 2022) کشف شد. کشف آن به کمک پروژه‌ای به نام Zwicky Transient Facility رخ داد. این پروژه مشارکتی بین بخش خصوصی و عمومی است و ابزار اصلی آن که تلسکوپی 48 اینچی است در مجموعه رصدخانه پالومار متعلق به کلتک در کالیفرنیا قرار دارد. این ابزار هر دو شب یک بار با کمک ابزار تصویربرداری خود که میدان دید گسترده‌ای دارد آسمان را به دنبال هر شی متحرکی در آسمان نیمکره شمالی جستجو می‌کند و تاکنون تعداد زیادی سیارک، دنباله‌دار و ابرنواختر را کشف کرده است.
زمانی که این ابزار توانست این جرم تازه را کشف کند محققان گمان می‌کردند با یک سیارک مواجه هستند اما یک شب پس از این کشف، هیروهیسا ساتو، اخترشناس ژاپنی از آن عکاسی کرد و متوجه گیسویی کوچک در اطراف آن وجود دارد. در آن زمان این دنباله‌دار در آسمان از قدر 17 دیده می‌شد و در فاصله‌ای معادل پنج برابر فاصله میانگین زمین از خورشید از زمین قرار داشت.
در یکی دو شب پیش رو این دنباله‌دار در صورت فلکی عوا (گاو ران قرار دارد) اما هر شب حدود یک و نیم درجه (سه برابر قطر ماه کامل) در آسمان به سمت شمال حرکت می‌کند. و اول فوریه از نزدیک‌ترین فاصله خود از زمین که حدود 42 میلیون کیلومتر است عبور می‌کند. اگرچه حضیض و نزدیک‌ترین فاصله آن از خورشید روز 12 ژانویه بود و آن را پشت سر گذاشته‌ایم.
برای عرض‌های شمالی بالاتر (مانند کانادا) این دنباله‌دار از 17 ژانویه در دایره قطبی قرار می‌گیرد و تمام مدت شبانه‌روز بالای افق قرار دارد.
امشب و فردا این دنباله‌دار در نیمه‌شب حدود 10 درجه بالای افق قرار دارد و تا 21 ژانویه ارتفاعش از افق در نیمه‌شب به حدود 21 درجه‌ای از افق می‌رسد که فرصت بهتری برای رصد آن در اختیار رصد گران قرار می‌دهد.
این دنباله‌دار حدود 50 هزار سال پیش سفر خود از دوردست‌های منظومه شمسی (ابر اورت به‌سوی خورشید را آغاز کرده بود و پس از ملاقات با خورشید بار دیگر راه خانه دوردست خود را در پیش خواهد گرفت اگرچه سفر برگشت او ممکن است بسیار طولانی‌تر باشد و چند میلیون سالی به طول بیانجامد.
شما می‌توانید با نرم‌افزارهای نجومی و همین‌طور نقشه‌های رصدی این دنباله‌دار را در آسمان پیدا کنید و از آن تصویربرداری کنید و درنهایت اگر او را دید برایش سفری خوش را در راه بازگشت به دوردست‌های منظومه خورشید آرزو کنید.
منابع:
خبرهای صبحگاهی
نیروانا احسانی
