سپهر صادقی
آزار روانی چیست؟
آزار روانی در محل کار ممکن است به شکل‌های مختلفی بروز کند. اگر مطمئن نیستید که آیا رفتاری که با شما صورت می‌گیرد، در دسته‌بندی آزار روانی قرار می‌گیرد یا خیر، ابتدا چهار سئوال زیر را از خودتان بپرسید:
۱. آیا رفتار آزاردهنده و رنجش‌آمیز (vexatious) است؟
۲. آیا این رفتار تکرارشونده است؟ (یا اینکه فقط یک بار روی داده است)
۳. آیا این رفتار خصمانه و ناخواسته بوده است؟
۴. آیا این رفتار موجب ایجاد محیط کاری آسیب‌زننده برای شما شده است؟
هر پاسخی که به همه پرسش‌های بالا می‌دهید «بله» باشد، در این صورت احتمالا با رفتاری روبرو هستید که از نظر قانونی، «آزار روانی در محل کار» نامیده می‌شود.
چه رفتاری آزاردهنده و رنجش‌آمیز است؟
رفتار آزاردهنده و رنجش‌آمیز به معنای رفتاری نامناسب، تحقیرآمیز و یا توهین آمیز برای فردی است که در معرض آن قرار می‌گیرد. اگر یک «فرد منطقی» در چنین شرایطی قرار گیرد، به این نتیجه می‌رسد که موقعیت مورد نظر اصلا پذیرفتنی نیست. در این شرایط، نیت پشت این رفتار الزاما اهمیتی ندارد. فرض کنید یک نفر یک جوک را در جمع تعریف می‌کند که از نظر خودش، هیچ مشکلی ندارد. اما یک «فرد منطقی» که در برابر آن قرار می‌گیرد، احساس می‌کند که این جوک آزاردهنده است، هر چند که گوینده واقعا قصد و غرضی برای آزار او نداشته باشد.
چه رفتار تکرار شونده است؟
نکته دومی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که رفتار آزاردهنده، رفتاری تکرار شونده است. حرف‌های خشن و بی‌ادبانه یک همکار که روز بدی داشته، به این دلیل که تکرار شونده نیست، معمولا جزو رفتارهای آزاردهنده به شمار می‌آید. اما اگر این همکار به شکلی پیوسته چنین حرف‌هایی بزند، شاید در این دسته‌بندی قرار گیرد.
البته در یک حالت، حرف‌هایی که حتی یک بار زده می‌شود می‌تواند در دسته‌بندی آزار روانی قرار گیرد که برای نمونه می‌تواند به خشونت کلامی دربردارنده تهدید مخاطب به قتل اشاره کرد.
چه رفتاری خصمانه و ناخواسته است؟
رفتار آزاردهنده حتما باید خصمانه باشد. این بدان مهناست که عبارت‌ها و اقداماتی که صورت می‌گیرد باید خشونت‌آمیز، تهدیدکننده و آسیب‌زننده باشد.
رفتار آزاردهنده همچنین باید (از سوی قربانی) ناخواسته باشد. دقت داشته باشید که سکوت قربانی در برابر رفتارهای ناخوشایند به معنای پذیرش و تائید آنها نیست.
آیا رفتار مورد نظر به منزلت یا سلامت روانی و جسمی شما آسیب می‌زند؟
رفتار آزاردهنده موجب می‌شود که فرد قربانی احساس کند از ارزشش در محل کار کاسته شده یا مورد تحقیر قرار گرفته است. البته الزامی نیست که این احساسات دائمی باشند و ممکن است قربانی، برای مدتی محدود، چنین احساسی بیابد.
آیا رفتار موجب ایجاد محیطی شغلی آسیب‌زننده‌ای می‌شود؟
شاید رفتارهای آزارگرانه به شکلی باشد که محیط کار برایتان سمی و ناخوشایند شود. گاهی اوقات، چنین رفتارهایی موجب می‌شود نتوانید به راحتی همانند گذشته، تکالیف شغلی‌تان را انجام دهید.
کارفرمایان موظف هستند از حقوق کارکنان خود دفاع کنند.
تکالیف قانونی کارفرما
در کبک، همه کارفرمایان مکلفند جلوی آزار روانی در محل کار را بگیرند. به محض اینکه کارفرمایتان از وجود رفتار آزارگرانه آگاه شد، باید اقداماتی برای متوقف کردن آن انجام دهند. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه می‌توانید به وب‌سایت «اداره استانداردهای سلامت و ایمنی محل کار کبک» (CNESST) مراجعه کنید.
از نظر قانون، اینکه رفتارهای آزارگرانه توسط چه شخصی صورت می‌گیرد، اهمیتی ندارد. این رفتار ممکن است از سوی رئیس، همکار یا حتی یکی از مشتریان باشد! در هر صورت، از نظر قانونی، کارفرما وظیفه دارد اقداماتی برای محافظت از کارکنانش در برابر رفتارهای آزارگرانه انجام دهد.
قانون از چه کسی حمایت می‌کند؟
کارکنان سازمان‌ها یا کسب‌وکارها تحت حمایت قانون موسوم به «قانون استانداردهای احترام به نیروی کار» (Act respecting labour standards) در استان کبک و یا «مقررات کار کانادا» (Canada Labour Code) قرار می‌گیرند. با این وجود، افراد خویش‌فرما (self-employed) تحت پوشش هیچ کدام از این دو قانون قرار ندارند.
برای اطلاعات بیشتر درباره اینکه آیا حقوق‌تان تحت پوشش این قوانین قرار دارد یا خیر، می‌توانید به صفحه ویژه‌ای در وب‌سایت «اداره استانداردهای سلامت و ایمنی محل کار کبک» (CNESST) یا این صفحه در وب‌سایت دولت کانادا مراجعه کنید.
کسانی که به دورکاری مشغولند نیز تحت پوشش این قانون قرار می‌گیرند.
کارفرمایان باید سیاست‌هایی برای جلوگیری از آزار روانی داشته باشند
کارفرمایان مکلفند یک سری سیاست‌ها را برای جلوگیری از آزار روانی کارکنان‌شان تدوین کنند. این سیاست‌ها حتما باید دو بخش مهم داشته باشد:
- مقرراتی برای جلوگیری از آزار روانی
- فرآیندی برای گزارش‌دهی و توقف موارد آزار، به محض وقوع
به عبارت دیگر، اگر با آزار روانی روبرو شدید، کارفرما به شما می‌گوید که باید این موضوع را به اطلاع چه کسی برسانید و چه فرآیندی را باید دنبال کنید.
جزئیات این سیاست باید در محل کار در دسترس کارکنان باشد.
اگر با آزار روانی روبرو شدیم، چه کار کنیم؟
اگر فکر می‌کنیم قربانی آزار روانی در محل کار شده‌اید، چند گزینه پیش روی‌تان خواهد بود:
- بهره‌گیری از منابع مرتبط: سازمان‌هایی مثل «مرکز کمک و اطلاعات آزار جنسی در محل کار» (GAIHST) و نیز سازمان Juripop می‌توانند به شما برای شناخت بهتر حقوق‌تان و ارائه شکایت کمک کنند.
- اطلاع دادن به کارفرما و اتحادیه شغلی: در گام بعد، بد نیست کارفرمایتان یا اتحادیه کاری (یا هر دوی آنها) را از ماجرایی که برایتان روی داده آگاه کنید. به یاد داشته باشید که کارفرما از نظر قانونی، ملزم به بررسی این موضوع، بلافاصله پس از اطلاع از آن است. اگر نمی‌دانید باید با چه کسی صحبت کنید، شاید بد نباشد به سیاست مکتوب شرکت درباره آزار در محل کار مراجعه کنید. در این سیاست، فردی که مسئول بررسی این موضوع است، مشخص شده است.
- ارائه شکایت: اقدام دیگر این است که شکایتی رسمی ارائه دهید. این شکایت باید به «اداره استانداردهای سلامت و ایمنی محل کار کبک» (CNESST) ارائه شود. در وب‌سایت این اداره می‌توانید گام‌های لازم برای ثبت شکایت و مراحل پس از آن را ببینید.
البته می‌توانید شکایت‌تان را به «کمیسیون حقوق بشر کبک» (Québec’s Commission des droits de la personne) هم ارائه کنید.
اگر به خاطر آزارهای روانی در محل کار، مجبور به ترک آنجا شدید، می‌توانید غرامت دریافت کنید. اطلاعات بیشتر را اینجا ببینید.
- پیگیری قانونی یا ارائه شکایت به پلیس: در نهایت اینکه می‌توانید از فرد آزارگر شکایت کنید و یا اینکه شکایت‌تان را به پلیس تحویل دهید.
بسته به وضعیتی که دارید، می‌توانید یک یا چند تا از این گزینه‌ها را در پیش بگیرید. دقت داشته باشید که نظام قضایی، پیچیدگی‌های زیادی دارد و شاید لازم باشد از یک وکیل کمک بگیرید.
رفع مسئولیت مداد: این مطلب صرفا برای آشناسازی مخاطبان با کلیات مربوط به حقوق شهروندی در محل کار تهیه شده و جایگزین دریافت مشاوره حقوقی از وکلا و کارشناسان مرتبط نیست.
نیروانا احسانی
خبرهای صبحگاهی
