زهرا فرودی
زمستان بخش مهمی از هویت کاناداست که البته نمی‌تواند مردم آن را در خانه نگه دارد. آنها با شرکت در فعالیت‌ها و ورزش‌های زمستانی مانند هاکی، اسکی آلپاین و صحرایی، اسنوبرد، اسکیت و اسنوموبیل‌سواری این فصل سخت و طولانی را برای خود قابل تحمل‌تر می‌کنند.
بدن انسان، به‌طور طبیعی، برای تحمل دماهای بسیار پایین یا بسیار بالا طراحی نشده است و منظور از خطرات سرما، اتفاقاتی است که با قرارگرفتن انسان در دماهای بسیار پایین برای بدن می‌افتد.
در اینجا به 5 اتفاق وحشتناکی که ممکن است در سرمای شدید برای بدن انسان بیافتد، اشاره می‌کنیم که ممکن است به قیمت جان او تمام شود. با دانستن این خطرات، امید است که با آگاهی بیشتر برای فعالیت ایمن‌تر در فصل زمستان، قدم به بیرون از خانه بگذاریم.
یخ‌زدن قرنیه
اگر زمان زیادی را بیرون از خانه در سرمای وحشی با بادهای شلاقی زمستان سپری می‌کنید، حتماً باید این سوال را از خود بپرسید که: آیا کره چشم واقعاً می‌تواند یخ بزند؟
در مواجهه‌ی کوتاه با سرما، خیر! به‌طورکلی، دویدن در فضای باز، باعث جمع‌شدن اشک در چشمان انسان شده، نقطه انجماد آن کاهش می‌یابد و پلک زدن عادی، عملکرد آنها را منظم نگه می‌دارد.
البته اگر اهل اسکی یا اسنوموبیل‌سواری هستید، یا مجبورید زمان زیادی را بیرون از منزل درمعرض وزش باد سپری کنید و فراموش می‌کنید، داستان کاملاً فرق خواهد کرد. زیرا در آن‌صورت، حتماً باید چشمها را با عینک مخصوص بپوشانید.
طبق نتایج تحقیقات اخیر، بازکردن چشمها در معرض باد و سرمای شدید بدون محافظ، می‌تواند باعث یخ‌زدن قرنیه شود.
این خطر آن‌قدر جدی است که گاهی مردم را از شرکت در مسابقات زمستانی قطب شمال مانند مسابقات Alaska Iditarod منصرف می‌کند. حرکت در چنین سرمایی، در کمترین آسیب، انسان را دچار تاری دید می‌کند؛ حتی اگر با کمپرس یا دست گرم، آن قسمت از صورت را مجدداً گرم کنید. حتی لنزهای طبی در چنین شرایطی با خطر یخ‌زدگی مواجه هستند.
معمولاً، در فرصتی که قربانی خود را به پزشک برساند، دمای چشم بالاتر رفته و از انجماد خارج می‌شود و آسیب آن طی چند روز یا چند هفته بهبود می‌یابد؛ اما موارد شدیدتر می‌تواند منجر به ازدست‌رفتن بافت قرنیه شده و نیاز به جراحی ترمیمی داشته باشد.
پس اگر علاقمند به ورزش‌های زمستانی در فضای باز هستید، عینک خود را فراموش نکنید!
خشکی و سفتی پوست پس از انجماد
حداقل حسن چشم این است که پس از یخ‌زدن، خشک نمی‌شود. اما اندام‌هایی مثل پاها، انگشتان دست، انگشتان پا می‌توانند به‌حدی منجمد شوند که از بدن‌تان بیفتند یا لازم شود که قطع شوند.
به دنیای عجیب سرمازدگی خوش آمدید! برخلاف یخ‌زدگی که در آن تنها پوست منجمد می‌شود و فرد احساس سوزش یا گزگز می‌کند، در سرمازدگی، نه تنها پوست، بلکه ماهیچه‌ها، بافت‌ها و چربی زیر آن را نیز منجمد می‌شود. اندام سرمازده، بی‌حس شده و فرد احساس سوختگی و فلج‌شدن می‌کند.
اگر از وسایل پوششی مناسب استفاده نکنید و درمعرض باد شدید قرار بگیرید، این خطر شما را تهدید می‌کند.
هنگامی که سرمای باد به زیر از -40 برسد، اتفاقی که حداقل، یک‌بار در فصل، برای هر بخش از کشور پیش می‌آید، پوست ممکن است در عرض چند دقیقه یخ بزند و هرچه مدت طولانی‌تری در سرما بمانید، شدت آسیب بیشتر می‌شود؛ تاحدی‌که شاید نیاز به قطع عضو باشد؛ حتی باوجود مراقبت‌های پزشکی مناسب. هنگامی که سرمای شدید به اندام‌های داخلی بدن می‌رسد، آن موقع است که خطر مرگ شروع می‌شود.
البته، این خطر فقط انسان را تهدید نمی‌کند. حیوانات خانگی، نیز، با وجود کت‌های خزداری که بر تن دارند، می‌توانند آسیب ببینند.
خاموش‌شدن بدن
هشدار و پیش‌بینی سرمای شدید حتماً باید جدی گرفته شود. اگر لباس و سرپناه مناسبی وجود نداشته باشد، این سرمای شدید می‌تواند باعث مرگ شود.
طبق اعلام اداره محیط زیست کانادا، سالانه بیش از 80 نفر در اثر سرمای شدید این کشور جان خود را از دست می‌دهند. مقامات دولتی، این آمار را هنگام صدور هشدار سرمای شدید در ذهن دارند و همواره تلاش می‌کنند پناهگاه‌های بیشتری را در دسترس بی‌خانمان‌ها و افراد آسیب‌پذیر قرار می‌دهند.
بدن انسان طوری طراحی شده است که دمای درونی را روی 37 درجه سانتیگراد حفظ کند. هرگونه انحراف از این دما باعث ایجاد مشکلات جدی می‌شود و زمانی‌که دمای بدن شروع به پایین‌آمدن کند، آن‌موقع است که هیپوترمی (کاهش خطرناک دمای بدن) شروع می شود. حتی یک افت محدود بین 32-35 درجه سانتیگراد نیز می‌تواند باعث شروع این فرآیند شود که علائمش با لرز شدید، خستگی، تنفس سریع آغاز می‌شود.
در دمای پایین‌تر از 32 درجه سانتیگراد که به‌عنوان هیپوترمی متوسط شناخته می‌شود، مبتلایان ممکن است شروع به نشان‌دادن رفتارهایی شبیه به مستی کنند؛ حالاتی مانند عدم تعادل، گفتار نامفهوم، گیجی و کاهش توان تشخیص. سپس، تنفس، نیز، شروع به کندشدن می‌کند و فرآیندی به نام هیپوونتیلاسیون (تنفس ضعیف و درنتیجه، افزایش میزان دی‌اکسیدکربن در خون) آغاز می‌شود.
یک علامت وخیم‌ترشدن شرایط این است که لرزش بدن متوقف شود و در این‌صورت، وضعیت روانی فرد به‌گونه‌ای می‌شود که حتی خودش متوجه نیست که دمای بدنش در سطح تهدیدکننده قرار دارد.
و اگر دمای بدن به زیر سطح شدید 28 درجه سانتیگراد، حداقل 9 درجه کمتر از حد مطلوب برسد، خطر مرگ کاملاً فرد را تهدید می‌کند.
در چنین مرحله‌ای، کسی که قربانی را می‌بیند، ممکن است تصور کند که او جان خود را از دست داده است؛ زیرا سطح هوشیاری فرد سرمازده بسیار پایین بوده، تنفس و نبض ضعیف، نامنظم یا نامحسوس خواهد داشت و مردمک‌های آنها گشاد می‌شود.
افرادی که در حالت هیپوترمی شدید هستند، اگر کمک پزشکی را به‌موقع دریافت کنند، ممکن است احیا شوند؛ اما هیپوترمی شدید اغلب کشنده است. اما، هماطور که گفتیم، علائم هیپوترمی سطح متوسط، شامل گیجی و نداشتن قدرت تشخیص است.
برهنه شدن
این مورد، چندان رایج نیست؛ اما، گاهی اتفاق می‌افتد که افرادی که پس از مرگ بر اثر هیپوترمی پیدا شده‌اند، لباس‌های خود را در آخرین لحظات از تن درآورده‌اند. حتی یک کلمه برای آن وجود دارد: “برهنه‌شدن پارادوکسیکال (متناقض)“.
پس از بررسی 69 مورد مرگ ناشی از هیپوترمی، مشخص شد که حدود 25 درصد از قربانیان، قبل از مرگ، لباس‌های خود را از تن درآورده بودند.
همانطور که در بالا گفتیم، هیپوترمی قدرت تشخیص را مختل می‌کند. آنچه در مراحل بعدی اتفاق می‌افتد، این است که ضربان خون کاهش یافته و رگ‌های خونی گشاد می‌شوند که این خود، به قربانی احساس آتش‌گرفتن می‌دهد؛ آنها، درحالی‌که، دارند به سرعت گرمای بدنشان را از دست می‌دهند، لباس‌هایشان را درمی‌آورند و این‌جاست که دیگر کارشان تمام می‌شود. این پدیده اغلب پلیس را هم به اشتباه می‌اندازد؛ زیرا تصور می‌کنند که قربانیان هیپوترمی مورد حمله فردی مهاجم قرار گرفته‌اند.
اگر این نکته زیاد هم برایتان عجیب نبوده، پس، خوب است بدانید که اکثر قربانیانی که این کار را انجام داده‌اند، یک رفتار دیگر نیز نشان داده‌اند و آن تلاش برای «پناه‌گرفتن» است. آنها با آخرین توان، تمام تلاش خود را می‌کنند تا بدنشان را زیر بستری از برف پنهان کنند.
بدیهی است که این یک فرآیند غیرارادی مغز است که در حالت نهایی هیپوترمی بروز می‌کند؛ یک رفتار خود-محافظتی، شبیه آنچه در حیوانات و در زمان خواب زمستانی مشاهده می‌شود.
زمانی که این رفتارهای عجیب‌وغریب شروع می‌شوند، احتمالاً، دیگر برای نجات قربانیان هیپوترمی خیلی دیر شده است. اما اگر آنها به دلیل این وضعیت جان خود را از دست بدهند و کسی آنها را پیدا نکند، هنوز، کار سرمای استخوان‌سوز با آنها تمام نشده است.
مومیایی شدن بدن منجمد
اگر هوا شدیداً سرد و خشک باشد و مرگ در جایی اتفاق بیافتد که هیچکس قربانی را پیدا نکند، بدن منجمد آن فرد تبدیل به یک مومیایی یخ‌زده می‌شود که می‌تواند برای مدت بسیار طولانی به همین شکل باقی بماند.
جسد جورج مالوری، کاشف اورست که در سال 1924 ناپدید شد، در سال 1999 یافته شد؛ درحالی‌که، بسیاری از لباس‌هایش پاره‌پاره شده بود، اما گوشت زیر آن کاملا سالم و منجمد بود. گفته می‌شود که او احتمالاً پس از یک سقوط بد مرده است. جسد جورج در همان جایی که پیدا شد، یعنی در ارتفاع 8400 متری از سطح دریا، دفن شد.
در چنین شرایط، جسم انسان می‌تواند حتی بیشتر هم دوام بیاورد. در سال 2004، کوهنوردان در مرز ایتالیا و اتریش جسد سه سرباز اتریش-مجارستانی را که در یخچال یخ زده بودند، پیدا کردند.
آنها از سال 1918 آنجا بودند، و اجساد را می توان حتی بیشتر از آن حفظ کرد. یک مثال دیگر، «Otzi the ice-man» یا «اوتزی، مرد یخی»، یادگاری از عصر حجر است که در سال 1991 در یخچالی در ایتالیا پیدا شد. او 5300 سال آنجا مانده بود،. ابتدا زیر برف و سپس زیر یخ پوشیده شده و هر از گاهی با تغییر آب‌وهوا ظاهر شده بود تا اینکه دو کوهنورد به جسد او برخوردند.
با دانستن این خطرات بالقوه که در فصل سرما، در کمین انسان است، مراقب باشیم که همواره، با تجهیزات کافی قدم به برف وسرما بگذاریم.
فرمهر امیردوست
خبرهای صبحگاهی
