شمارش معکوس برای آغاز مهمترین ماموریت علمی قرن

پس از سال‌های سال انتظار جهان علم برای آغاز سفر یکی از مهم‌ترین ابزارهای علمی قرن بی‌قراری می‌کند.

کمتر از یک ماه دیگر – اگر اتفاق غیر منتظره‌ای رخ ندهد – تلسکوپ فضایی جیمز وب بر فراز پرتابگر غول آسای آرین – 5 غاز پایگاه فضایی گویان فرانسه، کشوری در نزدیکی خطر استوا و در آمریکای جنوبی، راه خود را به فراسوی مدار ماه آغاز می‌کند تا به تیزبین ترین چشم بشر در تمام تاریخ خود بدل شود.

تاریخ ستاره شناسی با تاریخ درک ما از موقعیت خود در عالم در هم تنیده است. انقلاب علمی در زمینه ستاره شناسی که منجر به تغییر دیدگاه ما از جهانی زمین مرکز به جهانی خورشید مرکز بود، موتور محرکی برای تغییرات بنیادی بود که با نوزایی اروپا و انقلاب علمی که زیست ما را دگرگون کرد در هم تنیده است.

هر بار که ما درک بهتری از عالم خود پیدا می کنیم، دیر یا زود بینش ما از سیاره کوچکی که روی آن زندگی می کنیم نیز تغییر می کند.

حتی در دنیای پر شتاب و پر حادثه امروز که به نظر گرفتاریهای روزانه فرصتی برای سر بلند کردن و مبهوت جهان بزرگی که بخشی از جلوه خود را در آسمان شب به نمایش می گذارد، باقی نگذاشته است، هنوز نگاهی کوتاه به آسمان، دیدن تصویری از ژرفای جهان و شنیدن داده های نویافته ای از عظمت و پیچیدگی عالم لحظه ای ما را از این جهان جدا کرده و پنجره هایی به سوی دنیایی بزرگ‌تر را به سوی چشمان ما باز می‌کند.

اما تغییر بنیادی در جهان ستاره شناسی به ابزار وابسته است. از زمانی که گالیله تلسکوپ کوچک خود را به سوی آسمان نشانه رفت تا کنون تحولات دنیای ستاره شناسی وابسته به افزایش توان ابزارها بوده اند. در ستاره شناسی برخلاف آنچه شاید در نگاه اول به نظر برسد، آنچه توان یک ابزار را مشخص می کند، توانایی آن در گردآوری نور است و نه میزان بزرگنمایی. بزرگنمایی وابسته به قطر آینه یا عدسی جمع کننده نور است و هرچقدر ابزار شما دهانه بزرگتری و آینه اولیه یا عدسی اولیه جمع کننده نور بزرگتری داشته باشد می توانید تصویر شفاف و دقیق تری را به دست بیاورید و بزرگنمایی مورد نظر خود را – در صورت نیاز – افزایش دهید.

کانادا از شرکای اصلی ماموریت تلسکوپ فضایی جیمز وب است.

اکنون روی زمین تلسکوپ‌های نوری با قطر آینه ده متر نیز وجود دارند  و چشم انداز تازه ای از جهان را پیش روی ما گشوده اند. اما هرچقدر هم که ما روی زمین ابزار خود را بزرگتر و با کیفیت تر بسازیم همواره با مشکل جو زمین مواجه هستیم. جو فشرده اطراف زمین که حیات روی این سیاره را ممکن ساخته است باعث ایجاد اعواجاج‌های فراوانی در مسیر نوری که از ستاره ها به زمین می رشند ایجاد می کنند و کیفیت تصویر را کاهش می دهند. به همین دلیل تلسکوپ های فضایی حتی زمانی که قطر آینه اولیه کوچکتری نسبت به همکاران زمینی خود داشته باشند می توانند تصاویر ژرف تر و شفاف تری را برای ما به ارمغان بیاورند.

تا کنون تیزبین ترین چشم بشر در آسمان و فراسوی جو زمین، تلسکوپ فضایی هابل بوده است. ابزاری که درک ما از عالم را به طور بنیادین تغییر داده است. این تلسکوپ با آینه اولیه ای با قطر حدود دو متر در ارتفاع حدود 500 کیلومتری سطح زمین قرار دارد.

حالا جیمز وب در آستانه آغاز ماموریتش است. رصدخانه ای فضایی که با آینه اولیه ای به قطر حدود شش متر در فراسوی مدار ماه نسبت به زمین قرار می گیرد. این رصدخانه در نقطه ای به نام نقطه لاگرانژی شماره دو در فراسوی مدار ماه قرار می گیرد و موقعیت این نقطه مداری به گونه ای است که همواره ماه میان این ابزار و زمین قرار خواهد داشت تا مانعی از تابش هایی باشد که از زمین ساطع می شود.

اگر این تلسکوپ با موفقیت کار خود را آغاز کند، دانشمندان خواهند توانست عمیق ترین نگاه را به عالم انداخته و اسرار دوران کودکی عالم ما را آشکار کنند. آن ها می توانند سیاره های فراخورشیدی را رصد کرده و حتی با بررسی جو آن ها به دنبال نشانه های احتمالی حیات در این دنیاهای دوردست بپردازند.

این ابزار در عین حال یکی از مهم ترین مشارکت های کانادا در ابزارهای علمی به شمار می رود. جیمز وب چهار ابزار اصلی دارد که یکی از آن ها را آژانس فضایی کانادا ساخته و دیگری به صورت مشترک با حضور کانادا ساخته شده است.

روزهای آینده روزهای پر اضطرابی برای علاقه مندان جهان علم است.

جیمز وب پنجره ای تازه به سوی جهان شگفت انگیزی باز می کند که در آن زندگی می کنیم و ما انسان های خوش شانسی هستیم که در دوران آغاز به کار چنین ابزار انقلابی زندگی می کنیم.

وقتی از سیل خبرهای تلخ روزگار خسته شدید، سری به آسمان بلند کنید و از دیدن شگفتی های آسمان لحظه ای خود را در ارتباط با دنیایی بزرگتر از آن چیزی ببینید که ناچار به زندگی درون آن هستیم.