محمد حیدری
سگ پشمالوی سالیش سگی کوچک بود که معمولا سفید‌رنگ با موهای بلند و گوش‌های ایستاده، دم فر، صورت روباه مانند و پوستی ضخیم داشت.
امروزه بسیاری از محققان سگ پشمالوی سالیش را با نژادهای سگ معاصر اسپیتز ژاپنی (Japanese Spitz و اسکیمو آمریکایی (American Eskimo) مقایسه کرده‌اند.
تکامل
بیش از چهارده‌هزار سال پیش، سگ‌های خانگی از دو جمعیت گرگ جداگانه تکامل یافتند: یکی در آسیا و دیگری در اروپا. از ۱۴هزار تا ۶۴۰۰ سال پیش، انسان‌ها شروع به آوردن سگ‌های خانگی آسیایی به سمت غرب کردند و آنها را با سگ‌های خانگی اروپایی درآمیختند.
سگ‌های پشمی سالیش بیشتر از نژادهای اروپایی با نژادهای اولیه آسیایی سگ‌های خانگی ارتباط دارند. «جان کيست لورد»، طبيعت‌شناس قرن نوزدهم معتقد بود که منشا اين سگ‌ها از غرق شدن یک كشتی ژاپنی در سواحل اقيانوسيه است، اما هيچ مدركی برای اثبات اين ادعا وجود ندارد. دانشمندان می‌دانند که سگ پشمالوی سالیش نژادی است که قبل از تماس اروپایی‌ها با کانادا، در غرب این سرزمین وجود داشته است.
قدیمی‌ترین بقایای این سگ در «پاجت ساوند» و تنگه جورجیا پیدا شده و مربوط به چهار هزار سال پیش است.
سگ‌های پشمالوی سالیش در ساحل سالیش، از جمله در انتهای جنوبی جزیره ونکوور، تنگه خوان دو فوکا، پاجت ساوند، شبه جزیره المپیک، تنگه جورجیا و رودخانه فراسر پایین و معمولا در گروه‌های ۲۰ تا ۳۰ تایی زندگی می‌کردند. از رژیم غذایی ماهی و چربی رنده شده تغذیه می‌كردند، به همین دلیل پوستشان ضخیم بود و می‌شد از موی آنها برای پشم استفاده شود.
مردم ساحل سالیش به منظور حفظ نژاد، سگ‌های پشمی سالیش را جدا از سگ‌های خانگی دیگر نگهداری می‌کردند. سگ‌های پشمالوی سالیش اغلب در جزایر کوچک اطراف جزیره ونکوور و جزایر سن خوان محصور می‌ماندند و اغلب در بهار و تابستان تنها زندگی می‌کردند و صاحبانشان در پاییز بر می‌گشتند تا پشم آنها را قیچی کنند. در بین مردم بومی ته‌وانا (Twana)، سگ‌های پشمالوی سالیش در خانه‌های تخته‌ای و همراه با صاحبانشان نگهداری می‌شدند، در حالی که سگ‌های شکار در خارج از خانه زندگی می‌کنند. سگ سالیش، مثل دیگر نژادهای خانگی سگ، به احتمال زیاد هر شش ماه یکبار زایمان می‌کرده.
اهالی ساحل سالیش، لباس و پتو
برخی معتقدند که پرورش سگ سالیش به منظور برداشت پشم بوده. مردمان ساحل سالیش موی آنها را با موهای بز کوهی مخلوط کرده و لباس و پتو تولید می‌کردند. وقتی موی سگ‌ها به اندازه کافی بلند می‌شد، زنان بافنده موهای حیوانات را با خاک رس سفید می‌شستند. سپس با استفاده از یک سنگ تیز یا چاقوهایی از پوسته صدف، موهای سگ‌ها را مانند گوسفندان بریده و موها را تا نزدیکی پوست کوتاه می‌کردند. سپس موهای بریده شده را با خاک رس خشک نگهداری می‌کردند تا روغنش گرفته و انگل‌های آن از بین برود. سگ سالیش حداکثر سه لایه مو در سال تولید می‌کرده است.
» همچنین بخوانید: پیلوت، سگی که مونترال مدیون اوست
اگرچه درباره استفاده از موی سگ برای پتوبافی در منابع شفاهی و بومی و هم مکتوبات صحبت شده، اما تنها چند پتوی بافته شده از موی سگ یافت شده است. برخی بر این باورند که از آنجا که موی سگ بسیار رایج بود، احتمالا برای پتوهایی با اهمیت کمتر استفاده می‌شد. در نتیجه، ممکن است این پتوها بیشتر استفاده شده و به همین دلیل زودتر خراب شده باشند. همچنین اعتقاد بر این است که موی سگ به طور عمده در منسوجات بافته شده قبل از سال ۱۸۶۲، پیش از رواج پشم گوسفند در مناطق ساحل سالیش، استفاده می‌شده. در حالی که چند نمونه پتوی موی سگ با الیاف دیگر (به عنوان مثال بز کوهی) مخلوط شده است، محققان فقط از یک پتو خبر دارند که از موی سگ بافته شده. این پتو در موزه تاریخ طبیعی و فرهنگ بورک در سیاتل ، واشنگتن نگهداری می‌شود.
رابطه با انسان‌ها
سگ‌های سالیش به احتمال زیاد به خانواده‌های عالی رتبه در جوامع ساحل سالیش تعلق داشتند. در میان اقوام بومی شبه جزیره المپیک، سگ‌های سالیش متعلق به زنان بودند و از مادر به دختر به ارث می‌رسیدند.
سگ سالیش در میان اقوام ساحل سالیش بسیار ارزشمند بوده، زیرا پتوهایی که از موی آنها ساخته شده، در کنار ظروف و گلدان در جشن‌ها از هدیه‌های اصلی محسوب می‌شدند. همچنین برای گرامیداشت این نوع سگ، اغلب آنها را پیچیده در کفن، دفن می‌کردند.
انقراض
جمعیت سگ سالیش در قرن هجدهم کاهش یافت. حضور بیشتر اروپایی‌ها به این معنا بود که سگ‌های تربیت یافته خود را با سگ‌های سالیش جفت می‌کردند و همین موجب کاهش جمعیت سگ سالیش شد. علاوه بر این، جمعیت بومی سگ‌های سالیش نیز به دلیل بیماری کمتر شد. سرانجام، در دهه بیست قرن نوزدهم، تجارت خز باعث شد تا پتوی ارزان و ماشین‌بافت از انگلستان وارد رقابت شود. با رواج این پتوهای اروپایی، دیگر نیازی به نگهداری سگ برای برداشت مو نبود، مخصوصا که تغذیه این سگ‌ها با ماهی قزل آلا انجام می‌شد، در حالی که می‌شد از همین ماهی‌ها برای تغذیه انسان استفاده کرد. تا سال ۱۹۰۰، ویژگی‌های خز بلند و پشمی سگ سالیش کم‌رنگ‌تر شد. هر چند، در مواردی نادر، تا سال ۱۹۴۰ هم سگ پشمالوی سالیش در محوطه‌های محافظت‌شده دیده می‌شد.
» همچنین بخوانید: ماگزی، داستان عجیب سفر یک سگ از ایران به کانادا
در حال حاضر شاهد زنده‌ای از سگ سالیش وجود ندارد. «پل کین» تابلوی «زنی در حال بافت پتو» را بین سال‌های ۱۸۴۹ تا ۱۸۵۶ نقاشی کرده است )تصویر نخست در این مطلب). در این نقاشی، یک بافنده سونگیز (Songheez) و یک سگ سفید پشمی بزرگ به تصویر کشیده شده است. نقاشی و سایر طرح‌های سگ توسط کین را می‌توان در «موزه رویال انتاریو» یافت.
در سال ۱۸۵۹، یک طبیعت‌شناس به نام «کنرلی» مجموعه خز «سگ معروف سرخپوستی، موتون» نژادشناس آمریکایی «جورج گیبس» را برای موزه ملی تاریخ طبیعی موسسه اسمیتسونیان جمع‌آوری کرد. تصور می‌شود این مجموعه خز تنها نمونه باقی‌مانده از سگ سالیش باشد.
پوریا ناظمی
