پوریا ناظمی
بیایید تماشای آسمان را با پیدا کردن دو سیاره درخشان و مهم منظومه شمسی آغاز کنیم.
اگر تاکنون فرصت پیدا کردن سیاره‌ها و تشخیص آن‌ها را در آسمان نداشتید، این شب‌ها فرصت مناسبی است تا قدم در مسیر آشنایی با سیاره‌های منظومه شمسی بگذارید.
اگر این هفته آسمان ابری مونترال اجازه دهد، بعد از تاریک شدن هوا می‌توانید دو سیاره مشتری و زحل را در آسمان و با چشمان غیرمسلح ببینید که با درخشش فراوان خود بهانه‌ای برای ندیدن در اختیار شما نمی‌گذارند.
اما کجای آسمان را باید به دنبال این دو سیاره گشت؟
من در هفته‌های آینده برنامه‌ها و ابزارهایی را معرفی می‌کنم که می‌تواند به شما برای پیدا کردن اجرام سماوی کمک کند، اما برای دیدن این دو سیاره نیازی به هیچ ابزاری ندارید.
بعد از تاریک شدن هوا رو به سمت جنوب بایستید. حدود ساعت ۲۱ تا ۲۲، (بین ۹ تا ۱۰ شب)در مقابل دیدگان شما دو جرم درخشان در ارتفاع حدود بیست درجه‌ای از افق قرار دارند. جرمی که درخشان‌تر است و در سمت راست قرار دارد، سیاره مشتری است. جرم کم سوتر که اگر دقیق‌تر نگاه کنید ته رنگ زردی دارد، سیاره زحل است.
این دو سیاره که این شب‌ها در نزدیکی هم در آسمان دیده می‌شوند، غول‌های منظومه شمسی ما هستند.
مشتری درواقع سیاره‌ای گازی است. غولی از گاز فشرده و پرجرم‌ترین جسم منظومه شمسی ما بعد از خورشید. این سیاره به‌قدری بزرگ است که می‌توانید یازده سیاره زمین را پهلوبه‌پهلو در کنار هم روی استوایش قرار دهید.
اگر به دوربین دوچشمی یا تلسکوپی کوچک دسترسی دارید، به کمک آن نگاهی به مشتری بیندازید. در اطراف آن چهار نقطه درخشان کوچک خواهید دید. این چهار نقطه همان چهار قمر معروف گالیله‌ای مشتری هستند. یعنی آیو، یوروپا، کالیستو و گانیمد. هر کدام از این قمرها برای خودشان دنیایی شگفت‌انگیز به شمار می‌روند و یکی از آن‌ها، یعنی یوروپا یکی از نامزدهای اصلی میزبانی حیات در منظومه شمسی است. این قمر سطحی یخ‌زده دارد و کل آن را لایه ضخیمی از یخ پوشانده است. اما در زیر این سطح یخ‌بندان دریایی از آب مایع وجود دارد که در بخش‌هایی با فوران‌های بستر خود گرم شده و همچنین در آن چرخه‌هایی از جریان مواد معدنی و اکسیژن در جریان است که باعث شده تا دانشمندان به‌طورجدی امیدوار باشند در ژرفای آن نوعی از حیات را بیابند.
موقعیت اقمار و سیاره بر اساس زمان تغییر می کند
زحل، دومین سیاره غول‌آسای منظومه شمسی و به‌حق ارباب حلقه‌های این منظومه است. اگرچه وجود حلقه در اطراف یک سیاره چندان غریب نیست و غیر از زحل، مشتری، اورانوس و نپتون هم در اطراف خود حلقه‌هایی دارند اما هیچ‌یک به شکوه و عظمت این ذرات پراکنده در صفحه استوایی زحل نیست.
زحل بااینکه دومین سیاره پرجرم منظومه شمسی است اما چگالی اندکی دارد و به عبارتی به‌قدری کم چگال است که اگر می‌توانستید دریایی به‌اندازه کافی بزرگ داشته باشید و زحل را روی آب می‌انداختید، این سیاره روی آب شناور می‌ماند.
زحل نیز در اطراف خود اقمار متعددی دارد که چندتایی از آن‌ها به‌شدت موردتوجه دانشمندان هستند. انسلادوس قمر یخ‌زده و دارای اقیانوس در اطراف این سیاره یکی دیگر از نامزدهای میزانی حیات در منظومه شمسی است. این سیاره شاهد فوران‌های یخ فشان غول‌آسایی است که ذرات یخ را به مدار زحل پرتاب می‌کند و باعث ایجاد شکل‌گیری یکی از حلقه‌های این سیاره می‌شود.
قمر تایتان یکی دیگر از اقمار مهم منظومه شمسی در اطراف زحل در حال گردش است. این قمر تنها قمری در منظومه شمسی است که جوی غلیظ دارد و بر سطح آن دریاهایی از متان مایع جاری هستند و باران های متانی بر آن می‌بارند.
در سال‌های اخیر مأموریتی فضایی به نام کاسینی چشم‌انداز ما از دنیای ارباب حلقه‌های منظومه را زیرورو کرده است. باوجود تصاویر خیره‌کننده‌ای که این مأموریت به زمین فرستاده است اما هنوز هیچ‌چیزی نمی‌تواند به‌پای لذت تجربه رصد مستقیم این سیاره از حیات یا تراس یا بام خانه برسد. به‌خصوص اگر برای اولین بار باشد که آن‌ها را می‌بیند و به‌خصوص اگر برای اولین بار بتوانید از پشت تلسکوپی کوچک حلقه‌های خیره‌کننده آن را مستقیم ببینید.
