پوریا ناظمی
هر دو سال یک‌بار مریخ و زمین در موقعیتی قرار می‌گیرند که اصطلاحاً آن را مقابله می‌نامند. زمین سومین سیاره منظومه شمسی از سوی خورشید و مریخ چهارمین آن ها است. در هنگام مقابله، خورشید، زمین و مریخ (به ترتیب) تقریبا در یک راستا قرار می‌گیرند و فاصله دو سیاره از هم نسبت به هر موقع دیگری در بازه دو ساله کمتر است.
اگر شما نیت سفر به مریخ داشته باشید، برای اینکه مدت کمتری در راه باشید و در عین حال با انرژی کمتری که به معنی سوخت کمتری و هزینه کمتری است عازم سفر میان سیاره‌ای خود شوید، این زمان بهترین موقعیت برای ترک زمین است.
به همین دلیل هم در تاریخ کاوش‌های فضایی سیاره سرخ، عمده ماموریت ها در این فواصل دو ساله و در نزدیکی ایام مقابله مریخ صورت می‌گیرد.
کلاس 2020 مریخی‌ها
امسال بار دیگر مریخ به مقابله می‌رسد و فصل تازه‌ای برای ماموریت‌های کاوش این سیاره آغاز شده است. امسال سه ماموریت راهی مریخ است که هر یک از آن‌ها اهمیت خاص خود را دارند. هفته آینده چینی‌ها ماموریت خود به سوی مریخ آغاز می‌کنند که در بردارنده یک مدارگرد، یک سطح نشین و یک مریخ نورد است. هفته بعد از آن ناسا ماموریت «پشتکار» خود که رباتی کاوشگر حیات است و به همراه خود تعدادی پهپاد، را برای پرسه زدن در جو مریخ همراه می‌برد عازم مریخ خواهد شد. اما پیشگام و آغاز کننده کلاس 2020 ماموریت‌های مریخی ماموریت «مسبار الأمل» است. ماموریتی به معنی امید که امید کشوری کوچک و با رویاهای بزرگ را با خود به سوی سیاره سرخ برده است.
امید به مریخ می‌رود
روز گذشته (یکشنبه- 19 جولای) مریخ‌گرد امارات عربی متحده بر فراز پرتابگر ژاپنی H-IIA که متعلق به شرکت میتسوبیشی است مسیر خود به سوی سیاره سرخ را با موفقیت و از پایگاه پرتاب‌های فضایی تانگشیما در ژاپن آغاز کرد.
این برای نخستین باری است که کشوری با اکثریت مسلمان، کشوری عرب و کشوری در خاورمیانه ماموریتی میان سیاره‌ای را آغاز می‌کند.
مریخ‌گرد امید با وجودی که نخستین تلاش امارات برای سفر میان‌سیاره‌ای است اما تنها یک ماموریت نمایشی نیست.
علوم امید
هنگامی در سال 2016 مسئولان کشور امارات تصمیم گرفتند تا به مناسبت جشن‌های پنجاهمین سالگرد استقلال امارات عربی متحده (سال آینده) این ماموریت مریخی را انجام دهند، تیم ماموریت به رهبری ساره امیری و عمران شرف، تصمیم گرفتند تا گروهی مشورتی را تشکیل دهند تا بر اساس مشورت آن‌ها اهداف علمی ماموریت را به گونه‌ای طراحی کنند که بخشی از سوال‌ها و معماهای علمی مریخ را پاسخ داده و درباره آن اطلاعات جمع کنند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که هیچ‌یک از ماموریت‌های قبلی مریخ به طور کامل به بررسی اتمسفر این سیاره و چرخه‌های روزانه و فصلی آن به شکل کلی نپرداخته است و این موضوع برای دانشمندان و آینده ماموریت‌های مریخ اهمیتی حیاتی دارد.
30 درصد گروه ماموریت و 80 درصدر کارگروه علمی ماموریت را زنان جوان اماراتی تشکیل داده‌اند که می‌توانند به صورت بالقوه مسیر مثبتی را برای آینده جامعه امارات بازی کنند.
به همین دلیل هم طراحان ماموریت با کمک محققان دانشگاه کلرادو و آریزونا، سه ابزار علمی این ماموریت را که شامل یک دوربین تصویر برداری و دو طیف سنج است، طراحی کرده و مداری کاوشگر را بر اساس همین اهداف به شکل بیضی کشیده به ابعاد بیست در چهل و سه هزار کیلومتری اطراف مریخ قرار دادند.
سال آینده و در ماه فوریه امید و دو همراه دیگر آمریکایی و چینی آن به مریخ خواهند رسید و فصل تازه‌ای در کاوش‌های مریخ را آغاز خواهند کرد.
امارات و امیدی در فراسوی کاوش مریخ
اما برای امارات متحده عربی، تنها داده‌های علمی این ماموریت و این واقعیت که در بخشی از متون علمی آینده که درباره مریخ نوشته می‌شود، نام این ماموریت و این کشور به عنوان تولید کننده داده‌ها میآید اهمیت اول را ندارد.
بر اساس برنامه اقتصادی دراز مدت امارات عربی متحده ،مدیران این کشور به این نتیجه رسیده‌اند که برای همیشه نمی‌توانند به منابع نفتی خود اتکا کنند و برای اینکه بتوانند اقتصادی مستقل از نفت را در آینده داشته باشند باید به سوی روندی بروند که به نام اقتصاد دانش بنیان، معروف شده است و بر مبنای توسعه نیروی انسانی و فناوری ها نوین است حرکت کند.
این ماموریت می‌تواند نقطه عطفی برای امارات جهت حرکت به این سو باشد و باعث تشویق سرمایه گذاری و همچنین علاقه بیشتر جوانان این کشور به سوی تحصیل و کار در زمینه علوم بنیادی شود و کمبود اساسی این کشور در زمینه نیروهای دانشمند را جبران کند.
به همین دلیل هم بخشی از قرار داد این کشور به انتقال فناوری و مشارکت علمی میان مهندسان و دانشمندان اماراتی و دانشگاه‌های پیشرو اختصاص یافته است.
امید زنان
یکی دیگر از نکات مهم دیگر این ماموریت نقش زنان است. در حالی که زنان در بخش علوم پایه درصد بالایی از فارغ‌التحصیلان را زنان تشکیل داده‌اند، طراحان ماموریت این نسبت را در ماموریت نیز حفظ کرده‌اند. 30 درصد گروه ماموریت و 80 درصدر کارگروه علمی ماموریت را زنان جوان اماراتی تشکیل داده‌اند که می‌توانند به صورت بالقوه مسیر مثبتی را برای آینده جامعه امارات بازی کنند.
این شب‌ها مریخ از ساعات ابتدای شب در آسمان به شکل نقطه ای درخشان قابل مشاهده است.
وقتی به این بهرام جنگاور آسمان شب نگاه می‌کنید به یاد داشته باشید که کاروانی تشکیل شده از امید و سوال‌های فراوان به پشتوانه برخی از بهترین اندیشه‌های سیاره ما عازم این همسایه کیهانی ما هستند.
