استراتژی خروج از پاندمی بیماری کووید۱۹

در زمانی که واكسن و درمان مؤثر در برابر کووید۱۹ هنوز در دسترس نیست، دولت‌ها دو گزینه متفاوت برای رویارویی با همه‌گيری این بیماری داشتند:

اول – مصونیت همگانی: در این گزینه، دولت‌ها به جامعه اجازه می‌دهند با تکثیر ویروس به طور طبیعی، در برابر این بیماری مصون شوند. برای ذکر برخی از جوانب مثبت و منفی این گزینه، می‌توان به آمار مرگ و میر بالاتر به عنوان امتیاز منفی این روش و باز نگه داشتن اقتصاد به عنوان جنبه‌ی مثبت آن اشاره کرد.

دوم – تخت کردن منحنی: در این گزینه، دولت‌ها با راهکارهای مختلف و با قفل کردن کشور، سعی در پایین آوردن میزان شیوع بیماری دارند. در این گزینه، میزان مرگ‌ومیر با توجه به پر نشدن تخت‌های ICU موجود، به طور قابل توجهی پایین می‌آید، با این حال، دولت‌ها با تقبل ضرر مالی بالا، مجبورند کشور را تا آینده نامشخص تعطیل کنند.

اکثر کشورها گزینه دوم را انتخاب کرده‌اند و امیدوارند بتوانند این شرایط را تا ظهور درمانی جدید یا واکسن مناسب یا ترکیبی از هر دو ادامه دهند.

بعد از گذشت دو ماه در انزوا و قرنطینه و با وجود حفظ فاصله اجتماعی، به وضوح مشخص است، ما قادر به از بین بردن بیماری و پاک کردن آن از جامعه نیستیم.  بدون درمان موثر و / یا واکسن، امکان شدت گرفتن دوباره بیماری حتی در جوامعی که توانستن تا حدودی منحنی خود را تخت کنند وجود دارد. به عنوان مثال، در چند هفته گذشته، با تمام حمایت‌ها و راهکارهای دولت و جامعه، هنوز آمار بیماران جدید در کانادا روزانه بین هزار تا ۱۵۰۰ مورد است. البته این تعداد در زمانی است که کشور کاملا تعطیل است.

دولت کانادا سخاوتمندانه، تقریباً از بسیاری از خانواده‌های آسیب‌پذیر حمایت مالی کرده تا با آرامش خاطر در خانه بمانند. البته این سخاوتمندی زمانی نه چندان دور به پایان خواهد رسید. احتمالاً خیلی زودتر از کشف یک درمان مؤثر یا واکسن مناسب. خوش‌بینانه‌ترین پیش‌بینی برای پیدا کردن درمان یا واکسن، یک سال آینده است، در حالی که احتمالاً حمایت دولت کانادا تنها چهار ماه خواهد بود.

با این حساب منطقی است که بگوییم «دچار مشکل بزرگی شده‌ایم»

راه‌حل چیست؟

پرسش اصلی این است که چگونه می‌توان همزمان با باز کردن اقتصاد و کشور، موارد ابتلا به کووید۱۹و در نتیجه مرگ‌ومیر ناشی از آن را پایین نگه داشت؟ حداقل تا زمانی که درمان و یا واکسن مناسب برای از بین بردن ویروس ساخته شود.

تمام روش‌های پیشگیری مانند انزوا و قرنطینه، فاصله اجتماعی، شستن دست، زدن ماسک در ملاء عام و ضد عفونی کردن سطوح، با این فرض است که افراد آلوده در جامعه ناشناخته هستند، اما چرا؟ چرا باید افراد بیمار و ناقل «ناشناخته» داشته باشیم؟

تصور کنید، در جامعه‌ای زندگی کنیم که هرکسی می‌بایست یک برگه شناسایی همراه داشته باشد که نمایانگر انجام تست کروناویروس او باشد. در این صورت و با فرض رعایت بهداشت فردی و عمومی، نیازی به روش‌های پیشگیری ذکر شده نخواهیم داشت. مهمتر ازآن اینکه، ما هیچ نیازی هم به بستن کشور نخواهیم داشت تا از خود محافظت کنیم.

دو روش اصلی برای آزمایش کووید۱۹وجود دارد:

اول: RT-PCR – در این روش با اندازه‌گیری RNA تعداد ویروس محاسبه می‌شود. حدوداً یک تا دو ساعت کار آزمایشگاهی لازم است تا وجود یا عدم وجود ویروس تعیین شود. در این روش حتی می‌توان با تعیین تعداد ویروس‌ها در نمونه، پروسه بیماری را نیز پیگیری کرد.

دوم: ELISA: تست حضور آنتی‌بادی کووید۱۹در سرم (خون). در این روش با آزمایش هر دو IgG و IgM می‌توان افراد منفی، افراد فعال یا افراد ایمن شده (بهبود یافته) را تعیین نمود. این روش به آزمایشگاه احتیاج ندارد و فقط در عرض چند دقیقه نتیجه حاصل می‌شود.

هر دو روش نسبتاً آسان است و به راحتی در هر جامعه‌ای قابل استفاده است. به طور خاص، می‌توان عنوان کرد روش ELISA ترکیبی است از تست بارداری و آزمایش قند خون به شکل همزمان. در این روش، نیازی به نظارت یک فرد حرفه‌ای نیست. با یک قطره خون از سر انگشت، می‌توان آزمایش را انجام داد. این تست نسبتاً ارزان است و در صورت حمایت مالی دولت، می‌توان آن را به تولید انبوه رساند.

آنچه کشور امروز نیاز دارد، شروع به تولید انبوه کیت‌های ELISA است که شبیه کیت تست بارداری است. این کیت می‌بایست در کشور به شکل رایگان در دسترس همه قرار گیرد. به منظور اثربخشی بهتر، آزمایش می‌تواند اجباری شود. اگر شخصی مایل به ورود به هر مکان عمومی، از جمله محل کار، رستوران، ورزشگاه، فرودگاه یا ایستگاه مترو باشد، باید برگه شناسایی تست منفی کروناویروس خود را ارائه دهد. البته واضح است که این شرایط فقط تا زمانی که یک درمان موثر و یا واکسن پیدا شود، ادامه خواهد داشت.

آزمایش ELISA می‌تواند تقریباً در هر مکانی مانند پمپ‌بنزین، ایستگاه مترو، فروشگاه‌های شبانه‌روزی و هر مکان مناسب دیگر به صورت رایگان قابل ارائه باشد. این مکان‌ها مجاز به صدور برگه شناسنایی موقت معتبر خواهند بود که اعتبار آن می‌تواند یک یا دو روز یا یک هفته باشد که البته بستگی به تعداد تست قابل دسترس دارد. در صورت تولید انبوه، با توجه به قیمت تست‌های مشابه مانند تست بارداری، هزینه کیت می‌بایست کمتر از چند دلار و احتمالا حتی پایینتر از پنج دلار باشد که دولت به راحتی از پس پرداخت آن بر می‌آید مخصوصا اگر چرخ‌های اقتصادی کشور دوباره شروع به گردش نمایند.

تستRT-PCR  یا همان تست شمارش تعداد ویروس که زمان‌بر و گران‌تر است همچنان می‌تواند برای افرادی که به ویروس آلوده شده‌اند، استفاده شود. این آزمایش می‌تواند میزان ویروس را اندازه گیری کرده و تا زمانی که فرد کاملاً بهبود نیافته، ادامه یابد.

تولید انبوه تست ELISA نسبتاً ارزان است و با ارایه آن به جامعه، موارد مثبت کووید۱۹ مشخص می‌شوند و می‌توان با قرنطینه تعداد مشخصی بیمار و مراقبت از آنها جلوی تعطیلی کل جامعه را گرفت. با این روش می‌توانیم جامعه را در حالی که ایمن است، باز کنیم. فقط نیاز داریم که یک کیت نسبتاً ارزان را به صورت انبوه تولید کنیم.

دکتر رضا پارسا‌نژاد | مدیر بنیاد پارس‌آ

۲۱ آوریل ۲۰۲۰