شهرام يزدانپناه
اوضاع پس از آن اضطراری شد که از جمعه ظهر باران دوباره باریدن گرفت. شدت بارش باران در بالادست رودخانههای اتاوا و سن لوران خیلی بیشتر از داخل شهر مونترال بود. موضوعی که با توجه اشباع زمینهای حاشیه رودخانه در اثر آبگرفتگی مداوم چند روز اخیر، راهی برای جذب آب باقی نگذاشته و وضعیت وخیم مناطق آبگرفته مونترال را به حالت اضطراری کشاند.
والری ولانت در گفتگوی خبری خود تصریح کرد که هنوز شرایط واقعا اضطراری نشده اما اعلام شرایط فوقالعاده دست نیروهای حاضر در صحنه را برای عکسالعمل به موقع و قانونی در شرایط اضطراری باز میگذارد.
مردم معتقدند در حادثه اخیر به زیر آب رفتن بخشهایی از غرب و شمال مونترال بزرگ، نیروهای مسئول در شهرداری مثل آتشنشانی و پلیس و همچنین نیروهای نظامی اعزام شده به مناطق خیلی به موقع اقدام کردند و کمهای موثری به خسارتدیدگان رساندند. درست برخلاف سردرگمی دو سال پیش که منجر به فاجعه آبگرفتگی سال ۲۰۱۷ شد.
چرا سیل آمد؟
بارش سنگین برف در زمستان گذشته و سرمای سخت و پیوسته هوا باعث شده بود تا مقادیر عظیمی برف در بالادست رودخانهها ذخیره شود. گرم شدن ناگهانی هوا باعث ذوب این برف و بالا آمدن ناگهانی آب رودخانهها شد. به گونهای که مردم در جزیره «بیزارد» در غرب مونترال صبح که از خواب برخاستند خود را در محاصره آب یافتند.
بعد از آن چند روزی شاهد بارش مداوم باران بودیم. با اینکه هوا ناگهان گرم شده بود اما زمینها هنوز یخزده باقی مانده بود و این یعنی آب باران نمیتوانست جذب زمین شود و به رودخانههایی که از قبل هم بیش از ظرفیت خود مشغول تخلیه آب حاصل از ذوب برفهای زمستانی بودند، سرازیر شدند. این موضوع اوضاع را وخیمتر کرد.
درغرب جزیره مونترال جاییکه دو رودخانه بزرگ اتاوا و سنلوران به هم میرسند، سواحل بسیاری از جزیرههای کوچک و بزرگ منطقه با بالا آمدن سطح رودخانهها دچار آب گرفتگی بزرگی شدند. رویدادی که خاطره تلخ سال ۲۰۱۷ را مجددا در اذهان مردم تجدید شد.
بالا آمدن سطح رودخانههای کانادا در آغاز فصل بهار و مخصوصا زمانی که گرم شدن هوا باعث ذوب شدن برفهای زمستانی میشود، پدیده عجیبی نیست. اما این پدیده به ندرت باعث رخدادی اینچنینی میشده است. در ماجرای اخیر حدود ۱۷۰۰ کبکی مجبور به ترک خانههای خود شدهاند.
خیلیها این ماجرا را به بارشهای سخت چند روز قبل در بالا دست رودخانهها نسبت می دهند و برخی آن را به آب شدن ناگهانی برف انباشته شده از زمستان سخت گذشته. دلیل این طغیان بهاری روخانههای کبک هر چه که هست، پدیده نسبتا تازهای است. آنقدر تازه و به دور از انتظار که مسئولان استان از جمله فرانسوآ لوگو، نخستوزیر کبک در جمع مردم خسارت دیده، گفت که با توجه به افزایش اثرات گرمایش جهانی، از این پس باید آماده مشاهده مداوم چنین وضعیتی باشیم.
طبق آخرین آمار سازمان فوریتهای کبک، سیل بیش از ۲هزار و پانصد خانه در کبک را تحت تاثیر قرار داده است و حدود ۱۷۰۰ نفر مجبور به ترک خانههایشان شدهاند.
شاید به همین دلیل است که او به مردم توصیه کرده به جای بازسازی خانههای خسارت دیده، به فکر جابجایی از حریم رودخانهها باشند. دولت پیشنهاد داده که به عنوان خسارت به کسانی که مایل به جابجایی دائمی از خانههای خود شوند، ۲۰۰ هزار دلار غرامت پرداخت خواهد کرد
بر اساس گزارش مونترالگزت، فرانسوا لوگو پیشنهاد داده که به دارندگان خانههایی که در معرض سیل قرار گرفته و منازلشان را ترک میکنند تا ۲۰۰ هزار دلار پرداخت شود. این مبلغ برای کسانی پیشنهاد شده که حاضر به ترک همیشگی منازل خود در مناطق سیلزده باشند. میزان کمکهای دولتی برای تعمیر خانههایی که سال ۲۰۱۷ نیز در معرض سیل بودند از مبلغ ارائه شده در آن سال یعنی۱۵۹ هزار دلار، کمتر خواهد بود.
در حال حاضر دولت یکصد هزار دلار بابت هزینههای تجمعی سیل پرداخت خواهد نمود و بعد از آن هر کدام از شهروندان که قصد ترک خانه و اقامت در منزل جدید دور از حریم رودخانهها را داشته باشند تا ۲۰۰ هزار دلار خواهند گرفت. اما واقعا چه کسی حاضر است خانهای که حداقل دو تا سه برابر این قیمت دارد را رها کرده و به جای دیگری برود؟
مقصر کیست؟
فرانسوآ لوگو حق دارد. این منصفانه نیست که مالیاتدهندگان کبکی مجبور شوند هر یکی دو سال به کسانی که در مناطق پرخطر خانه ساختهاند، خسارت پرداخت کنند. اما چه کسی برای آنها مجوز احداث خانه صادر کرده است. این ماجرایی است که در آن از دولت استانی تا شهرداریها و خود مالکان مسکن همگی قابل سرنش هستند. اما در چنین شرایطی سرزنش کمترین هزینهای است که طرفین مقصر میتوانند پرداخت کنند. به زوج مسنی که سالها برای داشتن یک خانه رویایی در کنار آب زحمت کشیدهاند نمیتوان به همین راحتی گفت منزل ۷۰۰ هزار دلاری خود را رها کن و برو اما در عوض ۲۰۰ هزار دلار غرامت بگیر.
والری پلانت، شهردار مونترال ، معتقد است که درخواست از شهروندان برای تغییر محل زندگیشان موضوع بسیار حساسی است که باید با ظرافت به آن پرداخته شود چرا که گاهی این شامل تمام خانههای یک محله میشود.
برخی نیز میگویند که در موضوع خرید خانه در مناطق سیلخیز نباید دارندگان خانهها سرزنش شوند، چرا که در زمان خرید، توصیههای لازم و خطرات این مکانها به آنها گوشزد نشده است. همچنین آنها میگویند مسئولیت جلوگیری از ساخت و ساز در مناطق سیلخیز بر عهده شهرداری است.
یکی از کارشناسان معتقد است که رخ دادن چنین وضعی به دلیل نبود اطلاعات کافی و نقشههای سیل در شهرداریهاست که در کل کانادا چیز بیسابقهای نیست. البته بخش مهمی از این عدم اطمینانها نیز به موضوع تغییرات اقلیم و گرم شدن دمای کره زمین برمیگردد. به عقیده او حالا که متوجه این نقصها شدهایم، گام مثبتی رو به جلو است و میتوانیم به راهحلها فکر کنیم ولی باید بدانیم که نمیتوانیم با راهحلهای تکبعدی و غیرمنعطف، به نتایج مطلوب برسیم.
بیمه خسارت میدهد؟
تا سال ۲۰۱۷ خسارت ناشی از سیل و آبگرفتگی شامل بیمه نمیشد. اما بعد از حادثه پیرفوند در غرب جزیره مونترال که منجر به اسیب جدی چندین خانه و تخریب چندتایی از آنها شد، برخی از شرکتهای بیمه سیاست خود را عوض کردهاند و خسارت ناشی از سیل را نیز در لیست خود گنجاندهاند. اما این موضوع شامل همه خانهها و همه محلهها نمیشود. برای اینکه مطمئن شوید خانه شما حائز شرایط لازم برای دریافت این بیمه است، حتما با کارگزار بیمه خود مشورت کنید.
همچنین موقع خرید خانه همیشه به ارتفاع پی ساختمان از سطح دریا توجه کنید. خانههایی که در مناطق پست و کمارتفاع ساخته میشوند همیشه در خطر آبگرفتگی قرار دارند.
گفتگوی آزاده مقدم با دو نفر از مونترالیهای ایرانیتبار که در جریان سیل امسال و سیل سال ۲۰۱۷ گرفتار آبگرفتگی در خانههای خود شدهاند را اینجا ببینید:
