تحریریه «مداد»
این ۵۴ کشور در کنار یکدیگر حدود یک سوم جمعیت جهان را تشکیل می دهند. ۳۱ عضو گروه کشورهای مشترک المنافع، کشورها یا جزیرههای بسیار کوچک هستند. لزوما هم از لحاظ جغرافیایی در کنار یکدیگر قرار ندارند و در تمامی قارهها با فرهنگها و دینهای مختلف قرار گرفتهاند. این اتحادیه مختص کشورهای خاصی نیست و از فقیر و غنی و کوچک و بزرگ را در خود جای داده تا در کنار هم برای یافتن راهحلها، آزادانه گفتوگو کنند. خط و مشی این سازمان هم در منشور مشترک المنافع به طور دقیق ذکر شده است.
کشورهای عضو این اتحادیه اشتراکات زیادی دارند. از جمله زبان انگلیسی، تاریخ و فرهنگ مشترک (حداقل تا حدی) و ارزشهای دموکراسی و حقوق بشر و حاکمیت قانون که همگی سعی دارند بر اساس منشور مشترک المنافع به آن پایبند باشند.
استقلال و ائتلاف مستعمرههای سابق
این اتحادیه از سال ۱۹۳۱ یعنی زمانی که کانادا، استرالیا، نیوزیلند و آفریقای جنوبی رسما مستقل شدند، پا به عرصه وجود گذاشت. ساختار سازمان کشورهای مشترک المنافع از سال ۱۹۴۷ که هند از بریتانیا استقلال یافت به سمت مدرنیته حرکت کرد. دو سال بعد هند به یک جمهوری تبدیل شد و سازمان کشورهای مشترک المنافع تصمیم گرفت کشورهایی را به عضویت بپذیرد که به تاج و تخت بریتانیا وفادارند.
کانادا بدون آن که نیازی به تصویب در پارلمان داشته باشد به این اتحادیه پیوست اما کمی طول کشید تا استرالیا و نیوزیلند هم به این گروه بپیوندند. اما دولت نیوفاندلند به صورت داوطلبانه به حاکمیت و کنترل دولت خود از سوی لندن پایان داد و در سال ۱۹۴۹ به عنوان دهمین استان به کانادا پیوست.
در حال حاضر فارغ از نوع حکومتشان، کشورهای عضو این سازمان، همگی ملکه الیزابت دوم را سمبل این اتحادیه و رییس سازمان می دانند.
مستعمرههای سابق انگلیس در آسیا، آفریقا ، کارائیب، مدیترانه و پاسیفیک که یکی پس از دیگری استقلال پیدا کردند تصمیم گرفتند که عضو این سازمان بمانند. هر کدام از اعضای این سازمان این آزادی را دارد که سیاستهای خودش را دنبال کند اما همه آنها به آرمانهای سازمان کشورهای مشترک المنافع پایبند هستند. همه اعضا به قانون و صلح و حقوق برتر برای همه شهروندان و آزادی، احترام می گذارند و در مورد مخالفتشان با استعمار، سرکوبهای نژادی و تلاش برای جامعهای برابر تفاهم دارند.
رهبران کشورهای عضو، سیاستها و اولویتهای این سازمان را تعیین می کنند. اما همه اعضا به یک اندازه حق اظهار نظر دارند و این مسئله ارتباطی با وضعیت اقتصادی و بزرگی و کوچکی کشورها ندارد. هر دو سال یک بار کشورهای عضو گردهم میآیند.
نقش کانادا در بین کشورهای مشترک المنافع
در طول سالهای گذاشته کانادا نقش مهمی را در اعتلای روز مشترک المنافع داشته است. از سال ۱۸۹۸ روز آخر سال تحصیلی قبل از بیست و چهارم ماه مه به عنوان «روز امپراتوری» نام گزاری شده و جشن گرفته می شد. در سال ۱۹۰۴ در بریتانیا هم این روز را به رسمیت شناخت و به مردم عضو کشورهای مشترک المنافع این اجازه داده شد تا عضویت در امپراتوری بریتانیا را جشن بگیرند. در سال ۱۹۵۸ نام این روز را به «روز مشترک المنافع » تغییر دادند تا رابطه کشورها با امپراتوری که سابقا مستعمرهاش بودند، بهتر نشان داده شود.
در سال ۱۹۷۳ شورای ملی کانادا طی نامهای از «پیر الیوت ترودو»، نخستوزیر وقت درخواست کرد که روز مشترکالمنافع را به رسمیت بشناسد. این شد که از سال ۱۹۷۶ دومین دوشنبه ماه مارس را برای این مناسبت انتخاب کردند. هیچ مراسم خاصی برای بزرگداشت این روز وجود ندارد که کشورهای عضو سازمان را موظف به رعایت آن کند و در کانادا این روز تعطیل رسمی محسوب نمی شود. در کانادا پرچم «یونیون جک» در طول این روز در ساختمانهای فدرال، مراکز ارتشی و فرودگاهها افراشته میشود.
انتقادها به عضویت برخی کشورها
از حضور برخی از کشورها در این سازمان به خاطر سابقه بد آنها در زمینه حقوق بشر و بدرفتاری با شهروندانشان انتقاد شده است. به همین دلیل است که برخی معتقدند سازمان کشورهای مشترک المنافع در واقع یک ائتلاف سیاسی است و از متن اساسنامههای آرمانگرایانه فراتر است.
سریلانکا از جمله کشورهایی است که در زمینه مسائل حقوق بشری زیر ذرهبین منتقدان قرار دارد. در سوی دیگر اما کارشناسانی هستند که میگویند به رغم اعتراضات، حضور سریلانکا در این سازمان بهتر از این است تا این که با تحریمها منزوی شود. از طرفی دولت سریلانکا هم دولت کانادا را به خاطر اشاره به مسائل حقوقبشری خود متهم کرده که فقط در جهت جلب توجه مردم خود در مورد یک چنین موضوعات حساسی اظهار نظر می کند. این دولت هم چنین کانادا را متهم کرد که برای سیاسی کردن این اتحادیه تلاش می کند.
اختلافات فرانکوفونها (فرانسوی زبانها) با زبان انگلیسی
زبان مشترک در اتحادیه کشورهای مشترکالمنافع انگلیسی است که به نفع کانادا هم هست. اما این مزیت چیزی نیست که کامیتونیتیهای فرانسوی زبان از آن راضی باشند. سازمان بینالمللی فرانکوفونی (OIF) تلاش دارد که این مشکل را حل کند و پیشنهاد آن ها این است که کبک و نیوبرانزویک به عنوان دولتهای مستقل به صورت جداگانه از دولت فدرال کانادا در این اتحادیه عضویت داشته باشند. OIF میخواهد بر پایه اصل «استثنای فرهنگی» راه خودش را در این زمینه هموار کند. طبق این اصل باید از صنایع محلی در مقابل انگلیسیزبانها و رقابت با آنها حمایت شود. اقتصاد کبک به خصوص در زمینه واردات محصولات تکنولوژی هم به شدت به تجارت و روابط بینالمللی با کشورهای فرانسویزبان متکی است.
میزان قدرت اتحادیه
برخلاف سازمان ملل ، اتحادیه کشورهای مشترک المنافع این اختیار را ندارد که کشورهای عضو خود را به خاطر تخلفها و بدرفتاریها تحریم کند یا تحت فشار بگذارد. با این حال این سازمان هم قدرتهای دیپلماتیک خودش را دارد. در جریان یکی از نشستهای رسمی این سازمان در ونکوور در دهه هشتاد میلادی استرالیا و کانادا به همراه کشورهای کوچکتر عضو سازمان مشترکالمنافع، توانستند فشار زیادی را به مارگارت تاچر نخستوزیر وقت بریتانیا وارد کنند تا آفریقایجنوبی که در آن زمان دچار آپارتاید بود را تحریم کند.
لزوما تلاش این اتحادیه تنها عامل موفقیت در زمینه تحریم آفریقای جنوبی نبود و به دلیل مخالفتهای بسیار در سرتاسر دنیا، دیگر راهی تا تحریم شدن این کشور باقی نمانده بود اما اتحادیه کشورهای مشترکالمنافع در مناسبتترین زمان ممکن روی خواسته خود پافشاری کرد.
در آیینه آمار
-جمعیت کشورهای اتحادیه ۲/۴ میلیارد نفر است که شصت درصد از این جمعیت زیر ۲۹ سال سن دارند.
-نیمی از بیست شهر در حال توسعه جهان، عضو این اتحادیه هستند از جمله دهلینو، بمبئی، نایروبی، کوآلالامپور، بنگلور، ژوهانسبورگ، کلکته، کیپ تاون، چنای و داکا
– یک نفر از هر سه جوان بیست ۱۵ تا ۲۹ سال در یکی از کشورهای اتحادیه مشترک المنافع زندگی میکند یعنی ۶۴۰ میلیون از ۱/۸ میلیارد نفر
-تخمین زده شده که تولید خالص داخلی کشورهای عضو این اتحادیه در سال ۲۰۲۰ به ۱۳ تریلیون دلار خواهد رسید.
-کشورهای آفریقایی این اتحادیه جز برترین کشورهای قاره سیاه در زمینه برابری جنسیتی هستند.
-از سال ۱۹۸۰ به این سو اتحادیه ناظر بیش از ۱۴۰ انتخابات در حدود چهل کشور عضو خود بوده است.
فهرست کشورهای عضو
آنتیگوآ و باربودا، استرالیا، باهاما، بنگلادش، باربادوس، بلیز، بوتسوانا، برونئی، کامرون، کانادا، قبرس، دومینیکا، جزایر فیجی، گامبیا، غنا، گرنادا، گویانا، هند، جامائیکا، کنیا، کیریباتی، لسوتو، مالاوی، مالزی، مالدیو، مالت، موریس، موزامبیک، نامیبیا، مائورو، نیوزیلند، نیجریه، پاکستان، پاپوآ گینه نو، ساموآ، سیشل، سیرا لئون، سنگاپور، جزایر سلیمان، آفریقای جنوبی، سری لانکا، سنت کیتس و نویس، سنت لوسیاف سنت وینسنت و گرنادینز، سوازیلند، تونگا، ترینیداد و توباگو، تووالو، اوگاندا، بریتانیا، جمهوری متحد تانزانیا، وانوآتو، زامبیا
