زینب یوسف‌زاده
در عصری زندگی می‌کنیم که سرعت رفت‌وآمدمان از یک منطقه به منطقه دیگر به حداقل خود کاهش پیداکرده است، انواع ماشین‌ها کارهای مختلف روزانه ما را به سریع‌ترین و کم زحمت‌ترین شکل ممکن انجام می‌دهند و محصولات تولیدشده در سراسر جهان به لطف شبکه گسترده توزیع و حمل‌ونقل در مدت کوتاهی در دسترس ما قرار می‌گیرند. راحتی و سرعت این روزهای ما البته هزینه‌هایی دارد که به چشم ما پنهان است. رد پای کربن، معیاری است که می‌تواند بخشی از این هزینه‌ها را بر ما آشکار کند تا بتوانیم برای کاهش آن برنامه‌ریزی کنیم.
رد پای کربن چیست؟
برای تعریف ردپای کربن لازم است که در آغاز اثر گلخانه‌ای را توضیح دهیم. لایه حاصل از انباشت گازهای گلخانه‌ای شامل دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن در جو زمین مانند دیوار و سقف شیشه‌ای یک گلخانه عمل می‌کند. نور خورشید را از خود عبور می‌دهد ولی اجازه خروج گرما را نمی‌دهد. اثری که در گلخانه‌ها گیاهان را در تمام فصول سال شاداب و سرسبز نگاه می‌دارد، در زمین باعث افزایش دمای کلی جهان و تغییرات اقلیم می‌شود. گرمایش زمین به سبب فعالیت‌های بشری یکی از بزرگ‌ترین تهدیدکننده‌های حیات بر روی این کره است که شکل زندگی ما در آینده را تحت تأثیرات فراوان قرار خواهد داد.
ردپای کربن میزان گازهای گلخانه‌ای منتشرشده در جو به سبب فعالیت‌های انسانی را می‌نامند که می‌تواند در سطوح مختلف جامعه بشری تعریف گردد. رد پای کربن می‌تواند برای کل جهان، یک کشور، یک منطقه، یک شهر، یک سازمان، یک رویداد، یک خانواده و یا یک فرد محاسبه شود. برنامه‌ریزی برای کاهش رد پای کربن در هر یک از این سطوح باعث کاهش گازهای گلخانه‌ای در سراسر جهان خواهد شد و راهی برای مقابله با اثر گلخانه‌ای خواهد بود. شناختن منابع به وجود آورنده ردپای کربن اولین قدم به‌سوی کاهش گازهای گلخانه‌ای است.
منابع تولید گازهای گلخانه‌ای در کانادا چیست؟
بزرگ‌ترین منبع گازهای گلخانه‌ای در کانادا صنعت تولید انرژی است. تولید حرارت و برق با استفاده از سوخت‌های فسیلی عامل به وجود آمدن ۴۵ درصد از گازهای گلخانه‌ای این کشور است که سالانه ۳۲۸ مگا تن گاز گلخانه‌ای وارد جو زمین می‌کند. صنایع معدنی، نفت و گاز و فرآوری آن‌ها بیشترین سهم از این بخش را به خود اختصاص می‌دهند و به دنباله آن مصرف سوخت و برق در مدارس، خانه‌ها، فروشگاه‌ها، ساختمان‌های عمومی و خصوصی نیز سهم شایان توجهی در این بخش‌دارند. بر همین اساس استان‌های کانادا هم‌پیمان شده‌اند که میزان گازهای گلخانه‌ای در حوزه انرژی را با قرار دادن مالیات بر دی‌اکسید کربن، افزایش بهره‌وری انرژی و تولید برق با روش‌های زیست سازگار (استفاده از انرژی خورشید و باد) کاهش دهند.
حمل‌ونقل دومین تولیدکننده عمده گازهای گلخانه‌ای در کاناداست. سالانه ۲۰۲ مگا تن یا به عبارتی ۲۸ درصد گازهای گلخانه‌ای کانادا به خاطر احتراق سوخت در موتور ماشین‌ها، حمل‌ونقل بار و مسافر و همچنین اتومبیل‌های شخصی تولید می‌گردد. این در حالی است که میزان گازهای گلخانه‌ای حاصل از رفت‌وآمدهای بین‌المللی در این عدد قید نشده است. ترویج استفاده از ماشین‌های الکتریکی، ایجاد زیرساخت‌های دوچرخه‌سواری و حمل‌ونقل عمومی می‌تواند به کاهش گازهای گلخانه‌ای در این بخش کمک کند.
بخش کشاورزی و دام‌پروری مسئول تولید حدود ۸ درصد از گازهای گلخانه‌ای کانادا یعنی حدود سالانه ۵۹ مگا تن است.
قابل‌توجه است که این عدد فقط مربوط به استفاده از سوخت و اعمال کود در زمین‌های کشاورزی است و شامل گازهای گلخانه‌ای ایجادشده در هنگام تولید کودها نمی‌شود. با اعمال روش‌های پایدار کشاورزی که نیاز به کودها را به حداقل می‌رساند می‌توان میزان گازهای گلخانه‌ای در این بخش را کاهش داد.
حدود ۸ درصد از گازهای گلخانه‌ای کانادا مربوط به فعالیت‌های ناخواسته در حین تولید هستند. آتش زدن محصولات جانبی (صنایع تولید گاز)، تهویه و نشت مواد در هنگام تولید عامل ایجاد حدود ۵۷ مگا تن از گازهای گلخانه‌ای این کشور هستند.
۷ درصد از گازهای گلخانه‌ای کانادا در عملیات تولید محصولات مختلف به وجود می‌آیند. برای تولید مصالح ساختمانی نظیر سیمان، انواع کودهای شیمیایی، انواع شوینده‌ها و مواد بهداشت فردی و سایر محصولات تولیدی در این کشور سالانه ۵۱ مگا تن گاز گلخانه‌ای تولید می‌شود. این رقم به‌غیراز گاز گلخانه‌ای تولیدشده برای محصولات وارداتی به کاناداست.
درنهایت ۳.۵ درصد از گازهای گلخانه‌ای در کانادا مربوط به تجزیه زباله‌ها بعد از دفن و تسویه فاضلاب است. این مقدار شامل حدود ۲۵ مگا تن گاز گلخانه‌ای در سال است که با کاهش میزان زباله و فاضلاب می‌تواند کاهش یابد.
نقش ما در این چرخه
همان‌طور که کشورها، تولید گاز گلخانه‌ای را در فعالیت‌های صنعتی و بازرگانی خود محاسبه می‌کنند و تلاش دارند که آن را به حداقل کاهش دهند، افراد نیز می‌توانند در زندگی روزانه روش‌هایی را به کار برند تا انتشار این گازها را به حداقل برسانند. سایت‌های وجود دارند که با ورود اطلاعات مربوط به سبک زندگی‌تان می‌توانید به‌صورت تقریبی میزان گازهای گلخانه‌ای که به سبب حضور شما در جهان تولید می‌شود را محاسبه کنید.
همچنین وقتی منابع تولید گازهای گلخانه‌ای توسط خود و خانواده‌تان را محاسبه کردید می‌توانید دست به تغییراتی بزنید که در کاهش گازهای گلخانه‌ای جهان نقش ایفا کنید. برای مثال:
تا می‌توانید در مصرف انرژی‌های مبتنی بر سوخت‌های فسیلی مانند الکتریسیته و حرارت صرفه‌جویی کنید.
سفرهای شهری با اتومبیل شخصی را کاهش دهید و به‌جای آن از وسایل عمومی و دوچرخه استفاده کنید.
با خرید غذاهای ارگانیک که بدون کود و مواد شیمیایی تولید می‌شوند می‌توانید از صنایعی حمایت کنید که کمتر گازهای گلخانه‌ای تولید می‌کنند.
با خرید از محصولاتی که در شهر یا منطقه زندگی شما تولیدشده‌اند و در فروشگاه‌های محلی به فروش می‌رسند در کاهش رد پای کربن مربوط به حمل‌ونقل کالا مشارکت کنید.
همچنین علاوه بر روش‌های خلاقانه‌ای که خود به کار می‌برید می‌توانید راهکارهای دیگران را نیز در وب‌سایت‌ها مطالعه کنید و ایده بگیرید.
بااینکه کانادا راه دورودرازی تا رسیدن به اهداف خود برای کاهش گازهای گلخانه‌ای دارد ولی آمار نشان می‌دهد که از سال ۱۹۹۰ به بعد علی‌رغم رشد جمعیت و اقتصاد کانادا تولید گازهای گلخانه‌ای این کشور اندکی کاهش‌یافته است. این نشان می‌دهد اعمال راهکارهای پایدار می‌تواند ما را به مقابله با تغییرات اقلیم در آینده امیدوار کند و مشوق ما برای قدم‌های قدرتمندتر بعدی باشد.
