مجله مداد
پارک ملی میگواشا (Miguasha National Park)، واقع بر کرانههای ناهموار شبهجزیره گسپه در استان کبک، گواهی بر گذشته باستانی زمین است و تصویری از زندگی در دورانی را حفظ کرده که ماهیها بر آبهای جهان سلطه داشتند. این سایت میراث جهانی یونسکو، که در سال ۱۹۹۹ ثبت شد، به خاطر فسیلهای بینظیرش از دوران دِوُنی (Devonian Period)– که اغلب «عصر ماهیها» نامیده میشود و حدود ۳۷۰ تا ۳۸۰ میلیون سال پیش را در بر میگیرد – مورد توجه جهانیان قرار گرفته است.
اما پارک ملیمیگواشا فراتر از مجموعهای از سنگها و فسیلهاست؛ این پارک پنجرهای به دستاوردهای تکاملی حیات روی کره خاکی و نیز مرکزی برای کاوشهای علمی و مکانی است که بازدیدکنندگان میتوانند با خاستگاه آغاز زندگی در خشکی آشنا شوند.
در این مطلب، به تاریخ غنی پارک، اهمیت عمیق آن، مسیر دستیابی به شناخت یونسکو و حقایق جذاب فراوانی میپردازیم که جایگاه منحصربهفرد آن را در میراث جهانی برجسته میسازد.
تاریخچه پارک ملی میگواشا
تاریخ پارک ملی میگواشا با کنجکاوی بشر نسبت به جهان طبیعی درهم تنیده شده و از سالها پیش از تأسیس رسمی آن آغاز میشود. این سرزمین در اصل بخشی از قلمرو سنتی قوم میکمام (Mi’kmaq) بود که از آن برای شکار و ماهیگیری استفاده میکردند.
نام «میگواشا» خود از واژهای در زبان میکمامی به معنای «سرزمین قرمز» گرفته شده و به صخرههای سرخرنگ خیرهکنندهای اشاره دارد که در این منطقه وجود دارد.
حضور اروپاییها در این منطقه به دوران استعماری فرانسه (۱۵۳۴-۱۷۶۰) برمیگردد، یعنی زمانی که ماهیگیران فصلی و مبلغان مذهبی به طور مرتب به این منطقه میآمدند. پس از فتح بریتانیا در سال ۱۷۶۰، زمینها به مهاجران واگذار شد.
اما کشفیات محلی علمی در این منطقه در قرن نوزدهم صورت گرفت. در سال ۱۸۴۲، دکتر آبراهام گِسِنِر (Abraham Pineo Gesner)، اولین زمینشناس استانی نیوبرانزویک و مخترع نفت سفید، در حین جستجوی ذخایر زغالسنگ، این منطقه را کاوش کرد.
او از خلیج رودخانه ریستیگوش از دالوزی عبور کرد، صخرههای سمت کبک را مورد بررسی قرار داد و بقایای گیاهی فسیلشده، اجزای ماهی و آنچه را که «گونه کوچکی از لاکپشت» با ردپاها توصیف کرد- که بعدها به عنوان ماهی پلاکودِرم (Bothriolepis canadensis) شناسایی شد – ثبت کرد.
گزارش او در سال ۱۸۴۳، اولین رکورد رسمی فسیلهای سازند اِسکومیناک (Escuminac Formation) بود، اما به دلیل تمرکز پژوهشگران آن دوره بر زمینشناسی اقتصادی که با هدف کشف منابع زیرزمینی بود، توجه کمی جلب کرد.
پژوهش در این منطقه تا حد زیادی راکد ماند تا سال ۱۸۷۹، که دکتر ویلوک اِلز از بررسی زمینشناسی کانادا (GSC) آن را در حین بررسی ساحل جنوبی ریستیگوش دوباره کشف کرد.
اِلز، که از کار گِسِنِر بیخبر بود، از رودخانه عبور کرد، نمونهها جمعآوری کرد و یافتههایش را گزارش داد و این امر علاقه تازهای برانگیخت.
این کشف به اعزام هیئتهای سازمانیافته در سالهای بعد منجر شد، با حضور پژوهشگران برجسته آن دوران، بسیاری از نمونههای ماهی را جمعآوری کرد. این تلاشها به توزیع هزاران نمونه به موزههای کانادا، اروپا و فراتر از آن انجامید و میگواشا را به قدرتی در دیرینهشناسی تبدیل کرد.
قرن بیستم شاهد تحقیقات مداوم بود، با پیشرفتهای کلیدی در شناخت بهتر اکوسیستمهای دِوُنی. در سال ۱۹۷۸، مرکزی پژوهشی افتتاح شد که به موزه تاریخ طبیعی تبدیل گردید.
خود پارک در ۶ فوریه ۱۹۸۵ توسط دولت کبک تحت جامعه مراکز فضای باز کبک (Sépaq) تأسیس شد و ۸۷٫۳ هکتار را برای حفاظت از صخرههای فسیلی در بر گرفت. اقدامات حفاظتی با ممنوعیت معدنکاری در سال ۱۹۹۰ و تعیین منطقه حائل ۷۷۵ هکتاری به عنوان ذخیره دولتی در سال ۲۰۰۴ گسترش یافت.
نقاط عطف تحقیقاتی شامل کشف نمونه کامل الپیستواستج واتسونی (Elpistostege watsoni) در سال ۲۰۱۰ است که ساختارهای شبیه به انگشت در بالههایش را آشکار ساخت.
الپیستواستج واتسونی یکی از جالبترین فسیلهای دوران دوونین میانی است که حدود ۳۸۰ میلیون سال پیش در آبهای کمعمق زندگی میکرد. این جانور ماهیمانند بخشی از گروه «تتراپودومورفها» به شمار میرود و از مهمترین حلقههای میانی بین ماهیها و نخستین مهرهداران خشکیزی محسوب میشود. کشف اسکلت تقریباً کامل این گونه در این پارک نشان داد که اندامهای بالهای آن دارای ساختاری مشابه استخوانهای بازو، ساعد و حتی انگشتان ابتدایی بوده است، موضوعی که اهمیت زیادی در درک روند تکامل از زندگی در آب به زیست خشکی دارد.
چرا پارک ملی میگواشا این قدر مهم است؟
پارک ملی میگواشا نقشی بسیار مهم در حل یکی از بزرگترین معماهای تکامل، یعنی معمای گذار حیات از آب به خشکی داشته است.
فسیلهای مهم یافت شده مثل اوستنپترون فوردی (Eusthenopteron foordi)، ملقب به «شاهزاده میگواشا»، با بالههای شبیه به اندام و سازگاریهای تنفسی، و الپیستواستج واتسونی، شکلی گذارا که آبششها، ریهها و سوراخهای داخلی بینی را نشان میدهد میشود.
ثبت در میراث جهانی یونسکو
یونسکو در سال ۱۹۹۹، طی بیستوسومین نشست، بر اساس معیار (viii) برای مناطق مهم از مراحل عمده در تاریخ زمین – به ویژه تکامل مهرهداران – پارک ملی میگواشا را در میراث جهانی خود ثبت کرد.
همچنبن قانون پارکهای کبک (۱۹۷۸) و مقررات خاص، حفاری غیرمجاز را ممنوع میکنند و مدیریت بر تحقیق، آموزش و نظارت بر تهدیدهایی مانند تغییرات آبوهوایی و فرسایش تمرکز دارد.
منطقهای زیبا و پرطرفدار
پارک ملی میگواشا ارتفاعی برابر با ۲۲۰ متر از سطح دریا دارد و دارای آبوهوای خنک دریایی با زمستانهای سرد (-۶ تا -۱۶ درجه سانتیگراد) و تابستانهای مرطوب (۱۴ تا ۲۶ درجه سانتیگراد)، و بارندگی سالانه حدود ۱٬۰۲۴ میلیمتر است.
گیاهان امروزی در این منطقه بیشتر از نوع بورهآل (سردسیر) هستند، مثل کاج، توسکا و صنوبر لرزان. اینها با گیاهان استوایی دوران دِوُنی (دوران باستانی زمینشناسی) کاملاً فرق دارند. حیوانات فعلی هم مثل بقیه جاهای این ناحیه معمولیاند، اما فسیلها نشان میدهند که در گذشته تنوع خیلی بیشتری وجود داشته، مثل هزارپاها و بندپایان اولیه که روی خشکی زندگی میکردند.
تعداد بازدیدکنندگان از این پارک طبیعی در چند دهه اخیر افزایش قابلتوجهی داشته است.. این افزایش به خاطر بیش از ۹۰۰۰ نمونه فسیلی موزه، نمایشگاههای چندرسانهای و تورهای همراه با راهنما برای بازدید از صخرهها بود.
لوگوی رسمی پارک که در سال ۱۹۹۶ طراحی شد، فسیل الپیستواستج واتسونی را با شعار «از آب به خشکی» (به لاتین) نشان میدهد و نماد تکامل از آب به خشکی است.
برای بازدید از پارک ملی میگواشا میتوانید به وبسایت رسمی سازمان پارکهای کبک مراجعه کنید: لینک
منابع مورد استفاده در این مطلب:
- UNESCO World Heritage Centre – Miguasha National Park
- Parks Canada – Miguasha National Park
- Wikipedia – Miguasha National Park
- World Heritage Datasheet – Miguasha National Park
- UNESCO Multimedia Archives – Miguasha National Park
- IUGS Geoheritage – Late Devonian Fossil-Fish Lagerstätte of Miguasha
- Sépaq – Parc national de Miguasha
- Miguasha.ca – The First Discoveries
- Miguasha.ca – Home
