مهرنوش اردلان یکتا
بونیون (Bunion) یا انحراف شست پا، برآمدگی استخوانی است که بر روی محل اتصال استخوان شست پا و استخوان کف پا تشکیل میشود. فشار انگشت شست پا به انگشت کناری باعث بیرونزدگی و بزرگتر شدن مفصل شست پا میشود. این حالت میتواند با قرمزی و حساسیت بر روی مفصل شست همراه باشد. درصد بالایی از مبتلایان را خانمها تشکیل میدهند.
چه عوامل شستها را منحرف میکند؟
علت اصلی به وجود آمدن این عارضه همچنان نامشخص است. دلایل زیادی مطرح شده است که میتوان از علل ارثی، بدشکلی پا در زمان تولد و یا صدمات را نام برد.
عوامل خطری نیز وجود دارد که احتمال ابتلا را افزایش می دهد:
پوشیدن کفش پاشنه بلند، انگشتان پا را به جلوی کفش فشار میدهد و به انگشتان پا آسیب میزند؛
افرادی که بیشتر کفشهای تنگ، خیلی باریک و یا نوک تیز میپوشند، بیشتر مستعد ابتلا این عارضه هستند؛
افرادی که روماتیسم مفصلی دارند، بیشتر مستعد انحراف شست پا هستند؛
افرادی که در خانواده خود افراد مبتلا دارند، بیشتر دچار میشوند.
نشانههای بیماری
تورم، قرمزی یا حساسیت اطراف مفصل شست پا؛
ایجاد پینه (این حالت زمانی اتفاق میافتد که انگشت اول و دوم بر روی هم افتاده باشند)؛
درد متناوب یا دایمی؛
برآمدگی بر روی قسمت بیرونی پایه انگشت شست؛
زمانی که فرد روماتیسم مفصلی همزمان داشته باشد، حرکات انگشت شست پا محدود میشود.
چه زمانی یاید به پزشک مراجعه شود؟
با این که این عارضه معمولا تا موارد خیلی شدید به درمان خاصی نیاز ندارد؛ اما چنانچه شامل موارد زیر باشد، باید به پزشک جهت درمان مراجعه شود:
درد بر روی شست پا به صورت دائمی وجود داشته باشد؛
برآمدگی کاملا واضحی بر روی مفصل شست وجود داشته باشد؛
حرکات شست یا خود پا محدود شده باشد؛
یا یافتن کفش مناسب بسیار سخت شده باشد.
تشخیص و شدت عارضه معمولا به وسیله معاینه پزشک صورت میگیرد و تنها در موارد محدودی نیاز به انجام تصویربرداری وجود دارد.
درمان
اساس درمان بر دو نوع درمان محافظه کارانه و درمان جراحی، بسته به شدت عارضه و انتخاب بیمار است.
درمان محافظه کارانه میتواند درد و فشار را تخفیف دهد و شامل:
کفش مناسب: استفاده از کفش راحت که فضای کافی برای قرارگیری انگشتان پا داشته باشد.
استفاده از پد و نوارها یا آتلهایی برای کاهش فشار بر مفصل. می توان از آتلهای بدون نسخهای که در داروخانه ها وجود دارد استفاده کرد و یا پزشک با استفاده از پد و چسب برای بستن پا و قرار دادن آن در وضعیت طبیعی کمک کند. این درمانها استرس را از روی بونیون برداشته و درد را کاهش میدهد.
درمان دارویی: داروهایی مانند استامینوفن (Tylenol) ،ایبوبروفن (Advil) یا ناپروکسن سدیم (Aleve) میتوانند به کنترل درد کمک کنند؛ در مواردی نیاز است که پزشک به درون مفصل کورتون تزریق کند.
بعد از ایستادن یا راه رفتن طولانی میتوان از گذاشتن یخ برای کاهش التهاب بر روی مفصل استفاده کرد.
قرار دادن پد نرم داخل کفش میتواند فشار را به صورت برابر در هنگام راه رفتن پخش کند، علایم را کاهش دهد و از بدتر شدن عارضه جلوگیری کند. میتوان از کفیهای طبی بدون نسخه و یا کفیهای ارتوپدی که توسط پزشک نسخه شده است نیز استفاده کرد.
درمان جراحی
چنانچه درمان محافظهکارانه علایم را کاهش ندهد، درمان جراحی در نظر گرفته میشود . اما باید توجه داشت که این درمان تا هنگامی که عارضه بونیون با زندگی روزمره فرد تداخل ایجاد نکرده و درد مکرر نداشته باشد توصیه نمیشود. روشهای مختلفی برای انجام جراحی وجود دارد که بسته به مورد، فرد به فرد متفاوت است.
بلافاصله بعد از عمل فرد میتواند بر روی پا راه برود، اگرچه بهبودی کامل بین هفتهها تا ماهها میتواند طول بکشد. بعد از بهبودی باید از کفشهای مناسب استفاده کرد و توصیههای پزشک را جدی گرفت؛ زیرا در اثر استفاده از کفش نامناسب، احتمال برگشت بیماری وجود دارد.
با این که علت وجود عارضه بونیون به طور قطع مشخص نشده است اما پوشیدن کفش نامناسب یکی از مواردی است که به احتمال زیاد میتواند به وجود آمدن آن را تسهیل کند. کفش مناسب کفشی است که میان انگشت بلند پا و جلوی کفش فضای خالی وجود داشته باشد و احساس فشار بر روی هیچ قسمتی از پا نباشد.
شاید لازم باشد که این بار در هنگام خرید و انتخاب کفش بیشتر از زیبایی و پیروی از مد، به سلامت پا توجه شود.
- این مقاله در شماره بیستوچهارم مجله «مداد» منتشر شده است
