پوریا ناظمی
راهنمای آسمان شب، ۳ تا ۹ تیر ۱۴۰۴: نوری که در تاریکی میدرخشد
در این روزهای تلخ که صدای انفجارها از دور و نزدیک به گوش میرسد، و آسمانِ برخی سرزمینها نه جایگاه ستارگان که صحنه عبور موشکهاست، ما همچنان نگاهمان را به شب میدوزیم. تا آن روز که شاید بتوانیم بیدغدغه، بیهراس و با چشمی آرام به گنبد کبود بنگریم.
«مردم وقتی به شب نگاه میکنند، تاریکی را میبینند و شاید امیدشان را از دست بدهند. اما من ستارگان را میبینم… و میبینم که چگونه نور در حال پیروزی است.»
بیایید این هفته نیز با هم به جستوجوی نور در دل تاریکی برویم.
🌟 دوشنبه، ۳ تیر
در نخستین تاریکی شب، آرتوروس (نگینافزار) را در جنوبغربی آسمان، در ارتفاع بالا خواهید یافت. سه مشت پایینتر از آن، اسپیکا (خوشه سنبله) میدرخشد و یک مشت و نیم پایینتر و به سمت راست آن، صورتوارهی چهارستارهی کلاغ (Corvus) ــ پیامآور بهار ــ در حال پایین رفتن و غروب است.
🌟 سهشنبه، ۴ تیر
زمان مناسبی است برای نگریستن به دو گوهر آسمان: خوشههای کروی ام۱۳ (M13) و ام۹۲ (M92). ام۱۳ در لبه سنگ کلید هرکولس میدرخشد و بهخاطر موقعیت چشمگیرش شهرت یافته. ام۹۲ اما کمی به شمالشرقی، آرام و خلوت نشسته و کمی کوچکتر، اما همانقدر شکوهمند است.
اگر با دوچشمی این دو را مقایسه کنید، شاید بهتر بتوانید تفاوتها و شکوه هر یک را دریابید؛ گویی دو شهر کهکشانی را در دل تاریکی تماشا میکنید.
🌟 چهارشنبه، ۵ تیر
گرگومیش شب، ملاقه کوچک (دب اصغر) را خواهید دید که از ستاره قطبی (پولاریس) رو به بالا برافراشته است. در هوای مهتابی یا آلودگی نوری، شاید تنها قطبی و یک ستارهی لبه کاسه به چشم بیاید.
و ماه نو نیز امروز ساعت ۶:۳۲ صبح به وقت شرقی رخ میدهد و ماه قمری تازه آغاز میشود.
🌟 پنجشنبه، ۶ تیر
پس از غروب، هلال باریک ماه را در آسمان غرب-شمالغرب خواهید یافت، و اندکی سمت چپ آن، سیاره تیر (عطارد) را که رو به کمنور شدن میرود. اگر خوششانس باشید، شاید دوپلوکس (پولاکس) و دوپیکر (کاستور) را نیز در دوردست ببینید.
🌟 جمعه، ۷ تیر
در دل شب، دو نگین تابستانی، آرتوروس (نگینافزار) در جنوبغرب و وگا (نسر واقع) در شرق، در ارتفاعی برابر میدرخشند. آرتوروس به رنگ زرد-نارنجی ملایم و وگا با سفیدی سرد و اندکی متمایل به آبی، دو چهره از شکوه آسمان شب را پیش چشمانتان خواهند آورد.
🌟 شنبه، ۸ تیر
از وگا (نسر واقع) که بنگرید، زیر پایش صورتوارهی کوچک چنگ (Lyra) آویزان است: مثلثی کوچک و متوازیالاضلاعی ظریف. شلیاک (بتا چنگ) و سلفات (گاما چنگ) ستارگان پایین متوازیالاضلاعاند و شلیاک ستارهای دوتایی و گرفتی است؛ درخشندگیاش دگرگون میشود و چالاکی چنگ را به یادتان میآورد.
🌟 یکشنبه، ۹ تیر
وگا (نسر واقع) در راس مثلث تابستانی میدرخشد. دو مشت پایینتر، دنب (نسر طائر) را خواهید یافت و سه مشت پایینتر و راستتر، آلطایر (نسر طائر) چشمک میزند. اگر شب تاریک باشد، راه شیری همچون نهر نقرهای از دل این مثلث عبور میکند و ابر ستارهای قو را به رخ میکشد؛ همان بازوی محلی که ما در مدار کهکشان در آن پیش میرویم.
و کمی بعد از نیمهشب، دلفین (Delphinus) کوچک و فشرده را نزدیک آلطایر خواهید دید، و اگر دقت کنید، تیر (Sagitta) کوچکتر و کمنورتر هم از کنار سر دلفین میگذرد.
🪐 سیارهها این هفته
- تیر (عطارد): پایین افق غربی، اندکی پس از غروب، کمنور و کمفروغ.
- ناهید (زهره): پیش از سپیدهدم از افق شرق-شمالشرق بالا میآید، درخشان و چشمگیر.
- بهرام (مریخ): شبها از رگولوس فاصله میگیرد و کمنورتر میشود.
- مشتری: در مقارنه و پنهان از دید.
- کیوان (زحل): بامدادها از مرز دلو و حوت طلوع میکند، حلقههایش این روزها تقریبا لبهرو به ما هستند.
- اورانوس و نپتون: در سحر و با ابزار دقیق قابل رصدند.
تحریریهی «مداد»
