تحریریه‌ی «مداد»
مارک کارنی، نخست‌وزیر تازه‌منتخب کانادا، امروز در نشست خبری خود اعلام کرد که پادشاه چارلز سوم در ماه مه به کانادا سفر خواهد کرد؛ سفری رسمی و سه‌روزه که از نوناووت آغاز می‌شود و با توقف در اتاوا هم‌زمان با روز ویکتوریا ادامه خواهد یافت. در این سفر، ملکه کامیلا نیز پادشاه را همراهی خواهد کرد.
نکته‌ی مهم و تاریخی این سفر، حضور پادشاه بریتانیا در پارلمان کاناداست تا سخنرانی گشایش پارلمان از سوی تخت سلطنتی (Speech from the Throne) را قرائت کند. این رویداد که بخش مهمی از سنت‌های مشروطه سلطنتی در کانادا محسوب می‌شود، دهه‌هاست که توسط فرماندار کل (نماینده‌ی پادشاه) انجام می‌شود، اما این بار شخص پادشاه در آن حضور خواهد داشت—اتفاقی که آخرین بار در سال ۱۹۷۷ و توسط ملکه الیزابت دوم در دوران نخست‌وزیری پیر ترودو رخ داد.
گرچه متن این سخنرانی به‌طورکامل توسط دولت نگارش می‌شود و نقش پادشاه در آن تشریفاتی است، اما حضور شخص اول سلطنت در آغاز دولت جدید لیبرال به رهبری کارنی، آن هم در شرایطی که دولت اقلیتی بر سر کار آمده و شعار بازتعریف موقعیت جهانی کانادا را در دستور کار دارد، بار نمادین ویژه‌ای دارد. کارنی بارها بر بازسازی اعتماد عمومی، تقویت اتحاد ملی و ترمیم روابط با اقوام نخست‌ملت تأکید کرده، و حالا ممکن است این لحظه را به عنوان نمادی از تداوم مشروعیت نهادهای دموکراتیک برجسته کند.
اما این سخنرانی تنها یک متن نیست؛ بلکه با آیینی تاریخی و دقیق همراه است. سنتی که ریشه در بریتانیا دارد و تا امروز ادامه یافته. پیش از آغاز سخنرانی، فردی با عنوان “Black Rod” یا پیک عصای سیاه، از سوی مجلس سنا به مجلس عوام فرستاده می‌شود تا نمایندگان را برای شنیدن سخنرانی دعوت کند. اما در درب مجلس عوام به روی او بسته می‌شود؛ نمایشی از استقلال پارلمان از سلطنت. او سه بار با عصای خود بر در می‌کوبد، سپس به او اجازه ورود داده می‌شود، و نمایندگان به‌صورت نمادین، در دسته‌ای رسمی به سوی مجلس سنا حرکت می‌کنند—چرا که پادشاه اجازه ورود به مجلس عوام را ندارد.
این سنت ریشه در واقعه‌ای تاریخی دارد: در سال ۱۶۴۲، شاه چارلز اول بریتانیا بدون اجازه وارد مجلس عوام شد تا پنج نماینده را بازداشت کند. این اقدام آغازگر بحران سلطنت و یکی از عوامل جنگ داخلی انگلستان شد. پس از آن، ورود شاه به مجلس عوام برای همیشه ممنوع شد، و این ممنوعیت، به‌صورت‌سنتی در ساختار نظام مشروطه کشورهای مشترک‌المنافع از جمله کانادا باقی مانده است.
این مطلب ابتدا با این لینک در کانال تلگرامی «مداد» منتشر شد.
