مجله مداد
مالیات بر عایدی سرمایه (Capital Gain Tax)، مالیاتی است که بر سود حاصل از فروش دارایی‌هایی مانند سهام، املاک یا اوراق بهادار اعمال می‌شود. این مالیات تنها زمانی محاسبه می‌شود که دارایی به قیمتی بالاتر از مبلغ خرید آن فروخته شود. در کانادا، تنها بخشی از این سود (معمولاً ۵۰ درصد) مشمول مالیات است که به آن نرخ شمول گفته می‌شود. این سیستم به دولت اجازه می‌دهد از رشد ارزش دارایی‌های سرمایه‌گذاری‌شده درآمد کسب کند.
در این مطلب، با نحوه‌ی مالیات‌بندی عایدی سرمایه آشنا می‌شوید و راهکارهایی برای جلوگیری از پرداخت مالیات بیش از حد لازم هنگام فروش دارایی‌هایتان ارائه می‌شود.
چند نکته مهم درباره مالیات بر عایدی سرمایه
- آخرین اخبار: در تاریخ ۲۱ مارس ۲۰۲۵، دولت فدرال کانادا پیشنهاد افزایش نرخ شمول عایدی سرمایه را لغو کرد.
- اظهارنامه مالیاتی سال ۲۰۲۴: سازمان درآمد کانادا (CRA) به افرادی که عایدی سرمایه سال ۲۰۲۴ را گزارش می‌کنند، تا ۲ ژوئن مهلت داده است تا بدون جریمه و بهره‌ی دیرکرد، اظهارنامه مالیاتی خود را ثبت کنند. مهلت نهایی ثبت اظهارنامه مالیاتی برای افراد در سال ۲۰۲۴، ۳۰ آوریل ۲۰۲۵ است، مگر اینکه شما یا همسرتان خویش‌فرما (seld-employed) باشید.
- حداکثر نرخ مالیات: با نرخ شمول ۵۰ درصد و نرخ‌های کنونی مالیات بر درآمد فدرال و استانی/منطقه‌ای در کانادا، هیچ‌کس بیش از ۲۷ درصد مالیات بر عایدی سرمایه پرداخت نمی‌کند.
- چگونه صرفه‌جویی کنیم: می‌توانید با نگه‌داری سرمایه‌گذاری‌های خود در حساب‌های ثبت‌شده، جبران عایدی سرمایه با زیان‌های سرمایه‌ای، و استفاده از معافیت اقامتگاه اصلی، میزان مالیات بر عایدی سرمایه را کاهش دهید.
فروش سهام یا یک کلبه ویژه تعطیلات می‌تواند سود قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. در حالی که از سود سرمایه‌گذاری‌های خود لذت می‌برید، به خاطر داشته باشید که در نهایت باید مالیاتی برای آن پرداخت کنید.
در کانادا، بیشتر عایدی‌های حاصل از دارایی‌های سرمایه‌ای مشمول مالیات هستند. بیایید نگاهی به نحوه‌ی عملکرد مالیات بر عایدی سرمایه در کانادا و راهکارهایی برای جلوگیری از پرداخت مالیات بیش از حد لازم در زمان تسلیم اظهارنامه مالیاتی بیندازیم.
عایدی سرمایه چیست؟
هنگامی که یک دارایی یا سرمایه‌گذاری را به قیمتی بالاتر از مبلغی که برای خرید آن پرداخت کرده‌اید بفروشید، عایدی یا همان سود سرمایه به دست می‌آورید. برای مثال، فرض کنید سهام به ارزش ۱۰۰۰ دلار خریداری کرده‌اید و دو سال بعد آن را به قیمت ۱۵۰۰ دلار فروخته‌اید. در این حالت، عایدی (سود) سرمایه شما ۵۰۰ دلار خواهد بود. از سوی دیگر، اگر ارزش دارایی‌های شما کاهش یابد و آن‌ها را به قیمتی کمتر از مبلغ خرید بفروشید، دچار زیان سرمایه‌ای (Capital Loss) می‌شوید.
عایدی و زیان سرمایه‌ای می‌تواند در انواع مختلفی از سرمایه‌گذاری‌ها و دارایی‌ها رخ دهد، از جمله سهام، اوراق قرضه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)، املاک اجاره‌ای، کلبه جنگلی و دارایی‌های تجاری. به طور کلی، عایدی و زیان سرمایه‌ای شامل اموال مورد استفاده شخصی که ارزش آن‌ها معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد، مانند خودرو و قایق، نمی‌شود.
البته ممکن است استثناهایی برای اموال شخصی مانند سکه‌های نادر یا خودروهای کلکسیونی وجود داشته باشد. مالیات بر عایدی سرمایه برای املاکی که در تمام سال‌های مالکیت به عنوان اقامتگاه (خانه) اصلی شما شناخته می‌شوند، اعمال نمی‌شود.
عایدی سرمایه در کانادا چگونه مشمول مالیات می‌شود؟
بسیاری از کانادایی‌ها عایدی سرمایه را نوعی «درآمد جانبی» (passive income) می‌دانند. با این حال، عایدی سرمایه به شیوه‌ای متفاوت از دیگر منابع درآمد جانبی مانند سود بانکی، سود سهام کانادایی و سود سهام خارجی مشمول مالیات می‌شود. همچنین، این نوع درآمد به دلیل چیزی که به عنوان نرخ شمول عایدی سرمایه شناخته می‌شود، با درآمد حاصل از اشتغال نیز متفاوت است.
عایدی سرمایه به درآمد شما در سال مالیاتی که کسب شده است اضافه می‌شود، درست مانند درآمد حاصل از اشتغال. تا زمانی که عایدی «تحقق‌نیافته» (unrealized) باشد، یعنی دارایی همچنان در اختیار شما باشد، نیازی به پرداخت مالیات بر آن ندارید. بنابراین، مالیات عایدی سرمایه را می‌توان راحت‌تر از دیگر منابع درآمد غیرفعال به تعویق انداخت. تفاوت در این است که برخلاف درآمد اشتغال که به طور کامل مشمول مالیات است، تنها بخشی از عایدی سرمایه مشمول مالیات می‌شود.
عامل دومی که میزان مالیات پرداختی بر عایدی سرمایه را تعیین می‌کند، کل درآمد شما در طول سال است. از این نظر، می‌توان گفت عایدی سرمایه مشابه درآمد اشتغال است. هرچه درآمد بیشتری کسب کنید، به رده (براکت)های بالاتر جدول مالیاتی فدرال و استانی/منطقه‌ای کانادا صعود می‌کنید. براکت مالیاتی به نرخی اشاره دارد که دلار بعدی درآمد شما بر اساس این رده‌ها مشمول مالیات می‌شود. هرچه کل درآمد شما (از جمله درآمد اشتغال) در سال بیشتر باشد، مالیات بیشتری بر عایدی سرمایه باید پرداخت کنید.
این بدان معناست که در کانادا نرخ مالیاتی واحدی برای عایدی سرمایه وجود ندارد، زیرا نرخ مالیات برای هر فرد به میزان درآمد او در یک سال مشخص بستگی دارد.
برای اینکه بدانید چه میزان مالیات بر عایدی سرمایه باید پرداخت کنید، ابتدا باید کل درآمد سالانه خود و براکت مالیاتی فدرال و استانی/منطقه‌ای خود را مشخص کنید.
نرخ شمول عایدی سرمایه (capital gains inclusion rate) چیست؟
در کانادا، نرخ شمول عایدی سرمایه برابر با نصف (یعنی ۵۰ درصد) است. به عبارت دیگر، تنها ۵۰ درصد از سود سرمایه مشمول مالیات می‌شود. برای مثال، فردی که ۱۰۰۰ دلار عایدی (سود) سرمایه دارد، تنها باید روی نیمی از این مبلغ (۵۰۰ دلار) مالیات بپردازد. این نرخ شمول برای افراد، تراست‌ها و شرکت‌ها اعمال می‌شود.
تغییرات در نرخ شمول
در سال ۲۰۲۴، دولت فدرال پیشنهاد تغییراتی در نرخ شمول برای برخی عایدی‌های سرمایه‌ای افراد و تمامی عایدی‌های سرمایه‌ای تراست‌ها و شرکت‌ها ارائه کرد. از ۲۵ ژوئن ۲۰۲۴، قرار بود نرخ برای افراد به نصف برای ۲۵۰ هزار دلار اول عایدی سرمایه باقی بماند و برای مبلغ بیش از ۲۵۰ هزار دلار به دوسوم (۶۶٫۶۷ درصد) افزایش یابد. همچنین نرخ شمول برای شرکت‌ها و تراست‌ها قرار بود برای تمام عایدی‌های سرمایه‌ای به دوسوم افزایش پیدا کند.
با این حال، این قانون هیچ‌گاه تصویب نشد. برای ماه‌ها، این مقررات در وضعیت بلاتکلیفی قانونی باقی ماند. سپس، در ژانویه ۲۰۲۵، جاستین ترودو، نخست‌وزیر سابق، از رهبری حزب لیبرال استعفا داد و پارلمان را تعلیق کرد که این اقدام به تمامی فعالیت‌های قانون‌گذاری پایان داد. دولت پس از آن اجرای افزایش نرخ را تا اول ژانویه ۲۰۲۶ به تعویق انداخت. مارک کارنی در مارس ۲۰۲۵ به عنوان نخست‌وزیر جانشین ترودو شد و اندکی پس از آن اعلام کرد که دولت برنامه‌ی افزایش نرخ شمول را لغو خواهد کرد.
نرخ مالیات بر عایدی سرمایه (capital gains tax rate) در کانادا چیست؟
هنگامی که بدانید مالیات بر عایدی سرمایه بر اساس نرخ مالیاتی حاشیه‌ای شما محاسبه می‌شود و تنها ۵۰ درصد از عایدی سرمایه مشمول مالیات است، تصویر روشن‌تری از میزان مالیاتی که کانادایی‌ها می‌پردازند به دست می‌آید. برای مثال، با نرخ‌های ترکیبی فدرال و استانی/منطقه‌ای کنونی در کانادا، می‌دانیم که هیچ‌کس بیش از ۲۷٫۴ درصد مالیات پرداخت نمی‌کند. این مقدار تقریباً نصف چیزی است که بسیاری تصور می‌کنند!
می‌توانید این اعداد را خودتان محاسبه کنید. برای تخمین نرخ مالیات بر عایدی سرمایه، کافی است نرخ مالیاتی ترکیبی فدرال و استانی/منطقه‌ای خود بر ۲ تقسیم کنید (یا در ۵۰ درصد ضرب کنید).
نحوه محاسبه عایدی و زیان سرمایه‌ای
برای محاسبه اینکه آیا عایدی یا زیان سرمایه‌ای داشته‌اید، کافی است هزینه خالص خرید دارایی را از درآمد خالص حاصل از فروش آن کم کنید.
با اینکه این کار ممکن است ساده به نظر برسد، جزئیات بیشتری وجود دارد. برای اطمینان از رعایت قوانین مالیات بر عایدی سرمایه که توسط سازمان درآمد کانادا (CRA) تعیین شده است، باید سه مفهوم را بدانید: پایه هزینه تعدیل‌شده (ACB)، هزینه‌ها و مخارج، و درآمد حاصل از واگذاری.
– درآمد حاصل از واگذاری (Proceeds of disposition): ارزش دارایی در زمان فروش. این معمولاً مبلغی است که از معامله به دست می‌آید. هنگام محاسبه عایدی سرمایه، هرگونه هزینه و مخارج را از درآمد حاصل از واگذاری کسر می‌کنید تا درآمد خالص فروش مشخص شود.
– پایه هزینه تعدیل‌شده (Adjusted cost base) یا ACB: مبلغی که ابتدا برای خرید دارایی پرداخت شده است، به علاوه هزینه‌های خرید مانند کارمزدها و هزینه‌های قانونی. برای مثال، ACB یک ملک می‌تواند شامل هزینه‌های نهایی مانند مالیات انتقال زمین و هزینه‌های سرمایه‌ای باشد.
– هزینه‌ها و مخارج (Outlays and expenses): مجموع هزینه‌های مربوط به فروش، مانند کارمزدها، هزینه‌های کارگزار، هزینه‌های قانونی و هزینه‌های تبلیغات.
با در دست داشتن این سه عدد، می‌توانید عایدی سرمایه را با کسر ACB و هزینه‌ها و مخارج از درآمد حاصل از واگذاری محاسبه کنید:
عایدی یا زیان سرمایه‌ای = درآمد حاصل از واگذاری – (ACB + هزینه‌ها و مخارج)
چگونه از مالیات بر عایدی سرمایه اجتناب یا آن را کم کنیم؟
هیچ راهی برای فرار کامل از پرداخت مالیات وجود ندارد و در صورت عدم پرداخت مالیات یا از دست دادن مهلت‌های مالیاتی، ممکن است با جریمه بهره مواجه شوید. فرار مالیاتی در کانادا غیرقانونی است، اما حق دارید در چارچوب قانون، کمترین میزان مالیات ممکن را پرداخت کنید. این موضوع در مورد مالیات بر عایدی سرمایه نیز صدق می‌کند. در ادامه چند روش قانونی برای کاهش مالیات بر عایدی سرمایه در کانادا آورده شده است:
۱. درک نحوه محاسبه عایدی سرمایه
هر استراتژی برای کاهش مالیات بر عایدی سرمایه باید با درک قوانین توضیح‌داده‌شده در بالا آغاز شود. آگاهی از اینکه کدام هزینه‌ها را می‌توان در محاسبه عایدی سرمایه لحاظ کرد، می‌تواند مبلغ عایدی را کاهش دهد و از پرداخت مالیات بیش از حد لازم جلوگیری کند. برای مثال، هزینه‌های بازسازی، مالیات انتقال زمین و هزینه‌های قانونی می‌توانند عایدی سرمایه یک ملک را کاهش دهند.
۲. نگه‌داری سرمایه‌گذاری‌ها در حساب‌های ثبت‌شده
یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای اجتناب از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه، نگه‌داری سرمایه‌گذاری‌ها در حساب‌های ثبت‌شده مانند برنامه پس‌انداز بازنشستگی ثبت‌شده (RRSP)، حساب پس‌انداز معاف از مالیات (TFSA)، حساب‌های پس‌انداز اولین خانه (FHSA) یا برنامه پس‌انداز تحصیلی ثبت‌شده (RESP) است.
سرمایه‌گذاری‌های موجود در این حساب‌ها از مالیات معاف یا مشمول مالیات معوق هستند. این یعنی سرمایه‌گذاری‌های شما می‌توانند رشد کنند یا درآمد (مانند سود سهام و سود مرکب) تولید کنند بدون اینکه مشمول مالیات شوند. در TFSA، می‌توانید عایدی سرمایه داشته باشید و وجوه را بدون پرداخت مالیات برداشت کنید. این موضوع برای FHSA نیز صدق می‌کند، به شرطی که برداشت‌ها برای خرید خانه واجد شرایط استفاده شوند. هنگام برداشت از RRSP یا RESP، شما یا ذی‌نفع باید مالیات بپردازید، اما معمولاً با نرخی کمتر از زمانی که درآمد را در اظهارنامه مالیاتی کنونی خود گزارش می‌کنید.
اگر ظرفیت مشارکت در RRSP دارید، گزینه دیگر این است که درآمد حاصل از عایدی سرمایه را به RRSP منتقل کنید، که این کار درآمد مشمول مالیات شما را برای سال کاهش می‌دهد.
۳. استفاده از زیان سرمایه‌ای از دیگر سرمایه‌گذاری‌ها
زیان‌های سرمایه‌ای مشمول مالیات نیستند؛ در واقع، با اعلام کردن زیان مالیاتی، می‌توانید از رقم مالیاتی که باید برای عایدی‌های سرمایه‌ای بپردازید بکاهید تا زمانی که موجودی عایدی سرمایه برای سال به صفر برسد.
می‌توانید زیان‌های خالص سرمایه‌ای سال را برای جبران عایدی‌های گزارش‌شده به CRA در سه سال گذشته استفاده کنید یا این زیان‌ها را به طور نامحدود به آینده منتقل کنید و در سال دیگری برای عایدی‌های سرمایه‌ای اعمال کنید. توجه داشته باشید که این امکان فقط برای عایدی‌های سرمایه‌ای وجود دارد و نمی‌توانید زیان سرمایه‌ای را برای جبران درآمد اشتغال یا سایر منابع درآمدی استفاده کنید.
بسیاری از افراد اغلب در اواخر سال، زمانی که عایدی‌های سرمایه‌ای سال مشخص شده است، به دنبال تحقق زیان‌های سرمایه‌ای می‌روند. این فرآیند به عنوان «برداشت زیان مالیاتی» (tax-loss harvesting) یا «فروش برای زیان مالیاتی» (tax-loss selling) شناخته می‌شود.
۴. استفاده از معافیت اقامتگاه اصلی
املاک مسکونی به عنوان «دارایی» در نظر گرفته می‌شوند و ممکن است مشمول مالیات بر عایدی سرمایه شوند. با این حال، یک استثنای مهم در این مورد وجود دارد که به آن معافیت اقامتگاه اصلی (principal residence exemption) گفته می‌شود. خانه‌ای که به عنوان اقامتگاه اصلی شما بوده است، از مالیات بر عایدی سرمایه معاف است، به شرطی که معیارهای زیر را داشته باشد:
– مالک خانه باشید، چه به‌تنهایی و چه به‌صورت مشترک با شخص دیگری.
– ملک را به عنوان اقامتگاه اصلی خود در سازمان درآمد کانادا (CRA) ثبت کنید. علاوه بر این، آیا می‌توانید ثابت کنید که واقعاً در آنجا زندگی کرده‌اید و در هیچ‌یک از آن سال‌ها ملک دیگری را به عنوان اقامتگاه اصلی خود معرفی نکرده‌اید؟
– شما، همسرتان، شریک زندگی مشترک یا فرزندانتان در هر سالی که برای معافیت ادعا می‌شود، در آن خانه سکونت داشته باشید.
– در هیچ‌یک از سال‌هایی که معافیت را ادعا می‌کنید، ملک دیگری را به عنوان اقامتگاه اصلی معرفی نکرده باشید. در هر سال فقط می‌توانید یک اقامتگاه اصلی داشته باشید و این ملک لزوماً نباید جایی باشد که بیشتر اوقات در آن ساکن بوده‌اید (بنابراین، یک خانه ییلاقی نیز می‌تواند واجد شرایط باشد).
۵. اهدای دارایی‌ها به خیریه
همچنین می‌توانید اوراق بهادار، مانند سهام و اوراق قرضه، را با انتقال مالکیت به یک سازمان خیریه ثبت‌شده اهدا کنید. مالیات بر عایدی سرمایه برای انتقال دارایی به سازمان‌های خیریه اعمال نمی‌شود. این روش به شما امکان می‌دهد مبلغ بیشتری نسبت به اهدای نقدی به خیریه کمک کنید، زیرا فروش اولیه دارایی مشمول مالیات می‌شود، و در عین حال رسید مالیاتی خیریه به ارزش مبلغ اهدایی دریافت خواهید کرد.
مالیات بر عایدی سرمایه در کانادا در یک نگاه
مالیاتی که برای عایدی سرمایه باید پرداخت شود، اغلب کمتر از آن چیزی است که کانادایی‌ها تصور می‌کنند. برخلاف باور عمومی، شما ۵۰ درصد از عایدی سرمایه را به دلیل مالیات از دست نمی‌دهید. در واقع، تنها نیمی از عایدی تحقق‌یافته مشمول مالیات است و نرخ مالیاتی حاشیه‌ای شما، صورت‌حساب مالیاتی‌تان را تعیین می‌کند.
این بدان معناست که مبلغی که در نهایت به عنوان مالیات پرداخت می‌کنید، به میزان رشد ارزش دارایی شما و همچنین سایر منابع درآمدی‌تان بستگی دارد. با استفاده از حساب‌های سرمایه‌گذاری معاف از مالیات، معافیت اقامتگاه اصلی و قوانین مربوط به زیان‌های سرمایه‌ای، راه‌های قانونی زیادی وجود دارد تا اطمینان حاصل کنید که در هر سال بیش از حد لازم مالیات پرداخت نمی‌کنید.
برگرفته از MoneySense
تحریریهی «مداد»
